امشب سر به هوا باشید!

ساعت 24-امشب (دوم تیر97) با تاریک‌شدن هوا نگاهی به موقعیت ماه در آسمان بیندازید. ابتدای شب خواهید دید در سمت چپ و پایین ماه، ستاره درخشان و پرفروغی خودنمایی می‌کند که در حقیقت سیاره مشتری است. منجمان به این وضعیت می‌گویند مُقارنه ماه و مشتری. مقارنه به معنی قِران یا همنشین یکدیگر بودن است. در گذشته طالع‌بینان می‌گفتند اوقات در چنین شبی نیکوست زیرا در آن مقارنه‌ای سعد یا خوش‌یمن میان ماه و مشتری رخ داده است. با این حال از نظر علمی چنین ادعاهایی قابل آزمایش نیست!

این هفته می‌خواهم از موقعیت مشتری در آسمان استفاده کنم و به شما نشان بدهم که ماه ظرف چند ساعت، در مسیر گردش به دور زمین از ابتدای شب تا نزدیک صبح چطور میان ستارها در آسمان جابه‌جا می‌شود. احتمالا از دوره مدرسه به یاد دارید که کره ماه قمر زمین است و تقریبا هر 3/27 روز یک‌بار یک دور کامل به دور زمین می‌چرخد. بنابراین قاعدتا باید ظرف چند ساعت بتوان جابه‌جا شدن روبه مشرق ماه را میان ستاره‌ها متوجه شد. توجه داشته باشید که منظورم حرکت ظاهری ماه از مشرق به مغرب و نهایتا غروب ماه نیست. این حرکت نتیجه گردش زمین به دور خودش و پیدایش شبانه‌روز و همه طلوع و غروب‌هایی است که از خورشید و ماه و سیارات و ستاره‌ها می‌بینیم. ماه هر شب علاوه بر این‌که به‌طور ظاهری از مشرق رو به مغرب جابه‌جا می‌شود، یک حرکت واقعی و در زمینه ستاره‌ها رو به مشرق انجام می‌دهد که امشب می‌توانید بخوبی این حرکت را احساس کنید.

برای دیدن حرکت رو به مشرق ماه امشب، موقعیت آن را حوالی ساعت 9 شب در نظر بگیرید. منظره‌ای که می‌بینید این گونه است که سیاره مشتری کمی سمت چپ و پایین ماه در این ساعت دیده می‌شود.

زیر سیاره مشتری نیز ستاره کم‌فروغی از صورت فلکی میزان قرار دارد. این سه تقریبا پشت سر هم روی یک خط قرار گرفته‌اند. حالا ساعت 12 شب دوباره به آسمان نگاه کنید و ببینید موقعیت مشتری و ماه و آن ستاره کم فروغ نسبت به هم چگونه است. اگر حوالی ساعت 2 و 30 دقیقه بامداد و پیش از غروب ماه نیز دوباره موقعیت این سه جرم را چک کنید، مطابق تصویر بالا بخوبی جابه‌جا شدن ماه رو به سمت راست (مشرق) در زمینه ستاره‌ها را احساس خواهید کرد.

این همان حرکتی است که موجب می‌شود هر شب ماه را در جای متفاوتی در آسمان شب و با شکل هلال بخصوصی ببینیم.