بازخواني مخالفان و موافقان طرح تكريم بانوان

روایت های مردانه از جایگاه زنان

سایت خبری تحلیلی ساعت24- مدتی قبل طرحی از جانب شهردار تهران جهت اجرایی شدن در سازمان زیر نظر ایشان مطرح شد با عنوان "طرح تکریم بانوان" و پیرو آن اعضای جامعه دیدگاه های مختلفی نسبت به آن داشته اند که هنوز هم ادامه دارد. هرچند در فضای مردسالارانه جامعه خوانشی مردانه از احترام به بانوان حکمفرماست اما این طرح میتوانست شروع خوبی برای این موضوع باشد. سوال اینجاست که تا چه حد روی این طرح مطالعه و تحقیق انجام شده است که اگر اینچنین بود اکنون به دور از موضع گیری هایی که در پاره ای از اوقات رنگ و بوی احساسی دارد، شاهد نظرات کارشناسی برای اجرای بهتر این طرح بودیم.

هر چند به نظر مي رسد اسلامی کردن فضاها طرحی بوده است که از ابتدای انقلاب اسلامي مطرح شده است. اما به شهادت تاريخ از سال ها پيش از پيروزي انقلاب در دوره قاجار در خانه‌ها و خیابان‌ها جدایی جنسیتی وجود داشت که تا دوره پهلوی نیز ادامه یافت به ویژه درمیان طبقات پایین‌تر جامعه كه در خانه‌ها اندرونی و بیرونی مجزا بود، میهمانان زن توسط زنان پذیرایی می‌شدند و میهمان‌های مرد توسط مردان. در خیابان‌های پرجمعیت مانند لاله‌زار، شاه آباد و امیریه نیز در ساعت‌های پرجمعیت عصر، زنان باید از یک پیاده‌رو عبور می‌کردند و مردان از پیاده‌رویی دیگر.
در اوایل و اواسط دوره قاجار، مدرسه دخترانه وجود نداشت. اما کم‌کم نخستین مدارس دخترانه با تلاش فعالان حقوق زنان در ایران تاسیس گردید، که البته مورد مخالفت بسیاری از روحانیون از جمله شیخ فضل‌الله نوری قرار گرفت. در اواخر دوره رضاشاه، تمام مدارس و موسسات آموزشی، به ویژه دانشگاه تهران درهای خود را به روی دختران و پسران باز کردند و نخستین دبیرستان‌های مختلط به وجود آمد. سینماها، کافه‌ها و هتل‌ها مجبور به پذیرش زنان شدند.
ماجرا از كجا آغاز شد؟
اما زمزمه تفکیک جنسیتی در این سالهای اخیر رنگ و بوی دیگری گرفته است. پس از روی کار آمدن احمدی نژاد و اجرايي شدن طرح جداسازی زنان و مردان در برخی از دانشگاه ها، این اقدام به مکان ها و محافل دیگر هم کشیده شد از جمله کنسرت ها در برخی از شهرها و بعضی از سازمان ها و نهادهای اداری.
ارديبهشت ماه ۱۳۹۳ در يكي از نشست هاي شوراي معاونان شهرداران مناطق شهرداري تهران صورت جلسه اي تصويب شد با عنوان طرح "تكريم بانوان" كه مطابق آن مديران شهرداري مي بايست صرفا از نيروهاي كارمند آقا جهت سمت هايي مانند مسئول دفتر، منشی، تایپیست و... استفاده کرده و تا حد امكان محل استقرار کارمندان خانم و آقا جداگانه طراحی شود.
وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي در نامه اي به شهردار تهران، محمدباقر قاليباف يادآور شد كه دولت جمهوري اسلامي ايران به عنوان عضوي از سازمان بين المللي كار "ملزم به رعايت الزامات و تعهدات ناشي از الحاق به كنوانسيون بين المللي كار از جمله كنوانسيون عدم تبعيض در اشتغال و حرفه است."
اما با رسانه ای شدن این بخشنامه محرمانه، قالیباف با بیان اینکه"ماغیرت دینی داریم" در سخنرانی پیش از خطبه نماز جمعه تهران در ۲۷ تیرماه، با طرح به خطر افتادن موضوع کانون خانواده ازاین طرح بصورت علنی دفاع کرد.
در ادامه علی ربیعی، وزیر کار نیز طی نوشته ای ضمن رد این طرح این گونه عنوان کرد: به عنوان یک فرزند انقلاب، غیرت دینی را هم درایستادگی مقابل زورگویی های ظالمان جهان وهم در ارتقای کرامت بانوان می دانم. غیرت دینی را در این می دانم زنی با فقر و گرسنگی سربربالین نگذارد، غیرت دینی تقویت بنیان خانواده است.
هر کدام از مسوولین نظام، از نماینده شوراي شهر گرفته تا رییس قوه قضاییه اظهار نظرهای مختلفی به عنوان موافق و مخالف درباره این موضوع داشته اند. و با طرح كليدواژه هايي مانند: ايمن كردن فضا براي زنان، ارج نهادن مقام زن و خانواده و حفظ حياي بانوان ايراني و ايجاد فرصت برابر شغلي و... هر كدام از موضع خود با اين مساله برخورد كرده اند. اما نقطه اشتراك هر دو گروه تاكيد برحفظ كرامت بانوان است كه اين تكريم با حفظ و بقاي خانواده پيوند خورده است ولي آنچه كه در اين ميان اشاره اي به آن نشده است پيشنهاد راه حلي جهت ايجاد محيطي مناسب تا زنان بتوانند هم به امور خانواده برسند و هم در جامعه مورد تبعيض قرار نگيرند.
لاله افتخاری نماینده تهران در مجلس هفتم با اشاره به توصیه حضرت زهرا(س) می گوید: بر مبنای توصیه حضرت زهرا (س) زنان ما تا زمانی که لازم نباشد نمی توانند در محیط های مختلط حضور داشته باشند، اما هر زمانی که لازم و ضروری باشد می توانند در چنین فضاهایی فعالیت داشته باشند.
اين ضرورت را چه كساني و در چه زماني تشخيص مي دهند. آيا وقت آن نشده است كه حضور زنان در اجتماع كه بديهي ترين حق انساني كه محصول همين اجتماع است به رسميت شمرده شود.
شهرام گیل آبادی رییس مرکز ارتباطات و امور بین الملل شهرداری تهران با ابراز تاسف از رسانه ای شدن این طرح می گوید: متاسفانه غوغاسالاران، رسانه های مخالف و معاند نظام تعبیرات ناشایست را به غلط به شهرداری تهران در خصوص ارتقای شغلی بانوان نسبت می دهند. اما ارج نهادن به جایگاه زن از اصلی ترین اهداف شهرداری تهران است.
برا بيان خواسته ها و مطالبات زنان اغلب روايت هاي مردانه در جامعه وجود دارد و در ميان اين روايتهاي مردانه ارج نهادن به جايگاه زن كمتر به مقام انديشه در بانوان اشاره شده است و چه بسا همين توجه موجب ارتقاي شغلي بانوان نيز خواهد شد.
رييس قوه قضاییه نيز با انتقاد از اینکه عده ای در کشور «مسلمات دینی» را به «بحث سیاسی» تبدیل می‌کنند، گفت: دفاع از ارزش ها مساله مهمی در حکومت دینی است؛ بنابراین کسانی که تحت حاکمیت در چنین حکومتی زندگی می‌کنند و آن را قبول دارند، موظفند از ارزش‌های الهی دفاع کنند.
حاكميت نگاه سياسي نه فقط در مسلمات ديني ما ديده مي شود بلكه اين نگاه حتي در ارزش هايي كه از درون خود جامعه بيرون آمده نيز وجود دارد. اگر براي ارزش ها با سياسي كاري تعيين تكليف نشود مسير طبيعي خود را طي مي كند و از درون اين ارزش ها ضد ارزش بيرون نمي آيد.
بي‍‍ژن نوباوه نماينده مردم تهران درمجلس ضمن اشاره به غلط بودن عبارت «تفکیک جنسیتی» درخصوص تصمیم شهرداري جهت ارتقاي شغلي بانوان هر کسی بنا به شخصیت خود باید در فضای خود قرار گیرد اشاره كرد در یک فضای امن خانم ها با آرامش بیشتری کار می کنند و از این طریق نیز می توانند حجاب خود را بهتر حفظ کنند پس حتما وظیفه داریم که این کار را انجام دهیم.
از جمله كساني كه به عنوان مخالف اين طرح اظهار نظر كرده است معصومه ابتكار، رييس سازمان محیط زیست است ضمن اشاره به فرصت برابر براي زنان در محيط هاي كاري تفکیک جنسیتی را راه‌حل مناسبی برای حل معضلات اجتماعی و مدیریت منابع انسانی ندانستند.
شهیندخت مولاوردی ، معاون رییس جمهوری در امور بانوان و خانواده اقدام شهرداری تهران در زمینه جدا سازی زنان و مردان در محیط کار را بخشنامه حذف زنان دانستند و با اشاره به تفكيك جنسيتي كارمندان اظهار كرد: چرا پس از گذشت ۹ سال از شهرداري آقاي قاليباف تفكيك جنسيتي اجرا شده است؟ تا به حال غيرت ديني كجا رفته بود؟ چرا در سه سال اخير اين طرح به اجرا در نيامده است؟ كه اينها پرسش هاي موجود در جامعه است.
با مصوبه اخير مجلس در منسوخ كردن سياستهاي تنظيم خانواده و تشويق خانواده ها در جهت فرزندآوري شايد اكنون بهتر بتوان پاسخ اين سوالات را دريافت. اما اقدام برخي از مسوولين بصورت سرخود بدون اينكه چهارچوب اين سياستها توسط مراجع قانوني به رسميت شناخته شده باشد و يا حتي برنامه هاي مشخصي در جهت اجرايي شدن اين سياست تدوين شده باشد منجر به عمل وپاسخ هاي به دور از درايت و پشتوانه فكري خواهد شد.
فاطمه راكعي فعال اصلاح طلب نيز مي گويد: زمانی که طرح جدا سازی محیط های آموزشی در دستور کار مسوولان قرار گرفت، نخستین شخصی که با آن به شدت مخالفت کرد امام خمینی (ره) بود. نبود مهارت ارتباطی مناسب میان برخی از مردم برای تعامل با جنس مخالف را ناشی از نبود آموزش در این حوزه است.
در بحث تفكيك جنسيتي فقط جدايي فيزيكي زنان و مردان كه همان تفكيك جنسي است در نظر گرفتهنمي شود بلكه جدايي همه ويژگيهايي است كه براي انسان بودن تعريف شده در قالبهاي زنانه و مردانه است. آنچه موافقان اين طرح بر آن اتفاق نظر دارند در اين است كه موجوديت زن را فقط در نهاد خانواده قابل تعريف و تشخيص دانسته و در لواي شعار ارتقاي شغلي زنان، اشتغال زنان را از مسايل درجه دوم مي دانند.
برخي از موافقان ايجاد يك فضاي امن براي زنان را در نبودن آنها تصور كرده اند و برخي ديگر در نبود مردان. در نهايت براي مطالبه حقوق زنان اين هويت وجودي مرد است كه قرباني شده است چون تكريم بانوان در نبود مردان تعريف شده است. اين جدايي ها و زنانه و مردانه كردن جامعه منجر به دعواي ابدي ميان تفكر مردانه و تفكر زنانه خواهد شد. ديگر صحبت از انطباق نداشتن اين طرح با قوانين بين المللي و يا عدم وجود فرصت برابر در محيط هاي شغلي نيست. اتفاق مهمتر اين است كه به جاي حل مساله صورت مساله پاك شده است. دولتمردان ما به جاي آموزش مهارتهاي ارتباطي مناسب براي تعامل با جنس مخالف در مسير پاك كردن مساله جنس مخالف افتاده اند.