مدیر مجموعه سعدآباد درباره چگونگی مرمت و بازگشایی موزه نظامی توضیح داد
در انتظار بازدید از تلاقی رزم‌آوری و زیبا اندیشی
ساعت 24-مجموعه فرهنگی و تاریخی سعدآباد با هشتصد هزار مترمربع مساحت، صد بنا و ساختمان تاریخی، شانزده موزه متنوع هنری و تاریخی به اضافه ویژگی‌های منحصربه‌فرد طبیعی نه تنها در ایران بلکه در سطح جهان از اهمیت بسزایی برخوردار است. موزه نظامی مجموعه سعدآباد یکی از شانزده موزه این مجموعه است.
ذهنیت عمومی مردم درباره سعدآباد اقامتگاه آخرین خانواده سلطنتی است و شاید بسیاری از مردم از تنوع موزه‌های این مجموعه مطلع نباشند. بر این مبنا اصولا دلیل وجود موزه نظامی در سعدآباد چیست؟
با پیروزی انقلاب اسلامی کاخ‌هایی که محل زندگی خانواده پهلوی بود، به جهت روشنگری و عبرت‌آموزی به موزه تبدیل شد. اما از آنجایی که از همان ابتدا این ماموریت به افرادی مطلع و فرهنگی سپرده شد، ایشان با درک اهمیت و نقش موزه‌ها در ساختار فرهنگی جامعه تنها بخش‌هایی از این مجموعه‌ها را به شرایط سابق به موزه تبدیل و در حقیقت از دخل و تصرف در آنها خودداری کردند. این کارشناسان بهترین بهره را از فرصت پیش‌آمده به نفع انجام فعالیت‌های فرهنگی نصیب جامعه کردند. اگر به سال و زمان افتتاح موزه‌های مجموعه سعدآباد دقت کنیم، درمی‌یابیم که دیدگاه تنوع موضوعی و بهره‌گیری فرهنگی از این مجموعه عظیم از همان ابتدا در دستور کار بوده و این وسعت نظر اکنون مجموعه‌ای را به صورت شهر موزه‌ها در اختیار مردم قرار داده که گستره وسیعی از حوزه‌های مختلف موزه‌داری را در برمی‌گیرد. توجه بفرمایید موزه‌هایی مانند موزه هنرهای زیبا و موزه نظامی در سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی، در دوره ریاست‌جمهوری مقام معظم رهبری و به دست ایشان افتتاح می‌شود. این مساله گویای اهمیتی است که بالاترین مقامات کشور برای توسعه موزه‌ها قائل بوده‌اند.
تاریخچه شکل‌گیری موزه نظامی و آثار و موضوعات آن را برای‌مان مرور کنید.
تاریخچه گردآوری آثار این مجموعه عمدتا به دوره قاجار باز می‌گردد. بخش زیادی از سلاح‌های سرد و گرم این مجموعه متعلق به سلاطین قبل از قاجار بوده که به همراه گنجینه‌های دیگر در اختیار قاجاریان قرار می‌گیرد. به عنوان مثال شمشیرهای امیر تیمور گورکانی، جوشن و ادوات متعلق به شاه اسماعیل صفوی، شمشیرهای سایر پادشاهان صفوی، کمان‌ها و زوبین‌های زرنگار سلطنتی، تفنگ‌های اولیه طلاکوبی شده و بسیاری آثار از این دست که در کنار سایر آثار هنری و هدایای سلطنتی در تالار موزه کاخ گلستان که توسط ناصرالدین‌شاه ایجاد شد و ما آن را اولین موزه ایران می‌دانیم، جمع‌آوری شده بودند. بخش آثار نظامی در حکومت رضا شاه به دانشکده افسری انتقال پیدا می‌کند و با تکمیل این مجموعه موزه نظامی در سال 1340 در دانشکده افسری ایجاد می‌شود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بر مبنای همان دیدگاه فرهنگی که ذکر شده این آثار به سعدآباد منتقل می‌شود و در ساختمانی که متعلق به شهرام پهلوی بوده با چیدمانی جدید به نمایش در می‌آید. با پایان گرفتن جنگ تحمیلی تعدادی از آثار مرتبط با شهدای بزرگ ایران به همراه ماکت‌هایی که بخش‌هایی از افتخارات سرداران ایرانی را بازنمایی می‌کنند به این مجموعه اضافه شد؛ مانند لباس خونین شهید چمران و یادگارهایی از شهیدان فکوری، فلاحی، بابایی و... در مجموع این موزه سه هزار سال از تاریخ دفاع از کیان ایران را در بر می‌گیرد.
اما نکته مهم در مورد این موزه جدا از جنبه رزمی آثار، محتوای هنری و پژوهشی آن است. بازدیدکنندگان با سیر تحول پوشاک نظامی از دوره هخامنشی تا زمان حال و هنرهای مختلف مانند تزیینات طلاکوبی بر فولاد یا رویدادهای مهم تاریخی مانند جنگ‌های ایران و روس، نجات آذربایجان و بسیاری عناوین دیگر نیز آشنا می‌شوند.
جایگاه این موزه در مجموعه سعدآباد
چگونه است؟
موزه نظامی بیشترین فضا را در میان موزه‌های سعدآباد به خود اختصاص داده است؛ به این دلیل که بخشی از آثار این موزه به اندازه‌ای بزرگ هستند که در فضای بیرونی این موزه به نمایش درآمده‌اند. این آثار شامل تعدادی از هواپیماهای اولیه نیروی هوایی ایران، انواع تانک‌های قدیمی متعلق به جنگ جهانی دوم، خودروهای عظیم نفربر، ماکت رزم‌ناو دوره هخامنشی، توپ‌های جنگی، بالگرد پهن‌پیکر غنیمتی در دفاع مقدس و ادوات سنگین نظامی و... است. سایر آثار مربوط به فضای داخلی در ساختمانی با حدود دو هزار متر زیربنا قرار دارد. در نتیجه موزه نظامی در رده موزه‌هایی قرار می‌گیرد که هم فضای داخلی دارند و هم فضای خارجی و از این جهت قابل مقایسه با موزه‌های بزرگ دنیاست. در دوران بازدید این موزه علاقه‌مندان زیادی دارد و در رده موزه‌های پربازدید سعدآباد است.
نحوه مدیریت موزه نظامی به چه صورت است؟
این مساله هم از نقاط قوت موزه نظامی است، زیرا نمونه موفقی از همکاری بین ارگانی است. امین اموال و مدیر و پرسنل این موزه از کادر ارتش جمهوری اسلامی هستند و بنا و محوطه این موزه متعلق به وزارت میراث فرهنگی است. در نتیجه در طراحی و انجام اقدامات موزه این دو نهاد با یکدیگر همکاری می‌کنند. همچنین با توجه به موزه‌ای بودن آثار وزارت میراث فرهنگی در صیانت و مرمت آثار این موزه خود را مسوول می‌داند. از نکات جذاب این موزه راهنمایان و کارشناسان آن هستند که از عزیزان کادر ارتشی هستند و با لباس نظامی در مورد تاریخ و فرهنگ ایران، بازدیدکنندگان را راهنمایی می‌کنند.
تفسیر شما از تلاقی هنر و ادوات نظامی چیست؟
ایرانیان در طول تاریخ مردمانی صلح‌جو و غیر مهاجم بودند. به گواهی تاریخ در هیچ نبردی وارد نشدند مگر با هدف دفاع از میهن و کیان خویش. جهان مطلوب از نظر ایرانیان سرشار از زیبایی و لطافت است. از آنجایی که بر خلاف نظر ایرانیان نبرد و جدال و امری حقیقی بوده و هر اندازه ما از آن دوری کنیم در مقاطع مختلف نیازمند دفاع از خویش هستیم پس باید ابزار دفاعی داشته باشیم. اما روحیه و ذهنیت ایرانی حتی روی سلاح نیز خود را نشان می‌دهد. ادوات جنگی خواه سلاح سرد یا گرم موجود در موزه تبدیل به بستری برای هنرآفرینی شده‌اند. شمشیرهایی با تیغه‌های فولاد طلاکوب یا اولین نمونه از تفنگ‌های سرپر موجود در این موزه، به زیباترین شکل تزیین شده‌اند به اندازه‌ای که بیشتر اثر هنری هستند تا وسیله کشتار.
در مورد جلسه با رییس ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران و توافقی که بین شما و این نیرو برای موزه شد، توضیح می‌دهید؟
عملیات مرمت و رفع مشکلات ساختمانی موزه نظامی از سال 1396 آغاز شده است و در حین مرمت مشکلات عدیده و پیچیده ساختمانی خود را نشان داد از آنجا که این مجموعه با میراث بسیار ارزشمندی مواجه بود، تصمیم گرفته شد پروژه مرمت و تجهیز این موزه به بهترین و کامل‌ترین صورت انجام شود که نیازمند اعتبارات مالی زیادی بود. در جلسه‌ای که با امیر دریادار سیاری داشتیم ضمن تشریح اهمیت این موزه و اقدامات صورت گرفته بر همکاری دوجانبه جهت تسریع در تکمیل عملیات بازگشایی به نتایج بسیار خوبی رسیدیم و به یاری خداوند این موزه به زودی بازگشایی خواهد شد.
در مورد گستره عملکردی و محتوایی این موزه پس از بازگشایی چه چشم‌اندازی دارید؟
موزه نظامی را نباید بخشی منفک از مجموعه موزه‌های سعدآباد دانست. از نظر من این نقد بر مسوولان گذشته وارد است که این موزه را آنچنان که شایسته است به مردم معرفی نکرده‌اند. در برنامه‌های آینده موزه نظامی به عنوان یکی از مهم‌ترین موزه‌های کشور نقش بیشتری در برنامه‌های محتوایی مجموعه ایفا خواهد کرد. آثار تاریخی موجود در این موزه به همراه امکانات فضایی و محیطی پل ارتباطی موثری در ارتباطات فرهنگی و موزه‌ای است.
موزه نظامی را نباید بخشی منفک از مجموعه موزه‌های سعدآباد دانست. از نظر من این نقد بر مسوولان گذشته وارد است که این موزه را آنچنان که شایسته است به مردم معرفی نکرده‌اند. در برنامه‌های آینده موزه نظامی به عنوان یکی از مهم‌ترین موزه‌های کشور نقش بیشتری در برنامه‌های محتوایی مجموعه ایفا خواهد کرد.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.