نشانه‌های پیری پوست

قاب چهره ما، حکایت از فراز و نشیب‌هایی دارد که در طول زندگی با آن مواجه بوده‌ایم. هر چه این قاب درخشان‌تر باشد فرد از سلامت درونی و روانی بیشتری برخوردار بوده و هر چه رنگ خزان به خود گرفته باشد، حکایت از مشکلاتی دارد که سر راه او قرار گرفته است.
پوست انسان در طول حیات تحت تأثیر عوامل گوناگونی قرار می‌گیرد و دچار تغییراتی می‌شود، این تغییرات فرد را نگران می‌کند و ممکن است او را به سمت درمان سوق دهد، اما میزان تأثیر درمان و آگاهی از عوارض ناخواسته شاید یکی از مهمترین جنبه‌های درمان باشد تا فرد با اطلاعات کافی، نوع درمان خود را انتخاب کند.
● تغییرات پوست
گذشت زمان باعث می‌شود ضخامت لایه‌های زیرین پوست افزایش پیدا کند و ترمیم آن کندتر صورت گیرد. هر چه خاصیت ارتجاعی و چربی‌های لایه‌های زیرین پوست کاهش پیدا کند، به دنبال آن شادابی، طراوت و زیبایی پوست کمتر می‌شود. چروک‌های ریزی بر سطح پوست ظاهر می‌شود و ممکن است پوست دچار افتادگی شود.
دکتر محمود الماسی، متخصص پوست و مو در این رابطه می‌گوید: چین و چروک خصوصاً در ناحیه صورت دو نوع است. چروک‌های ریزی که در اثر تابش نور آفتاب و گذشت زمان به‌وجود آمده است و بیشتر در افرادی با سن بالاتر از ۳۰ سال مشاهده می‌شود و نوع دیگر چروک‌هایی که حاصل انقباضات عضلانی است در اثر عواملی مانند خنده یا اخم کردن در صورت ظاهر می‌شود.
● عوامل مؤثر
اواخر دهه سوم زندگی، زمانی است که پوست شروع به تحلیل می‌کند و چروک‌هایی روی آن ظاهر می‌شود. در این میان عواملی می‌توانند روند پیری را در آن تسریع کنند و بر زیبایی و تازگی آن اثر بگذارند.
دکتر الهام ابن‌احمدی، متخصص پوست و مو عوامل مختلفی را بر زیبایی پوست مؤثر می‌داند و می‌گوید: علاوه بر عوامل ارثی و محیطی، تابش اشعه آفتاب، باد، تنش‌های عصبی و استرس، سیگار، آلودگی‌های محیطی و حتی حرکات عضلانی بیش از حد مانند اخم کردن زیاد بر شروع زودرس پیری پوست تأثیرگذار است.
وی در ادامه می‌افزاید: روند پیر شدن پوست بر اساس پیدایش علائمی مانند چروک‌های عمقی و سطحی، تغییرات رنگدانه‌ای پوست به صورت لکه‌های قهوه‌ای و خشونت سطحی پوست، پیدایش عروق سطحی قرمز رنگ و از بین رفتن قوام و سختی پوست تشدید می‌شود.
● استروژن و زنان
یائسگی از جمله عواملی است که باعث افزایش چین و چروک در پوست می‌شود. استروژن، هورمونی است که در سنین باروری از تخمدان‌ها ترشح می‌شود و جوان‌سازی پوست را به عهده دارد.
به گفته دکتر ابن احمدی،‌ پس از یائسگی فعالیت تخمدان‌ها و به دنبال آن میزان ترشح هورمون استروژن در خون کاهش پیدا می‌کند، در نتیجه پوست شادابی و قوام خود را از دست داده و خشک و پوسته پوسته می‌شود. در این زمان به دلیل خشکی مفرط پوست، استفاده از مرطوب‌کننده‌های قوی برای حفظ رطوبت پوست رواج پیدا می‌کند. مرطوب‌کننده‌هایی با پایه وازلین و حاوی اسیدهای آلفا هیدروکسی و اوره این نیاز را به صورت رضایت‌بخشی برطرف می‌کنند. همچنین کاهش دفعات شست‌وشوی صورت و استفاده از صابون‌های ملایم می‌تواند خشکی و چروک پوست را کاهش دهد.اسید‌های آلفاهیدروکسی در واقع اسید‌های ارگانیک طبیعی هستند که در انواع میوه‌ها مانند سیب (اسید مالیک)، آناناس و مرکبات (اسید سیتریک)، نیشکر (اسید گلیکولیک) و دیگر میوه‌ها وجود دارند. اسیدهای میوه با رسوخ در لایه‌ شاخی پوست با اثرات شاخی و ضخیم شدن این لایه مقابله می‌کنند و باعث رطوبت و شادابی پوست می‌شوند. همچنین کرم‌های حاوی رتینوئیک اسید می‌توانند قوام سطحی پوست را بهبود بخشند، بنابراین کرم‌های ضدچروک حاوی این دو ماده اثرات بهبوددهنده‌ای دارند.
دکتر ابن احمدی نکته مهم در مصرف کرم‌های موضعی را مربوط به نوع، غلظت و زمان مصرف آن می‌داند و می‌گوید: کرم‌های ضدچروک باید با توجه به معاینات پزشکی و نوع پوست توسط پزشک متخصص تجویز شوند تا عوارض جانبی آن قابل کنترل باشد. بنابراین لازم است قبل از هر نوع خوددرمانی با پزشک متخصص مشورت شود.
دکتر الماسی در مورد عوارض این قبیل کرم‌ها می‌گوید: درمان به وسیله کرم، بیشتر برای چروک‌های ریزی استفاده می‌شود که در اثر تابش نور آفتاب و گذشت زمان در چهره به‌وجود می‌آید. اغلب در ترکیب این نوع کرم‌ها، علاوه بر اسیدهای میوه، رینول یا تریتنوئین وجود دارد که لایه‌بردار هستند. چنانچه کرم‌ها طبق دستور پزشک مصرف نشوند و یا با غلظت بیشتری مورد استفاده قرار گیرند، می‌توانند باعث عوارضی از قبیل تحریک، قرمزی، سوزش، کم‌آبی و خارش پوست شده و با قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید لکه‌های تیره رنگی را روی پوست بر جا بگذارند، لذا توصیه می‌شود هنگام مصرف آنها از قرار گرفتن در تابش نور آفتاب پرهیز شود.
● کرم‌های ضدچروک
این روزها تبلیغات زیادی در مورد مصرف انواع کرم‌ها، ژل‌ها و جراحی‌ها انجام می‌گیرد. کرم‌های حاوی کلاژن نیز سهم زیادی از این تبلیغات را به خود اختصاص داده است و مردم هزینه‌های زیادی را برای خرید آن پرداخت می‌کنند.
دکتر الماسی در مورد مصرف این قبیل کرم‌ها می‌گوید: کلاژن در حفظ شادابی و طراوت پوست تأثیر به‌سزایی دارد ولی از آنجا که کلاژن از طریق پوست جذب نمی‌شود اثر مفیدی بر پوست نخواهد داشت و کرم آن فقط خاصیت نرم‌کنندگی دارد.
وی مصرف کرم‌های مخصوص دور چشم را بدون تجویز پزشک خطرناک می‌داند و می‌گوید: کرم‌های دور چشم حاوی مقادیری مرطوب‌کننده و مواد لایه‌بردار هستند و به دلیل آنکه پوست ناحیه دور چشم نازک و حساس است مصرف خودسرانه آن می‌تواند خطرناک باشد. ضمن اینکه کرم‌هایی که برای برطرف کردن تیرگی دور چشم استفاده می‌شود معمولاً اثری ندارد و به دلیل امکان بروز حساسیت برای افراد جوان توصیه نمی‌شود.
● پرکننده‌ها
پرکننده‌ها موادی هستند که در زیر پوست تزریق می‌شود تا منافذی را که ایجاد خط و خطوطی بر پوست کرده‌ است، پر کند.
دکتر ابن احمدی می‌گوید: این مواد را برای پرکردن چروک‌های عمیق مانند خطی که از بینی به لب کشیده شده است، استفاده می‌کنند. در صورتی که تزریق ژل توسط پزشک متخصص انجام نشود و یا نوع ژل مرغوب نباشد پس از مدتی ژل‌ها از منافذ پوست خارج می‌شوند و چین و چروک دوباره ظاهر می‌شوند. این قبیل پرکننده‌ها کاربرد بیشتری در افراد مسن دارند و در افراد جوان‌تر برای زیبایی‌ بیشتر و افزایش حجم گونه استفاده می‌شود. پرکننده‌ها برحسب نوع آنها یک تا چند سال در پوست مانده و پس از آن نیاز به تزریق مکرر دارند. تزریق ژل بوتاکس نیز به‌عنوان یک درمان شناخته شده ضدچروک و پیری به کار گرفته می‌شود. این ماده یک سم قوی است که از فعالیت فیبرهای عصبی جلوگیری می‌کند.به گفته دکتر ابن احمدی، در حال حاضر این نوع سم در امریکا و اروپا مورد استفاده قرار می‌گیرد و در صورتی که نحوه تزریق آن و یا نوع ژل استاندارد نباشد، می‌تواند باعث عوارض بسیاری از جمله افتادگی پلک و ورم صورت شود.
در روش لیزر درمانی بخشی از لایه بیرونی پوست برداشته می‌شود تا ترمیم دوباره آن آغاز شود. دکتر ابن احمدی می‌گوید: لیزر درمانی نیز باید توسط پزشک متخصص و ماهر انجام شود و در صورتی که به شیوه صحیحی انجام نشود باعث لک و یا زخم‌هایی بر صورت می‌شود.
● پیشگیری و نقش تغذیه
همواره پیشگیری بر درمان ارجحیت داشته و دارد، بنابراین می‌توان با رعایت چند اصل ساده در زندگی و مراقبت بیشتر از ایجاد چروک بر صورت و یا دست‌ها جلوگیری کرد.دکتر الماسی توصیه می‌کند به دلیل آنکه در فصل زمستان رطوبت هوا کم است، پوست بیشتر دچار خشکی می‌شود و نیاز به مراقبت بیشتری دارد، بنابراین لازم است در روز چند مرتبه از کرم‌های مرطوب‌کننده استفاده شود. نور آفتاب نیز به دلیل دارا بودن اشعه ماورای بنفش باعث پیدایش چین و چروک بر پوست می‌شود، بنابراین علاوه بر مصرف کرم‌های ضدآفتاب باید گردن، دست‌ها و دیگر قسمت‌های بدن که در معرض آفتاب قرار دارد، پوشانیده شود.برنزه کردن پوست مخصوصاً در فصل تابستان که نور آفتاب شدیدتر است احتمال بروز چین و چروک و سرطان پوست را افزایش می‌دهد.دکتر ناهید آریائیان، متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه ایران، رژیم غذایی را یکی از مهم‌ترین راه‌های حفظ شادابی پوست می‌داند و می‌گوید: آنتی‌اکسیدان‌ها موادی هستند که رادیکال‌های آزاد و مضر را در بدن کاهش می‌دهند. این مواد در انواع سبزیجات و گیاهانی که صورتی و یا قرمز رنگ هستند مانند گوجه، کلم قرمز، پیاز قرمز، انواع توت، انار، آلبالو، گیلاس، آلوی قرمز، مرکبات و کیوی وجود دارند. همچنین مصرف سبزیجاتی مانند سیر، انواع کلم، اسفناج، هویج، چغندر، انواع کاهو، میوه‌ها، حبوبات و آجیل به دلیل داشتن ویتامین توصیه می‌شود و بهتر است آنها را تازه استفاده کرد تا ویتامین(ث) موجود در آنها که نوعی آنتی‌اکسیدان است حفظ شود. بررسی‌ها نشان داده است دریافت زیاد کالری باعث تسریع در روند پیری پوست می‌شود. اضافه وزن و به دنبال آن کاهش وزن نقش بسزایی در پیری پوست دارد. بنابراین توصیه می‌شود مصرف چربی‌ها و قندها در رژیم غذایی محدود شود و از روغن‌های گیاهی و یا روغن زیتون به جای روغن حیوانی و مارگارین استفاده شود. از طرفی حرارت دادن بیش از حد روغن‌ها و یا استفاده مکرر از آنها باعث تولید رادیکال‌های آزاد در بدن می‌شود که سرطان‌زاست.
نوشیدن حداقل هشت تا ۱۰ لیوان آب در روز یکی از نیازهای اساسی بدن است که به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کند ولی این نیاز نباید با نوشیدن قهوه یا چای تأمین شود، زیرا این قبیل نوشیدنی‌ها ادرارآور هستند.
● پروتئین‌ها از مواد ضروری برای سلامتی بدن به شمار می‌روند
بهترین نوع پروتئین در ماهی، حبوبات، سویا و گوشت مرغ یافت می‌شود. اسید چرب امگا ۳ نیز برای بدن ضروری است که در ماهی‌های دریایی یافت می‌شود که با سرخ‌کردن ماهی از بین می‌رود.
رنگ‌ها و افزودنی‌ها در مواد غذایی برای بدن بار اضافی محسوب می‌شوند که احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند، بنابراین مصرف پفک، سوسیس، کالباس، نوشابه‌ها، سس‌ها و اسانس‌های خوراکی توصیه نمی‌شود. اجتناب از سیگار، خواب کافی و مناسب، ورزش منظم و دوری از استرس نیز از دیگری مواردی است که به شادابی پوست کمک می‌کند.