غار کرفتو | غاری ایرانی با اسراری کشف نشده
ساعت 24-غار کرفتو در استان کردستان واقع شده است و می توان آن را با توجه به شواهد موجود، یک غار دست ساز ایرانی دانست که از جمله آثار مربوط به قرن سوم میلادی می باشد؛ این غار پر است از راز و رمزهای فراوان که تاکنون تعدادی از آن ها کشف و تعداد زیادی هم احتمالا هنوز برملا نشده اند! نکته جالب و عجیبی که در غار کرفتوی توجه همگان را به خود جلب کرده است، کتیبه ای است به زبان یونانی که محل دفن قهرمان افسانه ای، هرکول را بازگو کرده است. غار کرفتو کردستان از نظر موقعیت جغرافیای در حدفاصل 72 کیلومتری از بخش جنوب شرقی شهرستان سقز واقع شده است که البته همچین فاصله ای هم از منطقه دیواندره دارد.
ویژگی های موقعیتی غار کرفتو:
بزرگترین غار باستانی ایران دارای ارتفاع 2 هزار متری از سطح دریا می باشد و دهانه غار نیز بر روی یک دیواره سنگی ان هم در نقطه مرتفع 15 متری واقع شده است. بسته به چشمه آب روانی که در زیر دیواره آن قرار گرفته است و مطالعات وسیعی که در خصوص این غار از سوی باستان شناسان انجام گرفته است؛ باید اظهار کرد در عصر باستان این غار با اهداف کاملا دفاعی بر روی صخره ها ایجاد شده است و یک اثر کاملا انسانی نامیده می شود! این دژ دفاعی به دلایل زیادی که هنوز تعدادی از آن ها نیز برای ما مجهول می باشد دارای تعدادی اتاق، پنجره، انبار و راهرو بوده و تسلط مناسبی نیز بر روی دره مجاور خود و دهانه طبیعی آن داشته است. طراحی غار کرفتو کردستان به گونه ای بوده است که آن را دارای 3 طبقه کرده که هر کدام از طبقات نیز از دسترسی مناسبی به سایر طبقات دیگر برخوردار بوده اند . غار کرفتو در کناره یک رشته کوه آهکی در بخش شمالی دره ای نسبتا عمیق جا خوش کرده و در گوشه و کنار آن می توان حفره ها، سوراخ ها و دخمه های فراوانی را پیدا کرد که کم و بیش به یکدیگر مربوط می باشند و احتمال دژ دفاعی و مکانی برای سکونت مردمان باستان ایران زمین در آن را به شدن قوت می بخشند! محققان به شدت اعتقاد دارند که آخرین تعییرات تاریخی در غار کرفتوی مربوط می شود به عصر حکومت مادها در ایران چرا که آنان اغلب با قدرت های بزرگ منطقه در آن زمان همچون مهاجرین بین النهرینی مدام درگیری داشتند و اغلب نیز این مادها بوده اند که یا از قبل شکست خورده قلمداد می شدند و یا به هر دلیلی به جنگ می پرداختند و دسته آخر از سوی دشمن، چپاول و به اسارت در می آمدند! به خاطر همین آنان به فکر حفظ جان اهالی و خصوصا کوهنشینان زاگرس افتادند که بیش از سایرین در معرض خطر حملات قرار داشتند و به همین خاطر رو به ساخت چنین دژهای دفاعی منظمی و مستحکمی در دل صخره ها برای حفظ جان آنان آوردند؛ جالب است بدانید با روی کار آمدن حکومت هخامنشیان که از جمله خاندان موفق و فوق العاده قدرتمند ایران در کل کتب تاریخی دنیا یاد می شوند، کار ساخت و ایجاد چنین دژهای دفاعی همچون غار کرفتو متوقف شد و دیگر هیچ اثر مشابهی از آن ها را در عصر هخامنشیان نمی توان پیدا نمود زیرا آنان به سرعت اختلافات و دشمنی های داخلی را سرکوب کردند و سپس به سراغ انتقام از دشمن های نابه کار این مرز و بوم پرداختند..jpg)
غار پرگردشگر و بازدید
غار کرفتو در قسمتی از صخره ایجاد شده است که بخش جنوبی آن بادگیر نبوده و حتی در زمستان نیز رنگ برف وسفیدی آن را نمی بیند! بر خلاق بخش جنوب شرقی آن که تقریبا 500 متر با بخش جنوبی فاصله دارد و در زمستان های منطقه سراسر با برف پوشیده می شود. جالب است بدانید در طرف دیگری از دره، کوهی وجود دارد که به دلیل شکل و شمایل طبیعی آن، مردم ساکن در منطقه آن را کوه سه دختران می نامند؛ فضای داخلی بزرگترین غار باستانی ایران بسته به موقعیت منحصر به فرد خود، در فصول سرد سال همچون زمستان کاملا گرم و در فصول گرم سال همچون تابستان بسیار خنک می باشد. در ناحیه پایین دست آن دو چشمه آب فراوان وجود دارد که در گذشته نقش اساسی در اجتماع مردم در این منطقه داشته است و حتی اکنون نیز از سوی مردم منطقه بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. طبق بررسی های انجام شده غار کرفتو کردستان متعلق است به عصر مزوزوئیک که در آن کاملا زیر آب بوده و در اواخر همین عصر، ارتفاعاتی که اکنون ما شاهد آن در استان کردستان هستیم، بیرون زده است. در داخل غار کرفتو کردستان تصاویر و نقاشی های زیادی بصورت حکاکی شده وجود دارد که قطعا می تواند برای هر توریست و گردشگری که برای بازدید از بزرگترین غار باستانی ایران آهکی راهی می شود، بسیار قابل توجه باشد. لازم به ذکر است این غار نیز همچون غار علیصدر استان همدان در بخش هایی از خود با حجم های زیادی از آن رو به رو شده است که برای دسترسی به آن ها باید حتما از قایق های کوچکی استفاده نمایید. فراموش نکنید اغلب تغییراتی که بر روی دیوارهای این غار مشاهده می نمایید در طول زمان و بدست انسان هایی که در دوره های مختلف در آن سکونت داشته اند، ایجاد شده است و اکنون تنها آن را کمی آماده برای میزبانی از شما گردشگران و توریست های داخلی و خارجی عزیز کرده اند!
معماری غار کرفتو:
غار کرفتو بطور کلی از دو قسمت ساخته شده به دست انسان و ساخته شده به شکل کاملا طبیعی در گذر زمان ایجاد شده است. برای دسترسی به اولین اتاق بزرگترین غار باستانی ایران باید از یک نردبان فلزی به طول هفت متر و یک نردبان سنگی که از طول حدودا دو متری برخوردار می باشد، استفاده کنید به اتاقی با ارتفاع 4 متر و ابعاد 4.8×8 دست پیدا نمایید. در همین قسمت از غار دو اتاق دیگر نیز با اندازه های تقریبا مشابه 5.8×8 و همچنین 5×6 نیز وجود دارند که ارتفاع آنان نیز چهار متر می باشد. جالب است بدانید در اتاق آخر این بخش از غار کرفتو که دو نبش است و یک حوض ساروجی و یک آتشدان نیز وجود دارد که احتمال می رود مکانی باید برای برپایی مراسم آیینی خاص و دیگر اتاق های بزرگترین غار باستانی ایران، تعدادی پنجره برای هر کدام تعبیه شده است که تمامی آن ها رو به سمت دره داشته و به یکدیگر نیز مرتبط بوده اند.از انتهای اتاق نخست غار یک دالان 12 متری با ارتفاع 2 و عرض 4 متر نیز سبب اتصال شما به تالار اصلی و همچنین طبقه دوم غار کرافتو کردستان می شود که این دالان کاملا دست ساز بوده و از جمله قسمت های مربوط به بخش انسانی آن تلقی می شود. و اما طبقه دوم که کاملا بصورت طبیعی در بالای این غار به نوعی طراحی شده از قبل بوده و تنها می باست برای سرتیرهای کف، دیوارهای افقی این طبقه را به اندازه کافی سوراخ نموده و یک طرف از سرتیرها را برای محکم کردن فوندانسیون طبقه در داخل این سوراخ ها قرار دهید. لازم به ذکر است طبقه دوم غار از مساحتی نزدیک به 120 متر مربع برخوردار می باشد. از این طبقه نیز به واسطه یک تنوره 3 متری از داخل و یک راهروی 10 پله ای نیز می توانید به طبقه آخر غار که همان طبقه سوم نامیده می شود، دست پیدا نمایید.
نماهای داخلی غار کرفتو کردستان
طبقه سوم غار کرفتو کردستان خود به تنهایی از جاذبه های دیدنی بسیاری برخوردار می باشد! در این طبقه 4 اتاق با درب های سنگی و چوبی وجود دارد که از نظر متراژ و اندازه اتاق ها همچون اتاق های طبقه اول غار بوده و تنها به دلیل ظرافت فوق العاده دقیقی که برای پاشنه درب ها و یا حتی قفل نمودن کلون های آنان در نظر گرفته شده است، بادی این طبقه را از نظر بصری کاملا بالاتر از دیگر طبقات کرفتو بدانید؛ ناگفته نماند که در این طبقه از بزرگترین غار باستانی ایران می توان به سادگی با هنر دست انسان های عصر باستان آشنایی پیدا کرد! اهالی منطقه در قدیم برای اینکه بتوانند خود را از گزند دشمنان حفش کنند و از دغدغه کمبود آب رنج نبرند، با ایجاد یک تنوره تحت زاویه 60 درجه و پله های سنگی که اصلا با یکدیگر از فاصله برابری هم برخوردار نمی باشند، توانسته اند به مجرای آبی زیر غار دسترسی پیدا کرده و از آن به عنوان تامین کننده اصلی آب استفاده نمایند و در محاصره های طولانی مدت، از خود در برابر نیاز تشنگی مقاومت بالایی را نشان دهند! تعداد این پله های ساخته شده نزدیک به هفده عدد می باشد که البته در حال حاضر قسمت های زیادی از آن ها مخروبه شدن و جز خرده سنگ های ریز و درشت، چیز دیگری به نام پله از آن ها باقی نمانده است. آب موجود مسیر خارج پیدا کردن خود را از چشمه زیر غار یافته است و از آن مسیر به بیرون درز پیدا می کند. مردم منطقه به اشتباه به تنوره دسترسی به چشمه زیر غار، زندان می گویند که البته از نظر ابعادی خیلی فرقی با یک سلول زندانی ندارد ولی خوب از نظر کارایی زمین تا آسمان با یک سلول زندان دارای تفاوت است! فارغ از همه این ها؛ زدن تنوره و دسترسی به منبع تامین کننده آب در برهه های حساس زمانی یک عمل کاملا مهندسی و علمی در عصر باستان بوده است که از سوی مردمان ایران زمین صورت پذیرفته است. در سراسر غار کرفتو کردستان هیچ محلی که برای انباشته کردن آب باشد را نمی توان یافت جز تعداد زیادی حجاری های هنرمندانه که البته اکنون بخش های زیادی از آن ها ریخته شده و کف غار کرفتو کردستان را کاملا پوشانده است؛ آوارهایی که به احتمال زیاد می تواند مقتل نفرات زیادی از ساکنان بزرگترین غار باستانی ایران افسانه ای کشور بوده باشد! 
دسترسی به مکان های مختلف غار
برای دسترسی به این مکان که بزرگترین غار باستانی ایران و به قسمت طبیعی غار کرفتو باید ابتدا وارد اتاق نخست این مجموعه که بصورت دست ساز ساخته شده است، بشوید و سپس از انتهای اتاق که یک دالان دست کنده نیز وجود دارد خود را به قسمت طبیغی این غار برساندی! این دالان طولی به اندازه 30 متر وعرضی همچون 2 متر و ارتفاعی نظیر 2.5 را دارا می باشد و بعد از طی کردن آن، شما به 3 دالان دیگر دست پیدا خواهید کرد که دوتای سمت چپی آنان دارای سقف های منحنی هستند و دالان دیگر دارای سقف کاملا طبیعی به طول 120 متر، ارتفاع 2 الی 2.5 متر و همچنین عرض 4 متر می باشد؛ در نظر داشته باشید به احتمال فراوان دو دالان دست کنده این بخش از غار، منتهی می شده است به انبارهای غذایی و احشام ساکنان موجود در غار و به همین منظور نسبتا از پهنای زیادی برای خلق آنان استفاده کرده اند. با طی کردن دالان سی متری طبیعی و چند دهلیز فرعی آخر سر به دالانی دست پیدا می کنید که دارای 10 متر طول می باشد و پر است از آب؛ این بخش از غار در حدود نیم متر عمق دارد و به دلیل وجود مدفوع و فضولات خفاش ها در آن، به یک نوع حالت اسیدی رسیده و شنا کردن در آن سبب سوزش پوست بدن شما خواهد شد.با گذر از این حجم آب بوسیله قایق های کوچک، به اولین تالار طبیعی غار کرفتو خواهید رسید که از ابعاد 25×80 و ارتفاعی همچون 15 متر برخوردار است و یکی از بزرگترین بخش های این غار باستانی نیز بحساب می آید؛ در این تالار بلندی های زیادی همچون تپه وجود دارد که به رنگ قهوه ای هستند و از روی هم جمع شدن فضولات خفاش ها در این مکان بوجود آمده اند. در قسمت طبیعی این غار گهگاه آثاری از فعالیت های انسانی نیز به چشم می خورد مثل تراشیدن کف دالان هایی که از ارتفاعاتی کم برخوردار بوده اند و افزایش میزان ارتفاع آن ها تا 2 متر برای راحتی در امر عبور و مرور غارنشینان! ناگفته نماند که این امر توسط سنگبری های کف این دالان ها صورت پذیرفته است. لازم به ذکر است در قسمت سقفی این تالار گودی هایی به وجود آمده است که همچون کاسه هایی نیم کره ای برعکس به نظر آیند و محل اجتماع خفاش ها می باشند و از این رو به آن تالار خفاش ها گفته می شود؛ بعد از تالار خفاش ها، تالار دیگری نیز وجود دارد که مسیر دسترسی به قیمت های زیرین غار تا عمق 10 متر را برایتان ایجاد کرده است! این تالار از ابعاد 15×30 و ارتفاع 5 متری برخوردار بوده و در قسمت سمت راست آن می توان یک چکیده بسیار بزرگ که از لحاظ بصری شبیه یک یک کلاه لنگی می باشد را مشاهده نمود. ناگفته نماند مسیر منتهی به بخش های زیریرن غار نیز در سَمت راست همین کلاه لنگی تعبیه شده است و با شیبی نسبتا تند و مسیری لغزنده و خاکی، شما را وارد زیرزمین غار خواهد نمود.
بخش زیرین غار کرفتو کردستان دارای عرض 30 متر، طول 150 متر و ارتفاع 15 متری است و می توان در دو قسمت پایانی آن با دو گودال پوشیه از آب که همچون دخمه هایی به نظر آیند مواجه شد که دارای چکیده، چکنده و ستون های متعددی می باشد. با ادامه دادن مسیر غارنوردی تان و عبور از بخش زیرمینی کرفتو، از طریق یک دالان به تالاری دیگری از غار منتقل خواهید شد که درست در مقابل آن یک چکیده بزرگ 3 متری واقع شده است و از دور شباهت بسیاری با یک انسان غول پیکر دارد! این دالان از ارتفاع 2 متری، عرض 3 متری و همچنین طول 10 متری برخوردار می باشد و تالاری هم که مقصد شما در این جا به جایی خواهد بود، از ارتفاع 2.5 متری، عرض 3 متری و طول 15 متری برخوردار می باشد و می توان در آن با تعداد زیادی از سنگ های طبیعی بسیار زیبایی دست پیدا کرد.اگر از مسیر صالی غار کرفتو کردستان برای گشت و گذار در آن استفاده کرده باشید، دیگر نوبت رسیدن به تالار کوهستان رسیده است که این نام به دلیل چیکده های کوه مانند زیادی که در آن به چشم می خورد، بر روی آن گذاشته شده است و از ابعاد 40×80 و ارتفاع 10 متری برخوردار می باشد. بعد از تالار نیز یک دخمه کوچک به ارتفاع 2 و مساحت 20 متر دیده می شود که در وسط آن یک حجم آبی زلال در قالب یک گودال و سپس یک ستون زیبا قرار گرفته است و این مکان را تبدیل کرده است به یکی از زیباترین بخش های غار کرفتو؛ در پایان شاید بد نباشد بدانید در غار کرفتو کردستان چیزی نزدیک به 600 متر دالان و انشعابات اصلی وجود دارد که تازه این مقدار بدون در نظر گرفتن دهلیزهای فرعی و مسیرهای بی راهه موجود در این غار می باشد. بر سر درب یکی از اتاق های واقع در طبقه سوم بزرگترین غار باستانی ایران، کتیبه ای به زبان یونانی نوشته شده است و در آن نشانی محل دفن هراکلس یا همان قهرمان افسانه ای یونانی ها هرکول حک شده است و به همین خاطر این غار را معبد هراکلس (هرکول) نامیده اند؛ در این سنگ نوشته آمده است که: در ایـن جا هـر که سکـونـت دارد، باشـد که پـلـیـدی در آن راه نـیابـد.
تاریخچه غار کرفتو:
طبق تحقیقات متعدد و انجام آزمایشات خاک شناسی و همچنین نتیجه این آزمایشات، محققان دریافتند که به دلیل انجام یک سری فعل و انفعالات و همچنین به وقوع پیوستن یک رشته از فعالیت های جزئی در سطح داخلی غار، این غار از هزاره چهارم پیش از میلاد تا به این سمت، حالی از سکنه بوده و ساکنان آن نیز که عمدتا گله داران و کوچ نشنیان کشور بوده اند، برای همیشه آن را ترک کرده اند! البته ناگفته نماند میزان رسوبات برجای مانده در سراسر غار نیز این فرضیه را به شدت فوت می بخشد که از تاریخ مذکور تاکنون نیز هیچگونه فعالیت انسانی در غار کرفتو کردستان، به انجام نرسیده است. با توجه به حجم مطالعاتی فراوان در خصوص غار کرفتو کردستان و دیگر مناطق کناری آن، مشخص شده است که در اواخر هزاره پنجم تا هزاره چهارم قبل از میلاد، از این غار در کنار دیگر نقاط امن منطقه و همچنین غار کانی میکائیل به عناون جان پناهی مطئمن برای حفظ امنیت بومیان منطقه در گذشته استفاده های فراوانی صورت می گرفته است و به همین دلیل وجود این غار در همان بازه های زمانی از اهمیت های زیادی برخوردار می باشد. در غار کرفتو کردستان به دلیل وجود آثار برجسته ای که در آن حفر و حکاکی شده است و برخی از آن ها تا عمق 5.5 متری نیز حتی بوجود آمده اند در کنار سنگبری های کف دالان ها و لایه هایی که از گذشته های بسیار دور در قیمت های زیرین این غار به چشم می خورد، می توان اظهار کرد که این غار مربوط می شود به آثار زندگی انسانی که عمدتا در تاریخ کشور ما یعنی ایران متعلق است به چهار دوره سکونتیِ پیش از تاریخ، سلسله اشکانیان، سلسله ساسانیان و دوره اسلامی! ناگفته نماند در این بین می توان نامی از سلوکیان را نیز به میان آورد اما خوب به دلیل عدم اثبات وجود چُنین آثاری در عصر آنان، ترجیح داده شده است که از منابع و دوره های قابل استناد برای این منظور استفاده شود! با این اوصاف می توان گفت حتی سنگ نوشته موجود در این غار نیز می توان مربوط به زمان های بسیار دور نباشد و متعلق باشد به چند قرن اخیر که در طبقه سوم غار به وجود آمده است! البته این تنها یک فرضیه ضعیف است که حتما در خصوص صحت و تایید نمودن آن بایستی تحقیقات و مطالعات بیشتری در خصوص آن از سوی باستان شناسان و محققان تاریخی صورت پذیرد؛
لازم است این را نیز در خصوص غار کرفتو کردستان عنوان نمود که با توجه به حرف و حدیث های بسیاری که در امر خاک نشاسی این مکان باستانی به میان آمده است باید اعتراف کرد که هیچ لایه ای از خاک به داخل غار ورود پیدا کرده از آن خارج نشده است و همگی این خاک ها در گودال ها و سوراخ های کناری آن جمع و انباشه شده است! طبق تحقیقات هیچ کدام از ساکنین غار کرفتو کردستان در دوره های مختلف زمانی همت به خارج کردن این خاک ها لااقل برای داشتن محیطی پاکیزه تر نکرده و در هر بازه زمانی از تاریخ مربوط به غار کرفتو، تمامی این خاک ها بر روی هم تلنبار شده اند. با لایه برداری از گمانه چهارم که عمقی در حدود 5 متر را دارا می باشد به درستی و با قوتی فراوان می توان بیان کرد که مواد فرهنگی و غنی هر دوره از تاریخ، در مقادیر مختلفی از این خاک ها قرار گرفته اند و برای درک این موضوع تنها کافی است که مقداری از آنان را الک کرده تا به خوبی متوجه این دست به دست چرخیدن کرفتو در گذر زمان بدست بومیان ساکن آن بشوید.با انجام عملیات های گوناگون مطالعاتی و تحقیقاتی در غار کرفتو، محققان به تراشه های سنگی متعددی دست پیدا کردند که نشان از جریان زندگی حتی پیش از تاریخ در این مکان را به شدت قوت می بخشد! با این تراشه های سنگی استخراج شده و همخوانی آن ها با کشفیاتی از مناطق پیرامونی کرفتو، می توان تاریخ معین شده از سوی کارشناسان امور باستانی را نیز رد نمود و اظهار داشت که غار کرفتو به خیلی قبل تر از تاریخی که آن ها معرفی کرده اند؛ مربوط می شود!
تحقیقات میدانی در خصوص کرفتو:
با توجه به ارزش های فراوان غار کرفتو در منطقه و حتی در ابعاد جهانی، باستان شناسان و مورخان نامدار زیادی تا کنون موفق به بازدید از کرفتو شده اند و در خصوص زیبایی ها و تاریخچه پر فراز و فرود آن، نوشته های متعددی را در جهان منتشر کرده اند؛ یکی از این افراد سر رابرت کرپوتر می باشد که در سال 1818 از این غار ایرانی بازدید بعمل آورد و کتیبه موجود در آن را خواند؛ بیست سال بعد یعنی در سال 1838 هنری اولینسون نیز از این مجموعه باستانی بازدید کرد و با خواندن کتیبه موجود در طبقه سوم کرفتو، آنچه که کرپوتر عنوان نموده بود را اصلاح کرد. با گذشت بیش از یک قرن، در سال 1963 میلادی سِر اورل اشتین در کنار دستیار هنری اش به نام ایوب خان، نقشه ای از اتاق های حجاری شده و راهروها و همچنین دالان ها و دهلیزهای غار کرفتو را تهیه و ترسیم نمودند که البته در حال حاضر نقشه گردآوری شده از سوی آنان با توجه به خاکبرداری ها و پاکسازی هایی که در محیط این غار صورت پذیرفته است، کاملا ناقض و فاقد اعتبار گذشته خود می باشد! جالب است بدانید در چندین سال گذشته بارها صحبت از تهیه نقشه سه بعدی از غار کرفتو از سوی هئیت های مختلف باستان شناسی و مهندسی ایران مطرح شده است که هر بار به دلیل گزاف تمام شدن این امر از نظر هزینه ای، انجام آن لغو شده است. با این حال هنوز یک نقشه قابل استناد از طبقات موجود در کرفتو و راهروهای قدیمی و مسیرهای جدید که در داخل آن کشف شده است و شما را به نواحی خارج از غار هدایت خواهد کرد، تهیه و ترسیم گشته است؛
آخرین نتایج بدست آمده از تحقیقات بر روی غار کرفتو:
طبق آنچه به عنوان آخرین نتیجه مطالعاتی از روی این غار می توان عنوان نمود این است که با انجام و اتمام فاز خاکبرداری از قسمت های داخلی و پرامونی غار، محققان توانستند تمامی حجم خاکی دور تا دور کرفتو را غربال کنند و به 22 هزار سفال گوناگون مرتبط به ادوار مختلف تاریخی در این منطقه دست پیدا نمایند! با پیدا شدن این همه سفال و بدست آمدن سرنخی جدید برای پرده افکنی از گذشته مبهم کرفتو، آنان دریافتند که تعدادی از این سفال های کشف شده مربوط می شود به دوره پارت ها، ساسانی ها و قرن های هفت و هشت هجری؛ البته طبق بررسی های انجام گرفته تا کنون نمی توان با اطمینان بیان کرد که در همه این دوره های زمانی، غار کرفتو مملوء بوده است ازفعالیت های انسانی اما خوب چیزی که تا به امروز عیان شده است، وجود فعالیت هایی در این غار و استفاده های گوناگون از آن در برهه های مختلف تاریخی ایران را گواهی می دهد.
قدمت غار کرفتو
غار کرفتو به احتمال فراوان در دوره های پیش از اسلام تنها به عنوان یک مکان آیینی و مذهبی مورد استفاده قرار می گرفته است و در اغلب دوره های پس از ظهور اسلام نیز به عنوان یک سکونتگاه امن و حتی مکانی برای دفاع در برابر حملات بیگانگان، کاربری داشته است. جالب است بدانید هنوز هم که هنوز است عده زیادی از بومیان منطقه به این بنای دیدنی استان کردستان، قلعه می گویند زیرا با گذشت این همه زمان، هنوز هم آثار و بقایایی از برج و باروت قلعه بالای کوه در این منطقه به چشم می خورد! لازم به ذکر است در بخش دیگری از تحقیقات مرتبط با کرفتو، محققان و باستان شناسان به این نتیجه رسیدند که این غار بخشی از گورستان منطقه نیز می تواند باشد زیرا آثاری همچون ظرف های سفالی نقاشی شده 7 مهره ای از عقیق، آهک، گیره های موی سر مفرغی و سنجاق های مفرغی که شباهت بسیار زیادی با مکشوفات بدست امده از گورستان زیویه را دارا می باشد. این آثار بدست امده اغلب متعلق هستند به هزاره نخست پیش از میلاد و همانطور که گفتیم با گورستان زیویه که مکانی است در غرب غار کرفتو با گورهایی مستطیل شکل که در دل سنگ های رسوبی حفر شده اند، ارتباط دارد! شایان به ذکر است سنگ های این گورستان بسیار منعطف بوده و جسد مردگان قرار داده شده در آن ها بصورت چمباتمه در کنار اشیائی از مفرغ و سفال های نقاشی شده در آن ها جای داده شده اند.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.