پوست خود را بیشتر دریابیم!

پوست خود را بیشتر دریابیم

با پیشرفت در زندگی نوع بیماری هایی که انسان ها با آن دست به گریبان شده اند نیز تغییر کرده است. زمانی بیماری های عفونی بسیاری از آنها را به کام مرگ می کشاند اما امروز با صنعتی و ماشینی شدن زندگی ها نوع امراض نیز مطابق با آن متفاوت شده است. بیماری های قلبی، انواع سرطان و... از شایع ترین آنهاست به طوری که سالانه مردم زیادی در جهان از این طریق می میرند. مطمئنا نوع زندگی در به وجود آمدن این نوع بیماری ها تاثیر فراوانی داشته است.
سرطان با انواع مختلف آن، یکی از سخت درمان ترین بیماری های این روزگار است چرا که بسیاری از انواع آن هنوز درمان مشخص ندارند و آنهایی هم که راه درمانشان پیدا شده دوره های درمانی بسیار سخت و طولانی و با عوارض جانبی فراوان دارد. پس چه بهتر که با تغییر در روش زندگی و نوع تغذیه کمی از میزان شیوع آنها بکاهیم.
یکی از انواع سرطان ها، سرطان پوست است. زیاد قرار گرفتن در آفتاب یکی از علل شایع به وجود آمدن آن است. بعضی از مشاغل و حتی بسیاری از مدها که یکی از آنها برنزه کردن پوست است باعث شده تا بسیاری از افراد ساعت های متمادی در معرض شدید نور آفتاب قرار گیرند به همین دلا یل سرطان پوست یکی از شایع ترین بدخیمی های بدن است و در جهان سالانه بیش از یک میلیون نفر را مبتلا می کند.
پس بد نیست تا با انواع آن مختصری آشنا و دلایل به وجود آمدن و موارد پیشگیری آن را بیشتر بشناسیم.
در این بیماری سلول های بدخیم که از پوست منشا می گیرند به طور نامنظم و فزاینده ای تکثیریافته و از سیستم ایمنی بدن عبور می کنند.
با توجه به نوع سلول اولیه منشا سرطان، سرطان های پوست به سه دسته تقسیم می شوند:
▪ (BCC (carcinoma Basalcell سرطان سلول های پایه ای
▪( SCC (carcinoma Sqoamouscell سرطان سلول های سنگفرش
▪ (M۳ (melanome Malignant ملانوم بدخیم
● BCC چیست ؟
این نوع سرطان پوست معمولا به شکل یک برجستگی کوچک روی سر و گردن و دست ها ایجاد می شود. البته گاهی این سرطان روی تنه به شکل لکه های کوچک قرمز رنگ دیده می شود و اغلب در سطح آن عروق کوچک سطحی قابل مشاهده است. اکثر ضایعات BCC در افرادی که دارای رنگ پوست و چشم روشن هستند دیده می شود. تماس طولانی با نور خورشید علت اصلی این سرطان است. شایع ترین محل بروز BCC در مناطق در معرض نورآفتاب می باشد (سر، صورت، گوش، گردن و اندام ها). در موارد نادر ضعف سیستم ایمنی به علت بیماری یا مصرف داروهای سرکوبگر ایمنی و بعضی بیماری های ژنتیکی از علل ایجاد BCC است.
▪ چه وقت شک کنیم که یک ضایعه BCC است؟
BCC به اشکال مختلف دیده می شود:
ـ زخم سطحی که بهبود نمی یابد.
- ضایعه برجسته گنبدی شکل با حضور عروق سطحی روی آن.
- ضایعه قهوه ای یا سیاهرنگ که ممکن است با خال یا سایر بیماری های پوستی اشتباه شود.
- ضایعه به رنگ پوست و قوام سفت.
- زخم بزرگی که ضایعات غیرقابل برگشتی چون تخریب غضروف و استخوان زیرین ایجاد می کنند.
برای تشخیص قطعی BCC احتیاج به نمونه برداری است. نمونه برداری تشخیص اقدام ساده ای است که تحت بی حسی موضعی و با برداشت حجم کمی از بافت پوستی (به قطر ۳*۳ میلی متر) صورت می گیرد. جواب این نمونه برداری مشخص کننده نوع بیماری و درمان مناسب برای آن است.
▪ روش های درمان :
اقدامات مختلف درمانی در مورد BCC انجام پذیرند که عبارتند از:
- جراحی و برداشت کامل تومور.
- کرایو (فریز کردن با نیتروژن مایع) جهت BCC های کوچک.
- برداشت BCC با یک قاشق به خصوص به نام کورت و استفاده از کوتر جهت کنترل خونریزی و تخریب سلول های توموری باقیمانده.
- رادیوتراپی که معمولا برای تومورهای عودکننده یا نامناسب جهت درمان جراحی به کار می رود.
- جراحی میکروسکوپی Mohs که در آن ضایعه به صورت تکه تکه در مراحل مختلف (در یک عمل جراحی) برداشته می شود تا با حداقل برداشت بافت و کمترین جوشگاه، تومور درمان شود. این روش بسیار مشکل اما موثر است و معمولا در مورد تومورهای مناطق پرخطر (گوش، سر و بینی) و همچنین تومورهای عودکننده انجام می گیرد.
▪ برای پیشگیری از BCC چه اقداماتی لازم است؟
ـ مدت زمان تماس خود با آفتاب راکاهش دهید و حتی الامکان در ساعات میانی روز (۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر) کمتر بیرون بروید.
ـ ۲۰ دقیقه قبل از اینکه از منزل خارج شوید از ضدآفتاب با عیار حفاظتی ۲۵ یا بالاتر استفاده کنید.
ـ از ضدآفتاب به مقدار فراوان و یکنواخت روی تمام قسمت های در معرض نورآفتاب استفاده کنید.
ـ حداقل هر ۲ ساعت یک بار استفاده از ضدآفتاب را تکرار کنید.
ـ استفاده از پیراهن آستین بلند و شلوار و کلاه های با لبه پهن و عینک آفتابی نیز به اندازه مصرف ضدآفتاب مهم است.
ـ به طور منظم پوست خود از جمله پوست سر را معاینه کنید و در صورت بروز ضایعه ای مشکوک یا تغییر شکل ضایعه قبلی سریعا به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
● SCC چیست؟
SCC دومین سرطان شایع پوست بعد از BCC است. این تومور از اپیدرم یا لایحه سطحی پوست منشا می گیرد و ممکن است در هر قسمتی از بدن از جمله مخاط ایجاد گردد ولی اغلب در معرض آفتاب ایجاد می شود. این تومور برای مدتی در سطح فوقانی پوست یعنی اپیدرم باقی می ماند ولی نهایتا در صورت عدم درمان به لایه های زیرین پوست نفوذ می کند در درصد کمی از بیماران مبتلا، این تومور به بافت ها و ارگان های دیگر بدن نیز متاستاز می نماید که می تواند خطرناک باشد.
تماس طولانی با آفتاب مهمترین و شایع ترین علت ایجاد آن است. نواحی مثل صورت، گردن، سر بدون مو، دست ها و بازوها بیشتر در معرض ابتلا به این تومور هستند. لاله گوش و لب پایین به ویژه مستعد ابتلا به این سرطان می باشد.
سوختگی، اسکارها، زخم طولانی مدت و نواحی که تحت پرتوتابی قرارگرفته اند و تماس با بعضی از مواد شیمیایی مثل آرسنیک باعث ابتلا به این تومور می شود.
▪ چه کسانی بیشتر به این سرطان مبتلا می شود؟
هر کسی با سابقه طولانی تماس با آفتاب می تواند مبتلا به این نوع سرطان پوستی گردد. اما افرادی که پوست و موی روشن دارند و رنگ چشم سبز یا آبی دارند در معرض خطر بیشتری هستند.
▪ علایم خط برای SCC
ـ رشد زگیلی مانند پوست که سطح دلمه دارد و گاهی همراه با خونریزی می باشد.
یک ناحیه از تغییر رنگ قرمز همراه با پوسته یا حاشیه غیرمنظم که به طور پایدار باقی مانده و گاهی با دلمه و خونریزی همراه می شود.
ـ یک زخم برآمده همراه با فرورفتگی مرکزی که گاه گاهی خونریزی می کند.
▪ روش های درمان
انتخاب روش درمانی برای این نوع تومور بستگی به نوع، سایز محل و عمق نفوذ آن به داخل پوست دارد. همچنین سن بیمار و وضعیت سلامت عمومی بیمار نیز در انتخاب نوع درمان اهمیت دارند.
ـ کورتاژ که با یک دستگاه خاص انجام می شود.
ـ کرایو سرجری: انجماد با نیتروژن مایع.
ـ جراحی.
ـ اشعه درمانی.
ـ فتودینامیک تراپی.
● ملانوم چیست؟
ملانوم جدی ترین نوع سرطان پوست است که با رشد فزاینده سلول های رنگ ساز پوست مشخص می شود.
ملانوم در شرایط پیشرفته توانایی انتشار به ارگان های داخلی را داشته و می تواند منجر به مرگ شود اما در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شود معمولا با موفقیت قابل درمان است.
مهمترین عامل مستعد کننده ملانوم آفتاب است. در افرادی که در سنین ۱۰ - ۱۸ سالگی در معرض شدید آفتاب بوده اند میزان این بیماری بالاتر می باشد. باید بدانیم که همه ملانوم ها ناشی از آفتاب نبوده و فاکتورهای ژنتیک و نقایص سیستم ایمنی نیز در این امر دخیل می باشد.
▪ چه کسانی بیشتر درمعرض خطر ملانوم هستند؟
ـ افراد با سابقه قبلی ملانوم در یک منطقه از بدن و همچنین سابقه در خویشاوندان خونی نزدیک مثل والدین، فرزندان، خواهر و برادر.
ـ افراد با تعداد خال های زیاد، بزرگ و غیرعادی.
ـ افراد با موهای قرمز، طلایی و چشم های آبی یا سبز.
ـ افراد باسابقه آفتاب سوختگی های مکرر و افراد ۱۰ تا ۱۸ سال در معرض تابش زیاد آفتاب
▪ خال غیرعادی چیست؟
خال غیرعادی معمولا بزرگتر از خال های مرفال می باشد. تنوع رنگ داشته و درحاشیه ها نامنظم می باشد. اینگونه خال ها معمولا در پشت و گاهی در ناحیه سینه و شکم یا در ناحیه پای خانم ها دیده می شود.
▪ چگونه ملانوم را زودتر تشخیص دهیم؟
چهار نکته مهم در مواردی که یک خال به ملانوم مشکوک است وجود دارد.
۱) غیرقرینگی ضایعه: نیمه ای از ضایعه با نیمه دیگر آن قرینه نیست.
۲) نامنظمی در حاشیه ضایعه: حاشیه خال محو یا بریده بریده می باشد.
۳) رنگ یکنواخت نبوده و سایه روشنی از قهوه ای، خاکستری یا سیاه در خال موجود است.
۴) اندازه ملانوم در زمان تشخیص معمولا بزرگتر از ۶ میلی متر می باشد.
در صورت بروز هرگونه تغییر در اندازه، شکل و فرم یک خال یا در صورت ایجاد خال جدید یا هرگونه تغییر غیرطبیعی در پوست باید در اسرع وقت با یک متخصص پوست مشورت نمود.
▪ آیا ملانوم درمان دارد؟
در صورت تشخیص زودرس ملانوم با درمان های جراحی و برداشتن کامل ضایعه ملانوم قطعا قابل درمان می باشد. تشخیص زودهنگام ملانوم مهم می باشد.
به هر حال درصورتی که سابقه سرطان پوست در خانواده شما وجود دارد شما احتمالا در معرض خطر بیشتری هستید.
در صورت بروز هرگونه تغییر در اندازه، شکل و فرم یک خال یا در صورت ایجاد خال جدید یا هرگونه تغییر غیرطبیعی در پوست باید در اسرع وقت با یک متخصص پوست مشورت نمود.