پیامدهای تنش دریای سرخ بر بازار جهانی انرژی

ساعت 24 - حملات هوایی ایالات متحده و انگلیس به پایگاه‌های انصارالله یمن از ۱۲ ژانویه، احساس هرج و مرج را برای کشتی‌ها در دریای سرخ تشدید کرده است، به‌خصوص که نیروی دریایی ایالات متحده پس از این حملات، به کشتی‌ها هشدار داد که از این منطقه فاصله بگیرند. با ادامه حملات به کشتی‌ها، بسیاری از شرکت‌های کشتیرانی تصمیم گرفتند از دریای سرخ و کانال سوئز که مسیر عبور حدود ۱۲ درصد از تجارت دریایی جهانی است، دوری کنند.

در این گزارش به‌دنبال آن هستیم که به معرفی مهم‌ترین پیامدهای تنش دریای سرخ بر بازار جهانی انرژی بپردازیم. 1- در واکنش به بحران جاری در دریای سرخ، پالایشگاه‌های آسیایی اقدامات پیشگیرانه‌‌‌‌ای را برای اطمینان از عرضه مداوم نفت‌خام در پیش گرفته‌اند که ممکن است هزینه‌های بیمه را افزایش داده و حاشیه‌‌‌‌ سود محصولات پالایشی را به حداقل ممکن برساند. در حالیکه خاور دور به‌شدت به نفت وارداتی وابسته است، تلاش‌های استراتژیک آسیا برای تنوع بخشیدن به منابع وارداتی و توسعه تاسیسات ذخیره‌سازی، می‌تواند تضمینی برای جریان بی‌وقفه نفت‌خام ایجاد کند. اولاً، هرگونه تشدید تنش می‌تواند مانع از جریان نفت‌خام روسیه به آسیا شود و خریداران را وادار به جست‌وجوی مسیر‌های جایگزین خواهد کرد. ثانیاً، صادرکنندگان در مورد انتقال محصولات از آسیا به اروپا احتیاط بیشتری به خرج خواهند داد. در نهایت، اگر کشتی‌‌‌‌ها مجبور شوند مسیرهای طولانی‌‌‌‌تری را طی کنند، تقاضا برای سوخت کشتی‌ها در منطقه آسیا جهش پیدا خواهد کرد. در حالیکه تنش‌ها در دریای سرخ باعث شده که برخی از کشتی‌ها از این منطقه عبور نکنند، واردات نفت‌خام چین و هند طبق روال عادی ادامه دارد. 2- بحران دریای سرخ در حال ایجاد چالش‌هایی برای نفت صادراتی روسیه است و خریداران آسیایی را وادار کرده که به‌دنبال مسیر‌های جایگزین‌‌‌‌ باشند که معمولاً طولانی‌تر بوده و به‌طور بالقوه باعث افزایش سوخت مورد‌نیاز نفتکش‌ها می‌شود. تنش‌های جاری کمترین تاثیر را روی واردات نفت‌خام چین و هند داشته، ولی نگرانی‌ها به‌سمت افزایش هزینه‌های لجستیکی تغییر مسیر داده‌اند، در حا‌لیکه آسیا لزوماً نگران عرضه نفت‌خام خاورمیانه برای سال‌۲۰۲۴ نیست، افزایش هزینه‌های تحویل و بیمه، سود پالایشگاه‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده است. پالایشگاه‌های آسیایی ممکن است منابع جایگزینی را برای به حداکثر رساندن سود خود در نظر بگیرند، ضمن اینکه نفت‌خام ایالات‌متحده به‌دلیل قیمت‌های رقابتی در مقایسه با گریدهای خاورمیانه جذاب‌تر می‌شود. شکی وجود ندارد که چشم‌‌‌‌انداز ژئوپلیتیک دریای‌سرخ، هزینه‌های لجستیک را افزایش و حاشیه‌‌‌‌های سود را کاهش خواهد داد. 3- واردات نفت چین از روسیه از مسیر دریای سرخ در جریان است و تنش‌های جاری جریان صادرات نفت روسیه به هند را نیز همچنان متوقف نکرده است. انتظار می‌رود تنش‌های دریای سرخ تقاضای ذخیره‌سازی آسیا در سه ماهه اول را افزایش دهد، زیرا کشتی‌هایی که از دماغه امید نیک عبور می‌کنند، ممکن است زمان سفر، نیاز به سوخت، و هزینه‌های کلی را افزایش دهند. از نظر عرضه نفت‌خام، آسیا نگران خرید نفت‌خام خاورمیانه در سال 2024 نیست. انتظار می‌رود فروشندگان عمده‌ای مانند سعودی آرامکو و شرکت ملی نفت ابوظبی به تعهدات خود به آسیا پایبند باشند. با این حال، جهش بهای نفت‌خام خاورمیانه به‌دلیل افزایش هزینه‌های تحویل و هزینه‌های بیمه تانکرها، از نظر اقتصادی چالش‌برانگیز شده است. درحالیکه کاهش تولید «اوپک‌پلاس» در سال‌۲۰۲۴ تهدید کمی برای عرضه نفت‌خام آسیا محسوب می‌شود، هزینه‌های لجستیکی همچنان نگران‌کننده هستند. 4- تنش‌های ژئوپلیتیکی هزینه‌های تحویل را افزایش می‌دهد و در نهایت بر حاشیه‌های پالایش آسیا تاثیر می‌گذارد. در واکنش، پالایشگاه‌های آسیایی ممکن است حجم قراردادهای بلندمدت واردات نفت از خاورمیانه را کاهش داده و به بررسی گزینه‌های جایگزین مانند نفت‌خام آفریقا، ایالات‌متحده و آمریکای جنوبی برای به حداکثر رساندن حاشیه سود خود بپردازند. نفت‌خام ایالات متحده با قیمت رقابتی خود در مقایسه با گریدهای خاورمیانه، برای پالایشگاه‌های آسیایی جذابیت خاصی دارد. اختلاف قیمت واقعی بین نفت‌خام «وست تگزاس اینترمدییت» و نفت‌خام «دبی» به‌عنوان شاخص خاورمیانه، نشان‌دهنده اختلافی فاحش است و بحث در مورد خرید نفت‌خام باکیفیت ایالات متحده با هزینه‌های مشابه با گریدهای بی‌کیفیت خاورمیانه، به بحثی جدی برای معامله‌گران تبدیل شده و اهمیت تاثیرات چندوجهی بحران دریای سرخ بر جریان نفت آسیا و اقدامات راهبردی پالایشگاه‌های آسیایی برای عبور از چالش‌های بالقوه و حفظ عملیات پالایش را دو چندان کرده است. 5- اگرچه چین حجم ذخایر را فاش نمی کند اما تخمین‌ها حاکی از مازاد 1.39 ‌میلیون بشکه‌ای در روز در دسامبر برای انبارهای تجاری یا استراتژیک با در نظر گرفتن کل نفت‌خام، واردات و تولید داخلی است. این مورد با الگویی که در سال‌ ۲۰۲۳ مشاهده شد، مطابقت دارد، زمانیکه پالایشگاه‌ها در زمان پایین بودن قیمت نفت، ذخایر را پر کردند و آنگاه که قیمت‌ها به‌سرعت افزایش یافت، آن‌ها را کاهش دادند. انتظار می‌رود تثبیت قیمت نفت‌خام «برنت» در محدوده ۷۰ تا ۸۰ دلار به ازای هر بشکه در سال‌ ۲۰۲۴، پالایشگاه‌های چین را تشویق کند که به ذخیره‌سازی ادامه دهند، به‌خصوص اگر پیش‌بینی افزایش بیشتر قیمت به‌دلیل بهبود اقتصاد جهانی یا تشدید درگیری‌های خاورمیانه مطرح باشد. علاوه‌ بر این، طبق گزارش‌ها، پالایشگاه‌های چین به‌دنبال حجم اضافی نفت‌خام برای تحویل مارس و آوریل هستند. 6- نگرانی‌های هند در مورد گسترش احتمالی بحران کانال سوئز و تاثیر آن بر عرضه نفت‌خام قابل درک است. یک مقام ارشد دولت هند خاطر نشان کرده که در صورت تشدید بحران، هند می‌تواند از طریق مسیرهای امن‌‌‌‌تر و از کشورهایی مانند عراق برای تامین نفت‌خام خود استفاده کند. نگرانی‌هایی در مورد اختلالات احتمالی در جریان نفت روسیه از منطقه دریای سیاه به‌دلیل حملات اخیر وجود دارد. هند در حال حاضر برای جریان بی‌‌‌‌وقفه نفت‌خام به تنگه هرمز متکی است، گذرگاهی حیاتی برای صادرات نفت از کشورهایی مانند عربستان‌سعودی، ایران، امارات عربی متحده، کویت، و عراق. واردات نفت هند از روسیه پس از جنگ اوکراین نیز به‌شدت بالا رفته، اما نگرانی‌ها در مورد اختلالات در دریای سرخ همچنان ادامه دارد. حملات در دریای سرخ هزینه‌های حمل‌ونقل را برای شرکت‌های هندی افزایش داده و بر تجارت دریایی جهانی و مسیرهای تجاری هند تاثیر منفی گذاشته است.

عباس ملکی - حسن راعی