هیچ پیام‌رسانی امن نیست

ساعت24 -باگذشت حدود ۱۰ روز از فیلترینگ تلگرام این پرسش مطرح است که آیا مردم کسب‌و کارهای‌شان را به شبکه‌های اجتماعی دیگری می‌برند و سعی می‌کنند راه نجاتی پیدا کنند؟ برخلاف آنکه برخی معتقدند پیام‌رسان داخلی «سروش» می‌تواند جایگزین خوبی برای تلگرام باشد. بر اساس گفته نایب رییس کمیسیون کسب و کارهای نوین اتاق ایران گفته بود که بین ۱۰ تا ۱۵ هزار کسب و کار در ایران به صورت کاملا مجازی اداره می‌شوند.

div align="right">وبسایت روزنامه اعتماد - ثمر فاطمی: با‌گذشت حدود ١٠ روز از فیلترینگ تلگرام این پرسش مطرح است که آیا مردم کسب‌و کارهای‌شان را به شبکه‌های اجتماعی دیگری می‌برند و سعی می‌کنند راه نجاتی پیدا کنند؟ برخلاف آنکه برخی معتقدند پیام‌رسان داخلی «سروش» می‌تواند جایگزین خوبی برای تلگرام باشد. بر اساس گفته نایب رییس کمیسیون کسب و کارهای نوین اتاق ایران گفته بود که بین ۱۰ تا ۱۵ هزار کسب و کار در ایران به صورت کاملا مجازی اداره می‌شوند. در کنار آن هم جدیدترین آماری که از مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام شده نشان می‌دهد کسب و کارهای خرد اینترنتی به ٩ هزار رسیده است.

یک حساب سرانگشتی می‌تواند نشان دهد که حدود شش میلیون نفر در اثر بسته شدن تلگرام، بیکار می‌شوند. فکر کنید در روزهایی که مشکلات اقتصادی بحث اصلی این روزهاست، یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های کسب و کار مردم هم فیلتر می‌شود. با این حال رییس‌جمهور روز گذشته در حساب توییتری خود نوشت: «از هر فناوری و ابزاری، عده‌ای سوءاستفاده می‌کنند ولی نمی‌توان نسبت به زندگی و #کسب_و_کار مردم بی‌تفاوت بود و آن را به صورت دایمی محدود کرد. #فضای مجازی» این نوشته حسن روحانی مردم را امیدوار کرد که او بعد از گذشت ١٠ روز تصمیم دارد برای رفع فیلتر تلگرام اقدامی کند.

پیام‌رسان‌های ایرانی حرفی برای گفتن دارند؟

بحثی که همیشه در استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی مطرح بوده است، مساله امنیت و حریم خصوصی کاربران است. بر اساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی «پیام‌رسان اجتماعی داخلی، پیام‌رسانی است که بیش از ۵۰ درصد سهام آن متعلق به شخص ایرانی بوده و میزبانی آن صرفا در داخل کشور انجام شده و امکان اعمال حاکمیت در آن وجود داشته باشد. » یکی از پیام‌رسان‌هایی که این روزها زیاد از آن می‌شنویم، «سروش» است که امکان چت فردی و گروهی، تماس صوتی، ایجاد کانال‌، پرداخت قبض، خرید شارژ آسان و پرداخت پول را به کاربران خود می‌دهد. «آی گپ» یکی دیگر از پیام‌رسان‌های داخلی است. این اپلیکیشن یکی از معدود پیام رسان‌های ایرانی است که به طور کامل رمزنگاری شده. همین موضوع ممکن است این پیام‌رسان را بین مردم محبوب‌تر کند.این پیام رسان ایرانی امکاناتی مانند گروه‌های ٥ هزار نفره، کانال، ویرایش پیام‌ها، ارسال پیام صوتی و ارسال استیکر دارد.

یکی دیگر از پیام‌رسان‌های ایرانی که آن هم شباهت زیادی به تلگرام دارد، «بله» است. این پیام‌رسان قابلیت‌هایی مثل ارسال پیام، عکس و ویدیو و صدا، تشکیل گروه و کانال، پشتیبانی از اموجی و استیکر دارد. «بله» امکان پرداخت قبوض بانکی، کارت به کارت و خرید شارژ را که همگی تحت نظارت بانک مرکزی هستند، دارد. «بیسفون پلاس» به عنوان یکی دیگر از پیام‌رسان‌های ایرانی در ابتدای شروع چندان موفقی نداشت اما با به‌روزرسانی‌های مستمر حالا توانسته که بیشتر از گذشته به استانداردهای پیام‌رسان‌های مدرن نزدیک شود. این پیام‌رسان‌ ایرانی امکان ساخت گروه و کانال و تماس صوتی رایگان دارد. «گپ» دیگر پیام‌رسان ایرانی است که الگوی خود را از تلگرام برداشته است. در گپ می‌توانید گروه و کانال بسازید، پیام‌های‌تان را ویرایش کنید.

کسب و کار منتظر رفع فیلتر نمی‌ماند

مجتبی عندلیب آذر، مدرس کارآفرینی و کسب و کار اینترنتی در گفت‌وگو با «اعتماد» درباره وضعیت زندگی مردم در صورت ادامه فیلترینگ تلگرام گفت: « تلگرام به عنوان یک رسانه در نظر گرفته شده است؛ یعنی حتی خود صدا و سیما هم که بزرگ‌ترین رسانه‌کشور است یا تمام نشریات و سایت‌های خبری به عنوان یک رسانه از تلگرام استفاده می‌کردند. »این شتاب‌دهنده استارت‌آپ‌ها ادامه داد: «کم کم که به قدرتمندی این رسانه پی بردیم، متوجه شدیم موانع کسب و کاری که در کشور هست را تلگرام می‌تواند برطرف کند. بنابراین عده‌ای که هم از فرصت‌ها استفاده می‌کنند و هم فرصت‌ها را بهتر از بقیه می‌بینند، به عنوان یکی از ابزارهای کسب و کار از تلگرام استفاده کردند. »به گفته عندلیب‌آذر، اگر فیلترینگ تلگرام ادامه پیدا کند، اتفاقی که می‌افتد این است که مردم به دنبال رسانه‌های دیگر می‌روند.

حتی رسانه‌ها هم به دنبال رسانه‌های دیگر می‌روند. مثلا الان صدا و سیما در تمام برنامه‌هایش زیرنویس می‌کند که به کانال ما در پیام‌رسان «سروش» مراجعه کنید. این مدرس کارآفرینی با بیان اینکه مطمئنا آنهایی که کسب و کارشان را بر اساس تلگرام یا شبکه‌های اجتماعی دیگر بنا کرده‌اند، به دنبال راه‌حل دیگری می‌گردند، گفت: «قطعا اولین راه برای این افراد استفاده از فیلترشکن است. خود این فیلترشکن هم برای خیلی‌ها مارکت بسیار بزرگی است. بیزینسی که پشت این فیلترشکن است، بسیار جدی است. اعداد و ارقام این بیزینس کاملا قابل توجیه است که عده‌ای بخواهند فیلترینگ تلگرام ادامه پیدا کند و نقشی در این فیلترینگ داشته باشند. »

او ادامه داد: «دلیل اصلی و واقعی آن هم که بارها گفته شده این است که قوانین کسب و کار در کشور ما آنقدر پیچیده و مشکل و پر از فساد و رانت است که حداقل با ابزارهای اینچنینی مانند تلگرام و شبکه‌های مجازی می‌شد هرکسی یک مقدار مستقیم‌تر و با شفافیت‌بیشتری بیزینس خود را داشته باشد. در این آشفته بازار بیکاری به نظر فیلترینگ تلگرام ضربه بزرگی خواهد زد.»عندلیب آذر درباره پیام‌رسان‌های داخلی مانند سروش و وضعیت امنیت این پیام‌رسان هم گفت: در تمام دنیا سیستم‌های مخابراتی دست نهادهای اطلاعاتی است. هیچ کشوری در دنیا نیست که سیستم ارتباطاتش، اینترت و مخابراتی‌اش زیرنظر نهادهای اطلاعاتی نباشد. بنابراین هیچ نرم‌افزاری در دنیا وجود ندارد که شما در آن امنیت داشته باشید. بنابراین هیچ فرقی نمی‌کند این نرم‌افزار داخلی یا خارجی باشد. این مدرس کارآفرینی ادامه داد: «هیچ کس راجع به این فکر نمی‌کند که دیتا سنتر تلگرام که بنیانگذارش می‌گوید دویست میلیون کاربر دارد، در کجا قرار دارد.

اطلاعات مردم ایران الان در کدام سرورها و در کدام کشور است؟ دست چه کسی است؟ » عندلیب آذر به این سوال که یعنی میزان امنیت پیام رسان سروش و تلگرام برای کاربران ایرانی یکسان است، پاسخ داد: «فرقی نمی‌کند. کسی که می‌خواهد به اطلاعات کاربران در سروش دسترسی داشته باشد، خیلی راحت می‌تواند به اطلاعات کاربران در تلگرام دسترسی پیدا کند. » او درباره بحث بین مسوولان ایرانی و مدیران تلگرام بر سر دسترسی به اطلاعات کاربران، گفت: «این چیزی است که می‌گویند و ما می‌شنویم. ببینید الان شما در دفتر روزنامه، هزارجور سکیوریتی و امنیت می‌گذارید که اطلاعاتی از دفتر روزنامه خارج یا بعضا به آن وارد نشود. حالا این را به سطح کشور ببرید.

چطور ممکن است در کشوری اپلیکیشنی باشد که تمام اطلاعات شخصی تا صورت حساب‌های مالی حتی شرکت‌ها در آن باشد و آدم‌ها محرمانه‌ترین اطلاعات‌شان را از طریق آن برای همدیگر ارسال کنند، بعد مسوولان آن کشور نظارتی بر آن اطلاعات نداشته باشند؟» این مدرس کارآفرینی همچنین با بیان اینکه درست است که تلگرام می‌گوید این اطلاعات را رمزنگاری می‌کند و به کسی نمی‌دهد، افزود: «مگر می‌شود؟ شما ایرانی هستی، بخواهی یک اپلیکیشن راه‌اندازی کنی، هزار نفر جلویت را می‌گیرند.

چطور این امکان وجود دارد که یک اپلیکیشن خارجی بیاید و به همین راحتی پنجاه درصد بیزینس اپراتورهای همراه کشور را از بین ببرد و صدای کسی هم بلند نشود؟ اصلا چنین چیزی امکان ندارد.» او همچنین گفت: «هیچ فرقی به لحاظ امنیتی بین این اپلیکیشن‌ها وجود ندارد. تمام این اپلیکیشن‌ها در بحث فضای مجازی، ارتباطات و پیام‌رسانی به راحتی می‌تواند قابل کنترل باشد و در دسترس آنهایی که می‌خواهند، قرار بگیرد. اما اینکه مردم چقدر به این پیام‌رسان‌های داخلی اعتماد می‌کنند، بحث دیگری است.»