چالش‌های وابستگی اروپا به واردات گاز از آمریکا

ساعت 24 - اروپا که مدت‌ها به گاز طبیعی روسیه وابسته بود، در کمتر از ۲ سال، وابستگی به کرملین را کمتر کرد و به استفاده از گاز طبیعی مایع شده ایالات متحده روی آورد. اما این منبع انرژی هم روز به روز برای اروپایی‌ها، پرریسک‌تر می‌شود. در این گزارش به‌دنبال آن هستیم که به بررسی چالش‌های اروپا در زمینه وابستگی به واردات گاز طبیعی مایع شده ایالات متحده بپردازیم.
1

1- کاخ سفید در تصمیم جنجال برانگیزی اعلام کرد تایید مجوزهای جدید صادرات برای گاز طبیعی مایع شده را متوقف خواهد کرد. توقف صدور مجوز شامل پروژه‌های تحت ساخت یا در حال فعالیت نخواهد شد. اما ممکن است بعضی از پروژه‌های عظیمی که قرار بود تا پایان دهه جاری و پس از آن، راه‌اندازی شوند را به تاخیر بیاندازد. حتی قبل از اینکه توقف صدور مجوز صادرات جدید ال‌ا.ن.‌جی. در ایالات متحده، خریداران جهانی را شوکه کند؛ وابستگی سریع اروپا به ال‌.ان.‌جی. ایالات متحده، «اتحادیه اروپا» را دچار تردید کرده است. در عرض یک مدت کوتاه، واشنگتن سهم قابل ملاحظه‌ای از تامین گاز اروپا را به‌دست آورد و سهم گاز روسیه از بازار اروپا کاهش یافت. 2- اکنون نیمی از واردات ال‌.ان‌.جی. اروپا توسط ایالات متحده تامین می‌شود و انتظار می‌رود سهم آن افزایش بیشتری پیدا کند. با در نظر گرفتن گازی که از طریق خط لوله به اروپا ارسال می‌شود، ایالات متحده پس از نروژ، دومین تامین‌کننده بزرگ گاز طبیعی اروپا است. هر چند واشنگتن با نفوذ اقتصادی و ثبات سیاسی نسبی، یکی از متحدان بزرگ اروپا در «گروه هفت» به‌شمار می‌رود، اما وابستگی بیش از حد به یک کشور دوست هم ریسک‌هایی را به‌همراه دارد. تصمیم اروپا برای واردات ال.‌ان.‌جی. ایالات متحده به‌منظور حذف گاز روسیه، به‌معنای آن است که امنیت انرژی این منطقه متکی به عواملی خارج از کنترلش مانند طوفان‌های اقیانوس اطلس یا بازی‌های سیاسی در واشنگتن است. 3- بازرگانان انرژی برای تامین سوختی که برای گرمایش خانه‌های اروپایی، تولید برق و تامین خوراک صنایع، حیاتی است، اکنون باید رویدادهایی را در نظر بگیرند که هزاران کیلومتر با آن‌ها فاصله دارند. اختلال در کارخانه‌های منطقه خلیج مکزیک یا سرمای شدید از هیوستون چین تا گوانگژوی چین، می‌تواند نقشه تجارت را یک شبه تغییر دهد. از سوی دیگر کارشناسان معتقدند وابستگی اروپا به ال.‌ان.‌جی. ایالات متحده تنها در صورتی افزایش خواهد یافت که گاز روسیه دوباره ظاهر نشود و قطری‌ها تصمیم بگیرند که در جنگ قیمت برای سهم بازار، شرکت نکنند. به‌صورت خلاصه اروپا با جایگزین کردن گاز ایالات متحده با روسیه، یک نقص بالقوه را با نقص دیگری عوض کرده و سیستم انرژی خود را آسیب‌پذیر ساخته است. 4- کاهش وابستگی اروپا به گاز روسیه حتی قبل از حمله «ولادیمیر پوتین» به اوکراین در سال ۲۰۲۲ آغاز شد. روابط میان قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۴ که روسیه شبه جزیره کریمه را به خاک خود ضمیمه کرد، تیره شد. تنش‌ها در سال بعد بیشتر شد زیرا «گازپروم» توسط دیده‌بان رقابت اتحادیه، به سوء استفاده از قدرت بازار خود متهم شد. روسیه ماه‌ها قبل از آغاز جنگ در اوکراین، ارسال گاز از طریق خطوط لوله را کاهش داده و فروش نقدی به اروپا را متوقف کرده بود. اقدامات تاکتیکی که برخی گفته‌اند با هدف افزایش قیمت‌ها و سرعت بخشیدن به تصویب خط لوله گازی جنجالی «نورد استریم ۲» صورت گرفت. 5- دو هفته پس از ورود نیروهای روسی به اوکراین در فوریه سال ۲۰۲۲ که باعث خرید وحشت زده تمام محموله‌های ال‌.ان.‌جی. موجود در بازار جهانی شد، «اتحادیه اروپا» برنامه‌ای را طراحی کرد تا به واردات گاز از روسیه که در آن زمان، بزرگ‌ترین تامین‌کننده گاز این منطقه بود، پایان دهد. در چنین شرایطی ال.‌ان.‌جی.، انتخابی واضح برای پر کردن خلاء ناشی از حذف گاز روسیه بود. نزدیکی جغرافیایی نسبی به معنای صرفه‌جویی برای معامله‌گرانی بود که محموله‌های آمریکایی را به‌جای آسیا، به اروپا ارسال می‌کردند. اروپا هم قدرت خرید بیشتری برای دریافت این محموله‌های گران قیمت داشت. 6- قراردادهای آمریکایی، مفاد منعطف‌تری داشتند و به معامله‌گران اجازه می‌دادند در صورت مناسب بودن قیمت، محموله‌ها را به مقصدهای دیگر ارسال کنند. همچنین در صورت کاهش ناگهانی تقاضا، می‌توانستند این محموله‌ها را لغو کنند. واردات ال.‌ان.‌جی. به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲، به میزان ۶۰ درصد افزایش یافت و ال.‌ان.‌جی. فراوان از سوی متحد سیاسی قدیمی این منطقه، بزرگ‌ترین سهم را در این افزایش داشت. اکنون با اقدام اخیر «جو بایدن» رئیس جمهور ایالات متحده در توقف صدور مجوزهای جدید صادرات، این قدردانی ممکن است رنگ ببازد. دولت بایدن پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین، به «اتحادیه اروپا» قول داده بود درخواست‌ها برای هرگونه قابلیت صادرات جدید، به‌سرعت بررسی شود. اما تصمیم اخیر بایدن، با وعده مذکور مطابقت ندارد. از سوی دیگر نفوذ سیاسی بیش از حد ایالات متحده، افزایش هزینه‌های انرژی اروپا، تاثیرگذاری رویدادهای ایالات متحده بر اروپا، تاثیر زیست‌محیطی شدید و به تاخیر افتادن پیاده‌سازی را‌هکارهای انرژی سبز از جمله دلایل مخالفان وابستگی به واشنگتن است. 7- در حال حاضر مشخص نیست آیا واشنگتن، همه شرکت‌ها را وادار خواهد کرد برنامه‌های صادرات خود را برای همیشه لغو کنند یا در صورت پیروزی مجدد «جو بایدن» در انتخابات ریاست جمهوری و تضمین حضورش در کاخ سفید به مدت 4 سال دیگر، اجازه دهد این فرآیند به جلو حرکت کند. اما حتی پیروزی «دونالد ترامپ» در انتخابات ریاست جمهوری، تضمین نخواهد کرد که جریان صادرات گاز ایالات متحده به اروپا ادامه پیدا کند. «دونالد ترامپ» در زمان حضورش در کاخ سفید، ثابت کرد تمایل دارد از تاکتیک‌های جنگ تجاری برای پیشبرد سیاست‌هایش به‌خصوص علیه چین استفاده کند و هیچ تضمینی وجود ندارد که «اتحادیه اروپا» از این نقطه برخورد، دور بماند. حتی اگر تاخیر در صدور مجوز صادرات ال.ان.‌جی.، موقتی باشد همچنان یک زنگ خطر جدی برای خریداران اروپایی خواهد کرد که گاز طبیعی مایع شده نمی‌تواند از سیاست واشنگتن، فرار کند.

عباس ملکی و حسن راعی- دانشکده مهندسی انرژی شریف