نمی خواهیم دلمان به چرخش چند سانتریفیوژ خوش باشد

گفتگو با: مجید تخت روانچی

سایت خبری تحلیلی ساعت 24- هنگامی که ˈ ویلیام برنزˈ نفر دوم وزارت خارجه آمریکا و معاون ارشد ˈجان کریˈ به مذاکرات ایران و 1+5 پیوست، سطح مذاکرات ایران و آمریکا از ˈعراقچی- شرمنˈ به ˈ روانچی - برنزˈ ارتقا یافت.دیپلمات ها ، روانچی را به ˈسکوت و کم حرفی ˈ می شناسند و می گویند جدی، سازش ناپذیر و فکور و مورد اعتماد برخی وزیران خارجه سابق همچون ولایتی، خرازی و متکی بوده است.

نمی خواهیم دلمان به چرخش چند سانتریفیوژ خوش باشد

صادق خرازی معاون سابق وزیر خارجه می گوید در دوران وزارت ˈکمال خرازیˈ او نزدیک ترین فرد به وزیر بود و در حل مسائل نقش کلیدی داشت.روانچی انگلیسی و آلمانی را به خوبی تکلم می کند. او در دوران دولت سابق بازنشسته شد ولی هنگامی که ˈ محمد جواد ظریفˈ بر کرسی وزارت خارجه تکیه زد، او را به کار دعوت کرد تا با کمک او رابطه پرتلاطم ایران و غرب را به آرامش برساند. او با جوان ترین عضو هیات تیم مذاکره کننده چهار سال بیشتر اختلاف سنی ندارد ولی تجربیاتش در عرصه دیپلماسی از حضور در مذاکرات قطعنامه 598 تا سالهای پس از آن، از روانچی یک ˈ دیپلمات کهنه کارˈ ساخته است.با این حال به گفته دوستانش ˈ خودنمایی ندارد، سکوت می کند و بی ادعا استˈ. در اوج مشغله کاری، در عصر یک روز بسیار گرم تابستانی پذیرای ما شد و با صبر و حوصله به تمامی سوال های ما پاسخ داد.مشروح مصاحبه خبرنگاران ایرنا با این دیپلمات کهنه کار به شرح زیر است: - پس از مذاکرات وین 6 و تمدید 4 ماهه مذاکرات، این تحلیل وجود دارد که مذاکرات از شکست و بن بست خارج شده اما آینده مذاکرات همچنان مبهم و غیرروشن است. با توجه به اختلافات اساسی میان ایران و آمریکا بر سر برخی موضوعات همچون میزان غنی سازی، عزم راسخی در طرف مقابل برای حل نهایی این موضوع می بینید؟ آینده این مذاکرات را چگونه ارزیابی می کنید؟ روانچی: اول باید ببینم توافق ژنو که آذرماه سال گذشته انجام شد، چه بوده ،تمدید مذاکرات در چه وضعی بوده و بر مبنای آن قضاوت کنیم. در توافق ژنو آمده که گام اول برای 6 ماه است و در این 6 ماه اگر طرفین به توافق رسیدند که مسائل حل شده تلقی می شود و اگر به توافق نرسیدند ظرف یک سال بعد از توافق (بعد از سوم آذرماه سال گذشته) مذاکرات می تواند ادامه یابد. در حقیقت ما در توافق ژنو پیش بینی تمدید را داریم یعنی از قبل می دانستیم اگر در این چند دوری که در وین مذاکرات داشتیم به تفاهم نرسیم، یک انتخاب این است که مذاکرات تمدید شود و زمانش هم از قبل مشخص بود که تا چه دوره ای می توانیم مذاکرات را ادامه دهیم . البته این بدین معنا نبود که ما بخواهیم دست روی دست بگذاریم تا مذاکرات پیش نرود ولی چون بحث تمدید در تفاهم نامه پیش بینی شده بود تمام تمرکزمان را در طول مذاکرات وین 6 گذاشتیم که آیا در این دوره 6 ماهه به نتیجه می رسیم یا نه. وقتی در دو ، سه روز آخر همه (ما و طرف های مقابلمان) احساس کردیم در این مدت 6 ماهه که تا بیستم ماه جولای بود به تفاهم نمی رسیم ، دو، سه روز آخر رفتیم برای تمدید و تفاهماتی شد تا برای مدت تقریبا چهار ماه مذاکرات ادامه یابد. پس در حقیقت، در پاسخ به این سوال شما که آیا کشورها تلاش کردند که از شکست جلوگیری شود بنده موافق نیستم چون از اول چنین انتخابی را همه کشورها داشتند. -پس شما پیش بینی احتمال تمدید مذاکرات را در توافق ژنو داشتید. اکنون در این مقطع که دوره چهار ماهه تمدید مذاکرات آغاز شده است، آینده مذاکرات را چگونه پیش بینی می کنید؟ روانچی: به نکته درستی اشاره کردید. در ابتدا پیش بینی می شد که ممکن است ما در 6 ماه به تفاهم نرسیم و آن هم دلیلش روشن است؛ برای این که مذاکرات بسیار پیچیده است و عناصری که در متن مذاکرات است. خود به خود عناصر سختی است و طبیعت مذاکره یک کشور با 6 کشور، خودش یک مقدار کار را سخت تر می کند و همه این عوامل دست به دست هم می دهد و آنها که توافق اولیه ژنو را تهیه کرده اند، پیش بینی می کردند که یک مدتی نیاز است و ما هم اکنون برای مدت چهار ماه مذاکرات را ادامه خواهیم داد. اما این سوال شما که آینده مذاکرات را چگونه می توان پیش بینی کرد باید گفت که واقعا پیش بینی سخت است چون بنده همیشه عادت دارم خیلی صریح نظراتم را می گویم؛ واقعیت قضیه این است که قابل پیش بینی نیست به چه سمتی می رویم. ما از طرف خودمان حسن نیت داریم و این خودستایی نیست، بیان واقعیت است؛ یعنی هم ما حسن نیت داریم هم تلاشمان را می کنیم که به تفاهم برسیم؛ البته نه تفاهم با هر هزینه ای. ما هم در جلسات عمومی بیان کردیم و هم در مصاحبه ها و هم در جلسات خصوصی به طرف مقابلمان گفتیم در عین این که مایلیم به تفاهم برسیم ولی این به هر هزینه ای نیست یعنی اگر حقوق ما رعایت نشود ما طبیعتا به تفاهم نمی رسیم. چیزی که برایمان مهم است این است که در چارچوب خطوطی که برایمان تعیین شده مذاکره کنیم و از آن خطوط ، حتی یک سانتیمتر عقب نمی رویم و اینها را خیلی صریح به طرف مقابل گفته ایم. ما در چارچوبی که مشخص شده، امکان تفاهم را می بینیم یعنی خطوط قرمزمان رعایت شود. حقیقت مطلب این است که نتیجه مذاکرات بستگی به طرف مقابلمان دارد؛ یعنی باید واقع بین باشند و متوهم نباشند، احساس نکنند که می توانند یک سری چیزهایی را دیکته کنند. اگر در این فضا و با این روحیه مذاکره نکنند، یعنی بخواهند زیاده خواهی کنند و خودشان را برتر احساس کنند، به نتیجه نخواهیم رسید اما اگر از موضع برابر باشد ما فکر می کنیم که موضوع قابل حل شدن هست. یعنی اگر بخواهند روش هایی را در پیش بگیرند که حاکی از زیاده خواهی باشد و نظر خودشان را تحمیل کنند، به تفاهم نمی رسیم . البته اگر به تفاهم نرسیم، آخر دنیا نیست. این را به طرف مقابل هم گفته ایم که علاقه مندیم به تفاهم برسیم و می دانیم که حالت برد - برد وجود دارد؛ هم ما برنده خواهیم شد وهم شما ولی این انتخاب خود شماست و ما آمادگی داریم که به هر حال تلاش خود را انجام دهیم و هر چقدر انرژی داریم، مصرف کنیم که به توافق برسیم و هر دو منتفع شویم ولی این که نهایتا آیا به آن نقطه خواهیم رسید یک مقداری شاید الان زود هست و اگر جلوتر برویم شاید روشن تر شود. -در اواسط مذاکرات وین 6، شرایط به گونه ای شد که به نظر می رسد سایر اعضای 1+5 که نقش ثانویه دارند، کنار رفتند و ایران و آمریکا رو در روی هم قرار گرفتند. با توجه به این که شما طرف اصلی مذاکره کننده با آقای برنز هستید، ورود وی به تیم مذاکره کننده آمریکا چه تاثیری در روند مذاکرات دارد؟ اساسا چرا آقای برنز وارد مذاکرات شد و نقش وی در نگارش متن توافق نهایی چیست؟ و آیا از این پس، نقش سایر کشورها از جمله اروپا در مذاکرات کمتر می شود یا خیر؟ روانچی: ما با آمریکایی ها در موضوع هسته ای مذاکراتی داریم که یک موقع این مذاکرات در سطح خانم اشتون و آقای دکتر ظریف و هیات ها است و یک موقع در سطح معاونین است که آقای دکتر عراقچی و بنده هستیم. یک موقع در سطح کارشناسی است که با همه مجموعه شان جلسه داریم. علاوه بر اینها به صورت تک تک هم جلسه داریم. بطور مشخص در همین سطوحی که عرض کردم جلسه داریم یعنی آقای ظریف با رییس هیات های روسیه ، چین و انگلیس ملاقات داشتند و در سطوح مختلف با آمریکایی ها جلسه داشتند. ما هم به صورت جمعی و هم به صورت فردی و در سطوح مختلف مذاکره می کنیم و جزو روال کار ما است. نکته اینجاست که در بعضی از موارد آمریکایی ها هستند که به نحوی نقش شان پررنگ تر می شود و دلیل عمده اش هم این است تحریم هایی که آمریکایی ها علیه ایران وضع کرده اند، بقیه کشورها ندارند. یعنی تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران را داریم و تحریم های فرامرزی که آمریکایی ها تصویب کردند. وقتی بحث تحریم می شود طبیعی است که اگر فقط سراغ اتحادیه اروپا برویم، کفایت نمی کند. نیاز داریم با آمریکایی ها مذاکره کنیم تا ببینیم در ارتباط با تحریم چه نکاتی و مطالبی مطرح می شود. - اما در مذاکرات وین 6 موضوع مذاکره با آمریکایی ها خیلی پررنگ تر بود چون وزرای خارجه اروپایی آمدند و اظهارنظرهای منفی کردند و رفتند اما آقای کری سه روز در وین ماند و مذاکرات فشرده و طولانی داشت و بعد هم معاون ارشد او، آقای برنز در مذاکرات باقی ماند. به نظر شما، این تحرکات و تحولات در تیم مذاکره کننده آمریکا با چه هدفی صورت گرفته است؟ روانچی: به نظرم آنها خودشان باید توضیح دهند که ترکیب هیات شان تغییر می کند یا نه ما نمی توانیم اظهار نظری کنیم اما در مورد هیات خودمان می توانیم بگوییم که چرا این ترکیب را دارد یا ندارد. شاید احساس می کنند سوابق کاری آقای برنز با این پرونده مرتبط است و احساس می کنند حضور ایشان لازم است .شاید در چند ماه آینده آقای برنز باز هم در این حوزه فعال باشد. فقط نکته ای که ما می توانیم بگوییم این است که از دید ما هیچ فرقی نمی کند که طرف مقابل ما در چه سطحی مذاکره می کند یعنی آیا مثلا در ارتباط با آمریکایی ها آقای برنز هستند یا خانم شرمن. بالاخره کار ما چارچوبی دارد و ما در آن چارچوب صحبت می کنیم. با آمریکا به دلیل تحریم هایی که علیه ما وضع کرده است، بیشتر در ارتباط هستیم اما فرقی نمی کند که در طرف مقابل ما چه کسی از این کشور نشسته است. - یکی از مذاکره کنندگان آمریکا اعلام کرده است که تحریم ها را لغو نمی کنند بلکه آنها را تعلیق می کنند؛ این در حالی است که ما خواهان لغو تحریم ها هستیم. واکنش شما به اینگونه اظهارات چیست؟ روانچی: ما مواضع مان در قبال تحریم ها روشن بوده و تحریم ها را ظالمانه می دانیم و باید لغو شود. ما بحث تعلیق تحریم یا اینکه تحریم ها بخواهد چند بخش و بعدا لغو شود را نمی توانیم قبول کنیم. در ارتباط با تحریم ها بحث های مفصلی در دورهای مختلف داشته ایم و خیلی صریح هم همین مطالب که بنده عرض کردم به طرف مقابل چه اروپایی ها و چه آمریکایی ها گفته ایم. آمریکایی ها هم نظر و مواضع خودشان را اعلام کردند. اتفاقا از نکاتی که روی آن اختلاف نظر داریم، بحث تحریم است. یکی از مواردی که الان بین ما و غربی ها و مجموع 1+5 اختلاف نظر وجود دارد، بحث تحریم است و فکر می کنیم که بحث های سختی هم خواهد بود . ما روی قضیه خیلی روشن و صریح و با زبانی بسیار ساده گفته ایم که فقط لغو تحریم ها را قبول می کنیم. تحریم ها را طبقه بندی نمی پذیریم. چیزی که در خود متن توافق ژنو هست. توافق ژنو می گوید تحریم های شورای امنیت، اتحادیه اروپا و آمریکا، هم تحریم های کنگره و هم تحریم هایی که با دستورات اجرایی رییس جمهوری این کشور است، باید لغو شد. اگر از ما انتظار می رود یک سری کارهایی را انجام دهیم که غیرقابل بازگشت است طبیعتا از طرف مقابل هم این انتظار می رود که یک سری کارهایی انجام دهد که غیرقابل بازگشت باشد. بحث تحریم و تعلیق آن مصداق بارزی آن است که می تواند به راحتی به سر جای اولش برگردد یعنی اگر لغو نشود و فقط روی تعلیق بخواهیم صحبت کنیم، حالت غیرقابل بازگشت ندارد. طبیعتا اگر از ما انتظار کار غیرقابل بازگشت می رود باید طرف مقابل کار غیرقابل بازگشت انجام دهد. - آقای دکتر!خانم شرمن گفته است متن نهایی توافق اگر بصورت پیمان باشد نیاز به مصوبه کنگره دارد. آیا امکان پیش بینی اینکه توافق به آن نحو باشد یا خیر، وجود دارد؟ روانچی: هنوز ما وارد این مبحث نشده ایم که توافق به چه شکلی باشد چون ابتدای کار هستیم. این که توافق نهایتا به چه صورتی خواهد بود، باید در نهایت درباره آن تصمیم گیری کنیم. ما الان در مورد اینکه در این چهار ماه چه اقداماتی انجام شود که بتوانیم به تفاهم و توافق برسیم، تمرکز داریم. اگر به توافق برسیم می توانیم در ارتباط با کشور خودمان صحبت کنیم. وارد این مقوله که آنها در سیستم خودشان چگونه بخواهند، عمل کنند ، نمی شویم . در ارتباط با کشور خودمان، عرض کنم که حتما مجلس شورای اسلامی را در جریان خواهیم گذاشت. هم در حین مذاکرات، کاری که هم اکنون انجام می دهیم و نمایندگان ایران محق هستند که بالاخره در جریان باشند و اگر کار به جایی برسد که بخواهد بحث پروتکل الحاقی مطرح شود، طبیعتا درباره پروتکل الحاقی ما از طرف مجلس نمی توانیم قولی بدهیم و مجلس شورای اسلامی باید این را نهایتا به تصویب برساند. آنچه ما در جلسات خصوصی به طرف مقابل گفته ایم، این بوده که اگر به تفاهم معقولی برسیم یعنی به تفاهمی برسیم که احساس شود منافع ما در آن لحاظ شده، این تفاهم اگر بشود، ما آن را به مجلس می بریم و نمایندگان مجلس شورای اسلامی نهایتا تصمیم گیر هستند. حالا اگر یک تفاهم معقول و خوبی باشد، مجلس یک نوع برخوردی خواهد کرد و اگر تفاهمی باشد که خیلی آن شرایط لازم را نداشته باشد، طبیعتا جور دیگری برخورد خواهند کرد ولی نهایتا تصمیم برای مجلس است که حرف آخر را می زند. بطور خلاصه ما هم در جریان مذاکرات، مجلس شورای اسلامی و نمایندگان محترم را در جریان قرار می دهیم و هم در جاهایی مانند پروتکل الحاقی که حق مجلس است بیاید و دخالت کند و تصمیم نهایی را در آن زمینه بگیرد. -آقای دکتر! منتقدین مذاکرات هسته ای و دیپلماسی هسته ای دولت تدبیر و امید معتقدند که شما توافق ژنو را تمدید نکرده اید بلکه توافق جدیدی را منعقد کرده اید و تعهدات جدیدی را پذیرفته اید. به گفته منتقدان، ایران سه تعهد جدید را پذیرفته است؛ یکی این که متعهد شده اید ذخایر اورانیوم دو درصد را رقیق کنید که گفته می شود حدود سه هزار کیلوگرم یا سه تن است. تعهد دوم اینکه حدود 25 کیلوگرم از اورانیوم 20 درصد خود را تبدیل به سوخت رآکتور تهران کنیم و تعهد سوم این که تمام ذخایر اورانیوم 20 درصد خود را تبدیل به اورانیوم طبیعی کنیم. پاسخ شما به منتقدین چیست؟ روانچی: چیزی که در وین به توافق رسیدیم تمدید توافق ژنو بود. در توافق ژنو یک سری کارهایی را ما باید انجام می دادیم و یک سری را طرف مقابل. آن 4.2 میلیارد دلاری که در تفاهم ژنو توافق شده بود که طرف مقابل در طول 6 ماه بپردازد، اگر الان دقت کنید این رقم 2.8 میلیارد دلار در حقیقت برای چهار ماه هست یعنی اگر بطور متوسط در 6 ماه 700 میلیون دلار بگیریم الان در 4 ماه می شود 2.8 میلیارد دلار؛ البته در 6 قسط (4 قسط 500 میلیون دلاری و دو قسط 400 میلیون دلاری). در حقیقت آن نسبتی که ما در تفاهم اولیه ژنو در مورد پول هایی که باید دریافت می کردیم، داشتیم الان به تفاهم برای 4 ماه تبدیل شده است. در ارتباط با کارهایی که هم داریم انجام می دهیم. یکی بحث سه تن بود؛ سه تن مواد دو درصد که باید ببینیم مواد دو درصد چیست. این مواد دو درصد مواد پسماندی است که در حقیقت تلاش شده به اورانیوم طبیعی تبدیل بشود. در فرآیندی که اورانیوم طبیعی می خواهد به اورانیوم با غنای بالاتر تبدیل شود، یک سری زوائدی هست که این زوائد به مرور جمع می شود. حالا دو درصد هست، یک و نیم درصد هست، یک درصد هست؛ شاید بصورت دقیق نتوان گفت که چند درصد است اما زیر دو درصد و در سطوح مختلف است. یعنی زیر دو درصدی که بصورت زائد و پسماند مطرح می شود. خب اینها را چه کار باید کرد؟ - منتقدین می گویند شما مسیر معکوس غنی سازی را طی می کنید در حالی که می توانید همین پسماندها را به فرآیند غنی سازی برگردانید. روانچی: اینها را باید متخصص قضیه بگوید. متخصصین قضیه می گویند ما اینها را تبدیلش می کنیم به اورانیوم طبیعی و بعد این اورانیوم طبیعی را که داریم، تبدیل می کنیم به سه ونیم درصد و چیزی که داریم. یعنی این فرآیندی که دارد انجام می شود به این طریق است و اصلا جزو برنامه های ما بوده یعنی ما یک سری کارهایی را که جزو برنامه هایمان بوده، گفتیم در طول این چهار ماه انجام می دهیم. در ارتباط با تعهد دوم درباره 25 کیلوگرم اورانیوم که شما هم گفتید ؛ این هم جزو برنامه هایمان بوده، برای این که بتوانیم برای رآکتور تحقیقاتی تهران، صفحه سوخت تولید کنیم. ما موادی را که به اکسید تبدیل شده، به مرور بر اساس برنامه های خودمان تبدیل به سوخت راکتور تهران می کنیم. حالا گفتیم ما در طول چهار ماه آینده 25 کیلوگرم از اینها را تبدیل به صفحه سوخت می کنیم و لذا هیچ تعهد جدیدی نیست. درباره تعهد سوم، باید گفت که اصلا صحیح نیست. - منتقدان تعهد سوم را با استناد به مطالب روزنامه وال استریت ژورنال و به نقل از خانم شرمن بیان می کنند. آیا واقعا ما چنین تعهدی را پذیرفته ایم؟ روانچی: برای این که این موضوع دقیق تر روشن شود، باید گزارشات آژانس بین المللی انرژی اتمی را ببینیم که چه می گوید. ما در توافق ژنو تصمیم گرفتیم که مواد 20 درصد را دو قسمت کنیم. نصف آن را به اکسید تبدیل کنیم که نهایتا صفحه سوخت می شود و نصف دیگرش را رقیق کنیم و به اورانیوم طبیعی تبدیل شود. آژانس اعلام کرده که کار ایران تمام شده یعنی این که، دیگر 20 درصدی وجود ندارد. 20 درصدی که قبل از تفاهم ژنو داشتیم (قبل از دوره 6 ماهه توافق داشتیم )، الان دیگر وجود ندارد نصف آن اکسید شده و نصف دیگرش رقیق شده است. پس در حقیقت، ما الان موجودی 20 درصدی نداریم که بخواهیم طبق توافق اخیر ژنو (وین 6) کاری بکنیم. برای همین حرف منتقدان از پایه و اساس غلط است. - منتقدان تیم مذاکره کننده هسته ای معتقدند شما با کاهش ذخیره اورانیوم 20 درصد و تبدیل آن به اکسید و سوخت، در حقیقت، قدرت بازدارندگی و دست برتر داشتن ایران را در مذاکرات پایین آورده اید. پاسخ شما چیست؟ روانچی: اگر منظور در این دوره هست که عرض کردم در این دوره ما اصلا بحث 20 درصد نداریم. ما اکنون نیازی به 20 درصد نداریم. ما 20 درصد را برای این که بتوانیم صفحه سوخت تولید کنیم و به نیروگاه تهران و یا رآکتور تهران را بچرخانیم و کارش را جلو ببریم، می خواهیم. برنامه ای دیگری که نداریم. ما قصد این که بخواهیم با 20 درصد به غنای بالاتر برسیم، نداریم برای این که اصلا جزو برنامه ما نیست که این کار را انجام دهیم و بر همین اساس در چارچوب برنامه خودمان به آن اندازه ای رسیده بودیم که بتوانیم صفحه سوخت تولید و نیازهای داخلی مان را رفع کنیم و بعد آن این کار را انجام دادیم . در همان پروسه و فرآیندی که قرار بود برویم، رفتیم و نیازی به این که بخواهیم تولید سوخت بیشتری بکنیم وجود نداشت و بر آن اساس کارمان را پیش بردیم. - رهبر معظم انقلاب در طول مذاکرات وین 6 اعلام کردند که ما برای چند سال آینده به 190 سو در زمینه غنی سازی نیاز داریم و دکتر ظریف هم پیشنهاداتی منطقی و علمی را به طرف مقابل با توجه به اختلافات بر سر میزان غنی سازی ایران، ارائه کرده است. اولا درباره این پیشنهادات و اینکه آیا از سوی آمریکا پاسخ یا سیگنال های مثبتی تاکنون در این زمینه دریافت کرده اید یا خیر، توضیح بفرمایید و ثانیا، بسیاری، بیانات فنی و تخصصی رهبری را موجب تقویت موضع مذاکره کنندگان ایرانی می دانند اما برخی از رسانه ای غربی ها معتقدند قدرت مانور تیم هسته ای کاهش یافته است. واکنش شما به این اظهارات چیست؟ روانچی: بحث غنی سازی یکی از بحث های پیچیده این مذاکرات است و هنوز هم این بحث پیچیده مانده و حل نشده است. در واقع دو بحث پیچیده مذاکرات، یکی تحریم ها است و دیگری غنی سازی. ما تقریبا هم در مذاکرات و هم در مصاحبه ها می گوییم، خیلی چیزها شبیه به هم است. یعنی چیزی که الان به شما می گویم در مذاکره هم گفته ایم. برنامه غنی سازی ما یک چارچوب دارد و در این چارچوب در ارتباط با غنی سازی مذاکره می کنیم. وقتی این موضوع چارچوب دارد، نمی توانیم به چیزی رضایت دهیم که خارج از این چارچوب باشد. مثال خیلی روشنی هم برای طرف های مقابل زدیم و گفتیم که نمی خواهیم یک برنامه غنی سازی ای داشته باشیم که بگویند به صرف برنامه داشتن، ایران این را دارد و یا بخواهیم به کسی خودنمایی کنیم مثلا در منطقه خودمان بگوییم ایران الان برنامه غنی سازی انجام می دهد. حتی مثال زدیم نمی خواهیم بگوییم که برنامه غنی سازی مثل اسباب بازی داشته باشیم یا برنامه ای داشته باشیم که در موزه بگذاریم و بگوییم که مردم بیایند و ببیند که برنامه داریم. ما دنبال چنین چیزهایی نیستیم و برنامه غنی سازی ای داریم که چارچوب دارد. چارچوبش هم این است که می خواهیم به خودمان متکی باشیم برای این که بتوانیم نیازهای خودمان را در زمینه انرژی هسته ای تامین کنیم. می خواهیم به خودمان وابسته باشیم و تجربه هم نشان داده وقتی ما به خودمان وابسته بودیم کارمان پیش رفته است، این هم نشانه ای از خودستایی نیست نشانه ای از واقعیت است. یعنی ما در طول سال ها، آن جاهایی که تکیه و تلاش شده که مثلا تکیه به جای دیگری داشته باشیم، مشکل پیدا کردیم ولی وقتی تکیه به خودمان داریم می بینیم که کارمان تر پیش رفته و اگر هم نقصی یا مشکلی وجود داشته به مرور زمان توانسته ایم آن را حل کنیم. در سال 2010 بحث شد که ما سوخت سه و نیم درصد بدهیم و به ما 20 درصد و صفحه سوخت بدهند. خب ندادند و به جایش رفتند و قطعنامه شورای امنیت تصویب کردند. ما تکیه کردیم به خودمان و توانستیم با دانشمندانمان به جایی که الان هستیم، برسیم و 20 درصد تولید کنیم. پس وقتی به خودمان تکیه کردیم کارمان پیش رفته است. الان هم در این برنامه غنی سازی می خواهیم به خودمان متکی باشیم و این به این معنا نیست که حاضر نیستیم با بقیه همکاری نکنیم. در توافق ژنو بخشی تحت عنوان همکاری های بین المللی در زمینه هسته ای داریم. این خودش نشان می دهد ما اهل تعامل هستیم و می خواهیم با بقیه گفت وگو کنیم. اعتقاد داریم به این که از طریق همکاری جلو برویم ولی آیا این همکاری به این معناست که دست خودمان را ببندیم؟ نخیر. هیچ عقل سلیمی نمی گوید شما کاری که خودت می توانی انجام دهی، نکم و تکیه به خارجی داشته باش که هر موقع اراده کرد، شیر را ببندد و شما را در مشکل بیندازد. ما می گوییم به خودمان متکی باشیم و در عین حال کارمان شفاف است. با شما همکاری می کنیم و نظارت ها را می پذیریم و در مورد نحوه آن تفاهم کنیم. این خودش نشان دهنده شفافیت کار ماست. ما چیزی برای پنهان کردن نداریم. برنامه غنی سازی ما هم همین طور است. برنامه غنی سازی ما با مجموعه ای از کارها شروع شد که به صورت زنجیر به هم وصل هستند. از معدنش تا یو.سی. اف اصفهان و یا نطنز. همه اینها بصورت زنجیره وار به هم وصل است و حکایت از یک برنامه منظمی می کند. وقتی ما می گوییم این برنامه منظم ما شفاف است پس باید بیایند بگویند این نقطه اش شفاف نیست و روی این نقطه صحبت کنیم. نمی توانند صورت مساله را پاک کنند. ما می گوییم این برنامه هسته ای و این فعالیت هسته ای که الان موجود است را ما چند سال است داریم. ما برنامه خودمان را ادامه می دهیم ولی هدف داریم. هدفمان این است که به سوخت بوشهر برسیم. این هم به آن معنا نیست که بخواهیم زیر تفاهمی که با روس ها داریم، بزنیم. توافق با روس ها مدت زمانی دارد این تفاهم تا سال 2021 یعنی هفت سال دیگر