نائب رئيس خانه معدن ايران :

فقر آمار بخش معدن را با چالش روبرو کرده است

سایت خبری تحلیلی ساعت ۲۴- مینا هرمزی- رونق در توليد مي تواند کشور را از مسير رکود تورمي راحت کند. با توجه به شرايط امروز کشور، هر کار توليدي مي تواند کمک بزرگي به دولت باشد. يکي از واجباتي که براي سياست گذاران کشور وجود دارد برنامه ريزي براي رونق بخش توليد است . مواد اوليه خيلي از توليدات در کشور وجود دارد که اصلا نياز به واردات نيست. فقط کافي است دولتمردان کمي به بخشهاي توليدي که در آن مزيت داريم اهميت دهند و به جد به دنبال يک استراتژي کارآمد باشند. مثلا بخش معدن که کارآفزيني در آن بسيار بالا است. در اين زمينه با محمد رضا بهرامن، رئيس کميسيون معادن اتاق ايران ، نائب رئيس خانه معدن ايران و نائب رئيس اول اتاق بازرگاني و صنايع معادن تهران گفتگويي انجام شد که در ادامه مي خوانيم:
تنها يک درصد از ذخاير معدني ايران استخراج مي شود.چرا؟
يکسري استانداردها براي همه کشورها معدني وجود دارد که نسبت به استخراج و يا برداشت از معادن خود اقدام مي کنند. اما اين يک استاندارد نوشته شده نيست بلکه کشورهاي معدني براي خود تعريف کرده اند. اين استاندارد بر اين پايه است که حداقل براي يک درصد از ذخاير شناخته شده اي که در آن کشورها وجود دارد،بهره برداري يا برنامه ريزي شود.
در کشور ما طبق آمارهاي دولت ذخاير شناخته شده 57 ميليارد تن است که دائما کنتور 57 ميليارد تن در حال تکرار است در صورتي که انگار در 7 سال گذشته نه کاهش و نه افزايش داشته است. در حالي که هر سال به طور متوسط طبق برنامه چهارم و پنجم در سال گذشته به توليد حدود 400 هزار تن رسيده ايم که اين رقم در سالهاي گذشته به 350 تن رسيد.
اگر اين توليد در سالهاي گذشته نسبت به 10 سال گذشته رصد شود از 150ميليون تن برداشت بوده تا الان که 400 میلیون تن است. اما هنوز گفته مي شود ذخيره ما امروز حدود 57 ميليارد تن است. اين بحث از يک جهت درست است زيرا در حين برداشت کار اکتشاف انجام مي شود. وقتي در حين برداشت، اکتشاف انجام مي شود به ذخاير شناخته شده در کشور اضافه مي شود.
اکنون برداشت به چه صورت است؟
اگر ذخاير شناخته شده حدود 57 ميليارد تن است برداشت حدود 400 ميليون تن است. بخشي از آن مربوط به فلزها است و بخش ديگر به غير فلزيها مربوط مي شود. ناگفته نماند که بخشي از آن به معادني که به وفور مثل آهن ،گچ و معادني مثل شن ،ماسه و غيره تعلق مي گيرد که اينها اقلامي هستند که در آمار و اطلاعات به راحتي مي آيند.
طبق آمار اعلام مي شود 400 ميليون تن از معادن برداشت شده است. اما اثر گذاري هر کدام از معادن در صنعت بررسي نمي شود. دليلش اين است که هيچ وقت به استانداردسازي ها براي برداشت اهميت داده نمي شود. در صورتي که اگر آمار و اطلاعات درست نباشد بر اين اساس نمي توان برنامه درستي داشت و جهت دهي ها همه غلط مي شود.
مهمترين فاکتوري که امروز قبل از هر چيز ي بايد به آن اذعان کرد اين است که با فقر شديد آمار و اطلاعات روبرو هستيم. البته اين فقر آمار مسير درست براي برداشت مواد معدني موجود در داخل کشور را نشان نمي دهد. اين موضوع امروز ما را با چالشهايي روبرو مي کند که مثلا نمي توانيم ذغال مورد نياز کشور را تامين کنيم، در صورتي که در اين خصوص ذخاير بالايي موجود است. برنامه تامين مواد اوليه مورد نياز فولاد را با توجه به شرايطي که امروز برايش تعريف شده نمي توانيم به معناي واقعي تعريف کنيم.
حتي در خصوص صادرات هم برنامه درست نداريم.آيا صادرات براي ما درست است يا خير؟ اين مشکلات نشان مي دهد که ما فقر آماري داريم. نبايد همه مشکلات را به گردن نداشتن تجهيزات مورد نياز بياندازيم. به اعتقاد من قسمت تقاضا کامل نشده است. اگر تقاضا کامل شود مطمئنا به راحتي به توليد بيشتر از آمارهاي موجود مي رسيم.
امروز تشکلها بايد شکل و روش خود را- با توجه به اين که نوع شان تغيير کرده - در استراتژيها بگنجانند و نقطه نظرهاي بخش را به راحتي تفسير کنند . در آن صورت بايد نگران باشيم درصدي که استخراج مي شود کافي است يا خير. مشکلات بخش معدن را نبايد به مهيا نبودن زير ساختها بسنده کرد بلکه مهمترين زير ساخت ما در بخش معدن بخش آمار و اطلاعات است، که ما را از استراتژي دور مي کند.
وقتي امروزه آمار کلي 400 ميليون تن اعلام مي شود، اين رقم شامل شن ، ماسه، سنگ آهک هم است اينها، در مقابل کانيهاي فلزي که تعيين کننده استراتژي ما است در يک رديف قرار مي گيرند. واقعا ارزش مواد معدني در داخل کشور از نظر جمع آماري در يک اندازه است؟ لذا بايد در اين خصوص نگاه ما تغيير پيدا کند و با يک برنامه ريزي و سرمايه گذاري در اين بخش براي برنامه آتي خود و براي ذخايري که امروز در کشور وجود دارد برنامه ريزي کرد.
روز به روز اکتشافات در کشور بيشتر مي شود بنابراين بايد برنامه ريزي به همان ميزان دسترسي به مواد معدني جديد تر يا اصطلاحا ميزان ذخاير بيشتر تقويت شود . وقتي اين اکتشافات زياد مي شود برنامه ريزي منسجمتر را مي طلبد.
آيا روشهاي مناسب استخراج در کشور وجود دارد؟
ما هم روش داريم و هم امکانات و تجهيزات. مي توانم، بگويم روشهاي استخراج امروز نسبت به امکانات و تجهيزاتي که وجود دارد در حد متعارف و معقولي است. ولي امکانات و تجهيزات معدن در دنيا خيلي تعغير کرده است. اگر آن تعغيرات و تجهيزات به کشور بيايد حتما يک عقب افتادگي بسيار بالايي را در اين بخش داريم.
به اين دليل است که معادن بزرگ ما تقريبا در دست شرکتهاي نيمچه دولتي قرار دارد که قيمت تمام شده ما در برداشتها صرفا به دليل استفاده از ماشين الات به روز نشده بسيار بالاتر است،که همه دست اندرکاران بخش معدن به اين مسئله کاملا واقفند.
چند نوع ماده معدني در کشور وجود دارد؟
طبق آمارها 68 نوع ماده معدني در کشور وجود دارد. اما بايد بپذيريم که برخي از مواد معدني که در کشور وجود دارد شاخصهاي خاص خود را دارد که قطعا در منطقه مشابه آن وجود ندارد. بنابراين يک مزيت کاملا بالقوه است. اگر به دنبال به فعل درآوردن اين مزيت بالقوه هستيم حتما بايد براي آن يک برنامه ريزي درست داشته باشيم.
ذخيره احتمالي مواد معدني کشور چند تن است؟
طبق آمار اعلام شده به استناد آمار سازمان زمين شناسي حدود 60 ميليارد تن ذخيره شناخته شده مواد معدني است. قطعا به دليل اينکه اکتشافات ما هنوز اکتشافات عمقي نيست، به طور حتم نمي توان گفت ذخاير ما اين ميزان است. زماني ما مي توانيم اين شناسنامه را کامل کنيم که به اکتشافاتي که در اعماق است، دسترسي کامل داشته باشيم. ما از فقر بالاي عمليات اکتشافي در کشور رنج مي بريم. ميزان حفاريها در داخل کشور خوش بينانه اش حدود 300 هزار متر است. در صورتي که کشورهاي مشابه ما حتما ارقام بالاتر از يک و نيم ميليون متر حفاري را در سال دارند.
سرمايه گذاري در اين بخش بسيار مهم است اين امر چگونه امکان پذير است؟
بخش معدن جزء بخشهايي است که اگر سرمايه گذاري دائمي نداشته باشد با شرايط خوبي روبرو نخواهد شد. چون ماشين آلات در آن نقش اساسي دارد. چه در بخش اکتشاف و چه فرآوري و چه در بخش استخراج.
کشور ما در بخش اکتشاف ظرفيت حدود 300 هزار متر را دارد. در صورتي که کشورهاي مشابه روي يک و نيم ميليون متر حفاري دارند. يکي از بزرگترين دلايل آن عدم سرمايه گذاري کافي در بخش تجهيز ماشين آلات اکتشاف در کشور است. سيستم اپراتوري يا تربيت نيروي انساني متخصص هم نبايد ناديده گرفته شود.
بخش معدن يکي از مهمترين فاکتورهايش اين است که اگر ماشين آلات معدن به روز نشوند قيمت تمام شده را بسيار بالا مي برد. در شرايط اکنون، تحريم يکي از آثاري که مي تواند بگذارد، اين است که قيمت تمام شده را در اين بخش مهم اقتصادي بالا ببرد.
بر اين اساس تجهيزات و لوازم مورد نياز بخش معدن بسيار گران خريداري مي شود. تجهيزات اين بخش هم حجيمند و هم ارز بري بالايي دارند. امروز به دليل اينکه نمي توانيم مستقيما اين تجهيزات را در اختيار داشته باشيم لذا قيمت تمام شده به همان نسبت بالاتر مي رود. اما تاثير منابع مالي در اين بخش بسيار بالا است. اگر نتوانيم منابع مالي خوبي به اين بخش تزريق کنيم مطمئنا نمي توانيم برنامه ريزي درستي براي بخش توليد،اکتشاف و همينطور قسمت فرآوري داشته باشيم.
صندوق توسعه ملي کمکي به اين بخش نمي کند؟
امروز صندوق توسعه ملي بايد در بخش معدن ورود پيدا کند که بسيار کم رنگ در اين بخش حضور دارد. علي رغم پيگيريهايي که از طريق خانه معدن داشته ايم ما نتوانستيم سهم قابل توجه اي را از صندوق توسعه ملي داشته باشيم.
بخش معدن بخشي است که با قانون راه مي رود اگر قوانين خوب در کنارش تعريف نشود ، سرمايه هم از بخش معدن دور مي شود. بايد شفاف سازي در قانون معادن صورت گيرد. مشکلاتي در قانون معادن وجود دارد که با نگاه تشکلهاي مربوطه حتما تعغيير کند. اکنون سرمايه گذاري در اين بخش با دولت مي آيد نه بخش خصوصي .