گزارش سایت خبری تحلیلی ساعت 24 از وضعیت تجارت خارجی در دو ماه گذشته:

میعانات گازی، آبروی صادرات را خرید

سایت خبری تحلیلی ساعت 24- فراز جبلی- روز گذشته، گزارشی که در تمام جراید از آمار گمرکی منتشر شد، خبر از رشد بیش از 29 درصدی ارزش صادرات غیرنفتی می‌داد. بر این اساس صادرات غیرنفتی ایران، در این دو ماه، بیش از 8 میلیارد دلار بوده است. پیش از آن جزئیات این آمار منتشر شود، بسیاری از تحلیل‌گران و به ویژه روزنامه‌نگاران بر باد موفقیت صادرات غیرنفتی ایران خوابیدند تا این که تنها 24 ساعت بعد از گزارش اولیه، جزئیات آمار تجارت خارجی ایران منتشر شد. بر اساس این گزارش بیش از 37 درصد این رشد، مرهوم رشد 144 درصدی ارزش میعانات گازی بود. در واقع همه جراید خبر از بهبود وضعیت صادرات و عملکرد مناسب وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌دادند اما واقعیت این بود که این بهبود عملکرد در وزارت نفت رقم خورده بود. در واقع صادرات کالاهایی که ریشه نفتی ندارند کاهشی 3.28 درصدی داشته است که در میان آمار مناسب مجموع صادرات گم شد.
بازارهای از دست رفته
شاید گفته شود که افزایش صادرات در بخش میعانات، به خودی خود پدیده‌ای مثبت است اما واقعیت این است که اثرات جانبی آن به مراتب مخرب‌تر از خطر گول زدن خودمان با آمارها است. یک ضرب المثل قدیمی می‌گوید آدم عاقل تمام تخم مرغ‌های خود را در یک سبد نمی‌چیند اما ایران بیش از پیش تخم مرغ‌هایش را در سبد چین، چیده است.
چین که بزرگترین مشتری خرید میعانات گازی و کالاهای پتروشیمی ایران است، رشدی 28 درصدی در خرید کالاهای ایرانی داشته است در حالی که بازارهای کشورهایی که کالاهای غیرنفتی واقعی ایران را می‌خرند در حال آب رفتن است. در این 2 ماه، ایران 26 درصد از بازار افغانستان نزدیک به 23.5 درصد از بازار هند را از دست داده است. عراق هم که دومین بازار مهم ایران محسوب می‌شود نه تنها رشد نداشته است بلکه 7 میلیون دلار کمتر از ایران خرید کرده است.
شاید تنها مورد مثبتی که نگذاشت بازار عراق بیش از پیش از دست ایران خارج شود، عملکرد مثبت ایران در صادرات خودرو به این کشور بود. ایران موفق شد تنها در اردیبهشت و فروردین امسال بیش از 1200 خودرو به عراق صادر کرده است، که این موضوع توانست میزان صادرات غیرنفتی ایران را کمی تعدیل کند.
بازگشت پسته
از نکات مثبت گزارش گمرک، بازگشت یکی از کالاهای مهم و سنتی صادرات ایران است. در طول این دو ماه صادرات پسته خندان از نظر ارزش دلاری، 92 درصد افزایش یافته است. با این حساب پسته، به هشتمین کالای مهم صادراتی ایران در این 2 ماه، با ارزشی معادل 71 میلیون دلار بدل شده است. همچنین برخی کالاها مانند هندوانه، توانسته است با رشدی 44 درصدی در اردیبهشت ماه، تنها در این ماه 37 میلیون دلار کالا صادر کند. با این وجود جای خالی بسیاری از کالاهای مهم صادراتی مانند سالامبور و چرم که پیش از این همیشه جزو 10 کالا عمده صادراتی بود به چشم می‌خورد. به نظر می‌رسد تلاش دولت برای کاهش صادرات این محصولات به نام مبارزه با خام فروشی جواب داده است و ما کمتر از پیش شاهد صادرات این کالاها هستیم.
واردات کالاهای اساسی همچنان ادامه دارد
در بحث واردات، با وجود این که هنوز صادرات بیش از واردات است، اما روند افزایش واردات نشان می‌دهد که در ماه‌های آتی شاهد منفی شدن تراز تجاری کشور خواهیم بود. به عبارتی دیگر، رشد واردات بیش از رشد صادرات است و به همین دلیل ممکن است در ماه‌های آتی، واردات بر صادرات فزونی گیرد.
در این میان واردات کالاهای اساسی همچون ماه‌های گذشته در حال ادامه یافتن است. پیش بینی می‌شد با هجمه‌هایی که در ماه‌های اخیر بر علیه واردات کالاهای اساسی و اتهام رانت‌خواری در این کالا وجود داشت، شاید حجم واردات کاهش یابد اما آمارها خبر می‌دهد که همچنان واردات کالاهای اساسی به ویژه کنجاله در حال افزایش است. این کالا به تنهایی نزدیک به 72 درصد افزایش ارزش صادرات را تجربه کرده است. تنها در اردیبهشت امسال 152 میلیون دلار کنجاله به کشور وارد شده است. اما هیچ کشوری به اندازه خودرو افزایش نیافته است. تنها در دو ماه اخیر 14 هزار و 300 خودرو به کشور وارد شده است که این آمار نسبت به سال قبل نزدیک به 300 درصد رشد یافته است. میانگین قیمت هر خودروی وارداتی در حال حاضر بیش از 21 هزار 500 دلار است که نسبت به سال پیش 17.5 درصد کاهش یافته است. به زبان ساده‌تر ایران به خودروهای ارزان‌تر خارجی به تعداد بیشتر تمایل پیدا کرده است.
در یک کلام، به نسیم خوش تراز تجاری مثبت نباید خوابید. صادرات غیرنفتی ایران، خیلی غیرنفتی نیست و روند خبر از تغییر شرایط می‌دهد.