سریال «باب المراد» با موضوع زندگی امام جواد(ع) که توسط کارگردان عرب در ایران تولید شده، چند وقتی است که از قاب شبکه یک سیما پخش می‌شود. بازخوردهای مثبت به بازپخش این سریال نشان داد که متولیان تلویزیونی در ایران نیز بایستی برنامه‌ریزی منسجم و گسترده‌تری را برای به ثمر رساندن مجموعه‌های تاریخی داشته باشند. به همین بهانه سراغ این سریال رفته‌ایم تا به بهانه آن نگاهی به ابعاد مختلف آن و تولیداتی از این دست داشته باشیم.
*درباره سریال باب المراد
باب المراد به کارگردانی فهد میری کارگردان سوری در ژانر تاریخی و مذهبی ساخته شده است.
تهیه‌کنندگی این اثر بر عهده کمال بحرانی و با نگارش محمود عبدالکریم در ۲۸ قسمت محصول مشترک شش کشور ایران، سوریه، لبنان، عراق، کویت، بحرین در سال ۱۳۹۶ با بازی بازیگران عربی و ایرانی ساخته است. به این مجموعه تلویزیونی، سریال امام جواد(ع) نیز گفته می‌شود. این سریال تلویزیونی مراحل مختلف زندگی امام جواد علیه السلام از تولد در مدینه، همراهی با امام رضا علیه السلام در مراحل مختلف، تا شهادت به دست معتصم عباسی را به تصویر می‌کشد.
بازخورد مثبت تولید و پخش این سریال در بین کشورهای شیعه‌نشین و ضرورت تولید آثار تاریخی با درونمایه مذهبی و دینی به ویژه از زندگی ائمه معصومین باعث شد به این بهانه با طرح پرسش کلیدی رسالت صدا و سیما با توجه به شرایط موجود در قبال تولیدات تاریخی در این حوزه چیست؟ جهت پاسخگویی به این سوال گریزی کلی به این مسئله بزنیم.
*اهمیت و نقاط قوت سریال باب المراد از دیدگاه کارشناسان
اهمیت این سریال از آن جهت است که متأسفانه در کشورهای اسلامی علی الخصوص ایران، به زندگی پر افتخار پیشوای نهم شیعیان پرداخته نشده است. سازندگان این سریال سعی کرده‌اند با به تصویر کشاندن مناظرات و کرسی‌های آزاد اندیشی نشان دهند که اسلام ایده‌آل بر پایه علم وعقلانیت بنا شده است و موفق به تثبیت این امر نیز شده‌اند.
پرداختن به تمام زوایای شخصیتی امام یکی دیگر از رویکردهای مثبت این سریال بوده است نوع برخورد کریمانه امام چه با مخالفین و چه با محبین به خوبی در این سریال به تصویر کشیده شده و تا حدودی شخصیت رئوف و کریمانه امام را نشان می‌دهد.
در کنار کارگردانی خوب، فیلم نامه دقیق و متقن این سریال، فضا سازی درست و ایده آل، طراحی لباس، طراحی صحنه و دکور، جلوه‌های بصری خوب و قصه جذاب و پرکشش... موفقیت تیم بازیگری در اجراء نیز از دیگر نکات مثبت سریال است.
در این سریال همچنین معیارها و خطوط قرمز به خوبی رعایت شده است از جمله اینکه هیچگونه تصویری از ائمه بزگوار در آن دیده نمی‌شود، و دیالوگ‌های امامین علیهما السلام در این سریال بدون تغییر و عین روایت است. همچنین از نکات منفی سریال می‌توان به ریتم به نسبت کند آن اشاره کرد که گاهاً با اضافات غیر لازمی همراه است.
*تاریخچه ساخت سریال‌های دینی در ایران
پیشینه ساخت آثار دینی با مضمون زندگی رهبران دینی و اصحاب آنان، ائمه اطهار و معصومین در سینما و تلویزیون پیش از انقلاب، به ساخت چندین فیلم مستند محدود می‌شود. اما بی‌تردید درخشان‌ترین نمونه این آثار، متعلق به دوران پس از انقلاب اسلامی است.
فیلم «سفیر» ساخته «فریبرز صالح» شاید نخستین جرقه تولید آثار دینی در سینمای پس از انقلاب است. این فیلم سال ۶۱ با فیلم نامه‌ای از «کیهان رهگذر» جلوی دوربین رفت.
روند تولید مجموعه‌های فاخر دینی از دهه 70 خورشیدی چهره جدی به خود گرفت؛ هرچند تا پیش از آن سریال‌هایی چون «روایت عشق» با موضوع واقعه کربلا تولید و چندین بار از تلویزیون پخش شده بود، اما در نهایت سریال تاریخی «امام علی(ع)» ساخته داود میرباقری را می‌توان آغاز این راه دانست.
بی‌شک «روز واقعه» یکی از بهترین و ناب‌ترین آثار سینمای ایران، در بیان عظمت حماسه عاشورای حسینی است.
«روز واقعه» در گستره سینمای ایران تا به امروز مهم‌ترین اثری است که ضمن اشاره مستقیم به ماجراهای عاشورا، نگاهی نو، مدرن و همخوان با روایات دینی، به این حماسه مذهبی دارد.
آخرین نمونه این روند سریال سازی تلویزیون ایران، مجموعه تلویزیونی «مختارنامه» است.
*ضرورت حرکت در مسیر ساخت سریال‌های تاریخی مذهبی
وجود فیلمنامه منسجم، تأمین هزینه‌ها، در اختیار قرار دادن امکانات و تجهیزات مناسب و گردهم آوردن یک گروه حرفه‌ای و کارآمد و در کنار آن وجود محدودیت‌های متنوع نظیر حساسیت زیاد بر روی ساخت فیلم‌های دینی و سریال‌های مذهبی، وجود محدودیت‌هایی چون نشان ندادن چهره معصومین و بزرگان دین، روایات مختلف از داستان‌های دینی، استناد تاریخی و تطابق داشتن اثر با واقعیت‌های مکتوب و منابع و مآخذ دینی، موضع‌گیری موافق و مخالف صاحب نظران و کارشناسان دینی، که البته این حساسیت‌ها تا حدی نیز منطقی به نظر می‌رسد، بسیاری از کارگردانان را، از گام نهادن در حیطه ساخت فیلم‌ها و سریال‌های دینی باز می‌دارد.
از طرفی هزینه‌بر بودن تولید و زمان‌بر بودن فرایند تولید آثاری با مضامین تاریخ اسلام در شبکه‌های تلویزیونی وطنی که بسیاری از این آثار که در گروه سریال‌های «الف ویژه» تلویزیونی رتبه‌بندی می‌شوند، نیازمند بودجه‌های میلیاردی و صرف وقت و هزینه فراوان هستند به عنوان نمونه تولید مختارنامه هشت سال طول کشید از دیگر موانع موجود در این مسیر هستند.
*راهبرد متولیان تلویزیون در قبال تولید سریال‌های تاریخی
در یک تحلیل کلی به نظر می‌رسد که تولید سریال‌های فاخر دینی برای مقابله با شبهه افکنی رسانه‌های رقیب منطقه‌ای در سال‌های اخیر اهمیت چند برابری نسبت به گذشته یافته و به عقیده کارشناسان فقط از این طریق است که می‌توان تحریف‌ها و شبهاتی که در زمینه تاریخ ایران و اسلام مطرح می‌شود، پاسخ داد.
از این رو ضروری‌ست که متولیان تلویزیونی در ایران برنامه‌ریزی گسترده‌تری را برای به ثمر رساندن مجموعه‌های تاریخی داشته باشند.
از طرفی استقبال فراوان مخاطبان داخلی و خارجی از تولیدات سینمایی و تلویزیونی ایرانی با مضامین و درونمایه‌های دینی و مذهبی، نیز نویدبخش این حقیقت است که چنان چه در عرصه تولید این گونه فیلم‌ها و سریال‌ها تلاش‌های جدی و تاثیرگذارتری صورت گیرد، نتایج و پیامدهای خوشایندتری را به همراه خواهد داشت.
فارس
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.