خواص مرزه | دانستنی های جالب از فواید مرزه برای لاغری
مرزه یکی از گیاهان مفید است اما برخی خواص آن برای ما پوشیده است در این مطلب هر آنچه می خواهید در خصوص خواص اعجاب آور مرزه بدانید برای شما آماده کردیم.
خواص مرزه
مرزه (Summer savoury) که از گیاهان خانواده نعناع به شمار می رود، در فاصله ماههای تیر تا شهریور در ایران به گل می نشیند.
مرزه گیاه چند ساله ای است که بومی مدیترانه شرقی و جنوب غربی آسیاست.
قسمت های هوایی به انضمام برگ ها که در بعضی مواقع، فقط قسمت های فوقانی گل دار جمع آوری می گردد، به صورت خوشه ای دسته شده و یا بر روی قاب های چوبی پهن کرده و در سایه و با حرارت مصنوعی کمتر از 40 درجه سانتی گراد خشک می شوند.
برگهای آن نرم و متقابل و تقریبا بدون دمبرگ و باریک و نوک تیز و پوشیده از کرک و دارای تارهای غدهای فراوان اسانس دار است.
خواص درمانی مرزه
برگ مرزه و شاخههای آن دارای ترکیبات شیمیایی با کیفیت بالا هستند که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی میباشند. این ترکیبات همچنین از بروز بیماریها پیشگیری کرده و باعث افزایش سلامت کلی بدن میشود. علاوه بر این، فیبر موجود در این گیاه به کاهش LDL یا کلسترول بد خون کمک میکند ، در حالیکه کلسترول خوب خون یا همان HDL را افزایش خواهد داد.
برگهای مرزه دارای فنولهای روغنی ضروری فراری همچون تیمول و کارواکرول است. همچنین ترکیباتی همچون لینالول، کامفن، کاریوفیلن و دیگر ترپنوئیدها نیز در آن یافت میشود.
تیمول یکی از مهمترین روغنهای ضروری است که خاصیت ضد قارچی و ضد عفونی آن از لحاظ علمی ثابت شده است.
علاوه بر موارد ذکر شده، ترکیبات فنولی دیگر همچون کارواکرول در مرزه از رشد باکتریهای مختلف هچون coli و باسیلوس سرئوس جلوگیری میکند. کارواکرول، بنابراین ، به عنوان افزودنی غذایی سالم برای خواص ضد باکتریایی آن استفاده میشود. این ماده همچنین طعم تند و بی نظیری به مرزه میبخشد.
این گیاه همچنین منبع غنی از ویتامینهای مهمی همچون:
ویتامین A | نیاسین |
گروه B | تیامین |
ویتامین C | پیرودوکسین |
مرزه خشک ۱.۸۱۰ میلی گرم از ویتامین B6 را تامین میکند. پیریدوکسین نیز سطح GABA ( تسکین دهنده انتقال دهنده عصبی) در مغز را بالا نگه میدارد و در نتیجه استرس را کاهش میدهد.
ویتامین C به بدن کمک میکند در برابر عومل عفونی مبارزه کند و سطح رادیکالهای آزاد و مضر در بدن را کاهش دهد.
ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی و آنتی اکسیدان است که برای حفظ سلامت غشاهای مخاطی و پوست سالم و همچنین برای بینایی ضروری است.مصرف موادی که سرشار از ویتامین A هستند برای محافظت از ریهها و پیشگیری از سرطان مجاری تنفسی بسیار مهم است.
ترکیبات ضد درد مرزه
تحقیقات نشان می دهد چهار ترکیب شیمیایی ضد درد در گیاه مرزه وجود دارد.
گیاهی که در این تحقیق استفاده شده با نام علمی(Satureja hortensis ) "ساتوریا خوزستانیکا" شناخته می شود که محل رویش طبیعی آن در استانهای خوزستان و لرستان است و در گویش محلی به نام "مرزه خوزستانی" شناخته می شود.
رویش مرزه خوزستانی نه تنها در این استان، بلکه در سایر استانهای جنوبی تا میانه ایران نیز وجود دارد.
آن چه در تحقیق جدید به آن اشاره شده وجود ترکیبات شیمیایی با خواص ضد التهابی و ضد درد در نمونههایی از گیاه است که نه به شکل وحشی، بلکه به صورت دستی کاشته شدهاند.
پیش از این به خواص 2 ترکیب از 4 ?ترکیب شیمیایی موجود در قسمت برگ و ساقه مرزه اشاره شده بود. این دو ترکیب عبارتند از: بتا سیتروزول و اسید اورسولیک. به عنوان مثال ترکیب بتا سیتروزول که در بادام زمینی نیز وجود دارد، منجر به توقف رشد غده پروستات در حیوانات آزمایشگاهی می شود.
همچنین گزارشهای متعددی مبنی بر اثر ضد التهابی اسید اورسولیک برای درمان سوختگی ها و نیز اثر بازدارندگی آن بر رشد تومورها منتشر شده است.
خواص ضد التهابی اسید اورسولیک منجر به استفاده وسیع از این ترکیب در صنایع آرایشی شده است.
تا کنون گزارشهای مختلفی درباره وجود انواعی از روغنهای ضروری در این گیاه به چاپ رسیده است.
علاوه بر این، سه گزارش علمی مختلف در ایران در فاصله سالهای 2003 تا 2005 میلادی، به خواص ضد التهابی و ضد میکروبی این گیاه اشاره کرده اند.
در بین مصارف بومی از گیاه مرزه در ایران می توان به استفاده از آن برای تسکین دندان درد اشاره کرد.
ارزش غذایی مرزه
یکی از خواص مرزه، دارا بودن انواع مواد مغذی معدنی در آن است. مرزه منبع بسیار عالی از مواد معدنی و ویتامینهاست که برای سلامت کلی بدن مفید و موثر است.
برگها و شاخههای آن منبع بسیار غنی از:
پتاسیم | منگنز |
آهن | روی |
کلسیم | سلنیم |
منیزیم |
. پتاسیم موجود در این گیاه، یکی از مهمترین ترکیبات سلولی است و به کنترل ضربان قلب و فشار خون کمک میکند. منگنز نیز توسط بدن به عنوان یک کوفاکتور برای آنزیمهای آنتی اکسیدان عمل میکند. آهن موجود در این سبزی به ویژه سبزی تازه، برای ساخت گلبولهای قرمز خون ضروری است.
خواص مرزه برای لاغری
افرادی که از رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاهی حاوی مرزه استفاده می کنند، در کاهش وزن خود موفق تر از افرادی هستند که فقط رژیم غذایی کم کالری مصرف می کنند. پژوهشگران با توجه به نتایج این بررسی که در مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز منتشر شد، برای کاهش وزن، رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاه مرزه را توصیه می کنند.
خواص مرزه برای نیش حشرات
یکی دیگر از خواص مرزه آرام نمودن جای نیش و گزیدگی می باشد و این به دلیل خاصیت قابض بودن مرزه می باشد که به جهت مراقبت از سلامت پوست خوب است مرزه با داشتن طبع سرد خود رطوبت را از جای نیش دور نموده و التهاب آن را کم می نماید و سوزش کم می گردد همچنین ویژگی ضد باکتریایی آن موجب ترمیم جای نیش می گردد.متخصصان طب سنتی پیشنهاد می کنند اگر پشه شما را زیاد نیش می زند گیاه مرزه را پرورش داده و در زمانی که پشه شما را نیش زد یک برگ آن را بردارید و روی محل گزش قرار دهید و با مالش آن از درد خود بکاهید.
انواع مرزه
هر دو شکل تازه و خشک شدهی گیاه مرزه در فروشگاهها یافت میشود. برگهای تازه و شاخههای آن برای پخت و پز در طول فصلهای مختلف سال مورد استفاده قرار میگیرد. شما میتوانید برای خشک کردن مرزه، برگها و شاخههای آن را روی یک سطح تمیز پهن کنید و در دمای اتاق قرار دهید. برگهای خشک شده باید از ساقه جدا شود و سپس در یک شیشهی تمیز و بدون هوا و در هوای خنک، تاریک و خشک نگهداری گردد.
مضرات مرزه
مرزه در برخی موارد عوارضی در ریه ایجاد می کند و در صورت بروز عوارض جانبی برای رفع آن بایستی کمی سرکه خورده شود.
کاربرد مرزه در آشپزی
برگ مرزه ، به صورت خشک و یا تازه، میتواند در آشپزی مورد استفاده قرار گیرد. بخشهای مختلف آن دارای طعم بسیار خوب و بی نظیری هستند. این گیاه را میتوان با گیاهان دیگر ترکیب کرد. برای اینکه طعم و بوی مرزه به صورت دست نخورده باقی بماند، میتوانید در مراحل آخر پخت آن را به غذای خود اضافه کنید. زمان پخت طولانی ممکن است باعث تبخیر روغنهای ضروری آن شود.
برگ مرزه تازه به عنوان چاشنی در سالادها و غذاها استفاده میشود.
دمکرده گیاه مرزه به عنوان یک نوشیدنی سالم شناخته شده است.
این گیاه برای آماده سازی سوپهای فصلی و سسها مورد استفاده قرار میگیرد.
علاوه بر این، میتوان مرزه را برای طعمدار کردن گوشت، مرغ و ماهی مورد استفاده قرار داد.
دیگر خواص مرزه
کاربرد اصلی مرزه و خواص دارویی آن این است که گیاهی است بسیار مفید برای هضم غذا. به همین دلیل ، استفاده از آن برای طعم دادن به غذاهای حبوباتی که اغلب هضم آن برای بسیاری از افراد دشوار است ، بیش از حد توصیه شده است.
با در نظر گرفتن فواید گوارشی آن ، می توان از مرزه استفاده کرد. همچنین به بهبود هضم غذا کمک می کند تا گاز و درد معده را تسکین دهد. و خاصیت ضد انگلی دارد.
این گیاه همچنین خواص خلط آور ، ادرار آور ، ضد عفونی کننده و خواص ضد یبوست دارد.