نگاهی به نتایج نظرسنجی ایسپا در مورد میزان استفاده ایرانیان از شبکه‌های اجتماعی

پایان سلطه تلگرام بر فضای مجازی ایران/واتس‌آپ و اینستاگرام جای تلگرام را گرفته‌اند اما تلگرام همچنان پرمخاطب است

ساعت 24-مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) به تازگی نظرسنجی را در مورد «میزان استفاده مردم ایران از شبکه‌های اجتماعی مجازی» منتشر کرده است که بر اساس آن پیام‌رسان واتس‌آپ بیشترین استفاده را در میان ایرانیان داشته است. آخرین بار ایسپا این نظرسنجی را در اسفند سال گذشته انجام داد که طول این مدت استفاده از واتس‌آپ 13درصد رشد داشته است.

اما آنچه در این نظرسنجی جلب ‌توجه می‌کند، افت جایگاه تلگرام میان ایرانیان است. بر اساس نظرسنجی‌های ایسپا، 42 درصد از ایرانیان در اسفندماه 98 از تلگرام استفاده می‌کردند اما در بهمن‌ماه 99 این عدد، به 36درصد رسیده است؛ این در حالی است که استفاده از اینستاگرام طی بهمن‌ماه امسال، 10 درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته و 45 درصد از ایرانیان از آن استفاده می‌کنند. بدین ترتیب به نظر می‌رسد اینستاگرام جای تلگرام را گرفته و استفاده از تلگرام به کمترین میزان خود طی سال‌های اخیر رسیده است. نتایج این نظرسنجی با یافته‌های حاصل از داده‌کاوی که در شماره 4848 روزنامه «اعتماد» که روز 5 بهمن‌ماه امسال منتشر شد، تطابق دارد. در آن گزارش، با تحلیل میزان بازدید کل کانال‌های تلگرامی در دی‌ماه 99، این موضوع عنوان شد که استفاده از تلگرام در آن ماه به کمترین میزان خود در سال جاری رسیده و احتمالا اینستاگرام جایگزین تلگرام شده است. یافته‌های داده‌کاوانه جدید نیز همچنان موید همین امر هستند. نمودار به‌ روشنی گویای این واقعیت است. اگرچه استفاده از تلگرام در ماه بهمن کمی نسبت به ماه گذشته افزایش داشته، اما همچنان میزان بازدید کانال‌های تلگرامی بسیار پایین‌تر از اسفندماه 98 است. این نمودار به روشنی نشان می‌دهد که از خرداد ماه سال جاری به این سمت، استفاده از تلگرام به ‌شدت کاهش یافته و به‌رغم برخی نوسانات، مصرف تلگرام در ایران دچار تغییرات جدی نشده است. یافته‌ای که کاملا همراستا با نظرسنجی ایسپاست. همراستایی نتایج داده‌کاوی با نظرسنجی در مورد میزان استفاده از تلگرام نشان می‌دهد که تحلیل‌های داده‌کاوانه در برخی موضوعات، از جمله مسائل مربوط به فضای مجازی می‌تواند زودتر از نظرسنجی‌ها واقعیات جامعه را بازتاب دهد و توجه به آنها می‌تواند به فهم بهتر آنچه درون جامعه، میان مردم و در شبکه‌های اجتماعی مجازی رخ می‌دهد، کمک کند. البته در به‌ کارگیری این تحلیل‌ها در همه موضوعات اجتماعی باید دقت و احتیاط داشت. بنابراین یافته‌های داده‌کاوانه مربوط به تلگرام اهمیت دارد؛ اما در مورد میزان استفاده ایرانیان از اینستاگرام، داده‌کاوی قابل ‌اتکایی تاکنون انجام نشده و تنها همین نظرسنجی‌ها در دسترس است که مطابق با آن، هم‌اکنون نزدیک به نیمی از ایرانیان از اینستاگرام استفاده می‌کنند. با این حال، استفاده از تلگرام نیز همچنان بالاست و حداقل یک‌سوم از ایرانیان نیز از این پیام‌رسان بهره می‌گیرند. این در حالی است که با توجه به نزدیکی انتخابات ریاست‌جمهوری استفاده از تلگرام و اینستاگرام توامان می‌تواند افزایش پیدا کند و جریان‌های سیاسی احتمالا از هر دو پلتفرم در جریان تبلیغات انتخاباتی استفاده خواهند کرد. به همین خاطر نباید اهمیت تلگرام را در ایام انتخابات نادیده گرفت و از آن غفلت کرد.
پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی مجازی