ارزیابی سطح رفاه در جمهوری خلق چین
ساعت 24 - چین با حدود 15 تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی در سال 2020 دومین قدرت اقتصادی جهان محسوب می‌شود. از این منظر انتظار می‌رود که جامعه چینی همانند اقتصادهای قدرتمند و توسعه یافته جهان در شرایطی مرفه به سر ببرد. اما آیا واقعا چین دارای جامعه‌ای مرفه است؟ جمهوری خلق چین با جمعیتی بالغ بر یک میلیارد و چهارصد میلیون نفر پر جمعیت‌ترین کشور جهان است. تامین رفاه برای این جمعیت گسترده کار ساده‌ای نیست و در نوع خود هدفی بزرگ محسوب می‌شود.
بر اساس داده‌های بانک جهانی چین در حال حاضر کشوری با درآمد متوسط (Middle income) محسوب می‌شود. اما میزان درآمد سرانه چین در یک دهه گذشته نسبت به میانگین گروه «کشورهایی با درآمد متوسط» بالاتر بوده است. از این‌رو می‌توان مدعی شد جمهوری خلق چین به تدریج در حال تبدیل شدن به کشوری با درآمد بالا (High income) است. درآمد سرانه چین از سال 2007 از میانگین کشورهای با درآمد متوسط بالاتر رفته است و سال به سال این فاصله نیز بیشتر شده است. از این رو انتظار می‌رود که چین در صورت غلبه بر «دام درآمد متوسط» (Middle Income Trap) بتواند در سال‌های آینده به گروه «کشورهایی با درآمد بالا» (High income) بپیوندد.
با توجه به اطلاعات فوق میزان درآمد چینی‌ها در چند دهه گذشته افزایش قابل توجهی داشته است. میزان درآمد بیشتر نیز به معنای مصرف بالاتر و در نتیجه رفاه بیشتر است. بنابراین با توجه به درآمد سرانه رو به رشد چین در سال‌های اخیر می‌توان گفت که شهروندان چینی به سطح رفاه متوسطی دست یافته‌اند. با این وجود صرفاً بر اساس درآمد سرانه نمی‌توان در مورد رفاه در جامعه چین نظر داد. بدین منظور میزان دسترسی شهروندان به بعضی از کالاها و خدمات در مناطق روستایی می‌تواند معیار مناسبی برای قضاوت ما باشد. به عنوان مثال حدود 70 درصد از روستائیان چینی در خانه‌های استاندارد بتنی زندگی می‌کنند و یا این‌که بیش از 95 درصد روستائیان چین به آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند. حدود 99 درصد روستاهای چین تحت پوشش تلفن قرار دارند. بیش از 20 درصد روستائیان چینی دارای خودروی شخصی هستند و 90 درصد آن‌ها به آموزش ابتدایی دسترسی دارند. داده‌های مربوط به شهرهای چین به مراتب بالاتر و در اکثر موارد نزدیک به صد در صد است.
شاید معقول‌ترین شاخص برای ارزیابی سطح رفاه در چین بررسی میزان فقر در این کشور باشد. شایان ذکر است که خط فقر تعریف شده در چین نسبت به استاندارد جهانی بالاتر است. بر اساس خط فقر ملی چین در سال 2012 حدود 99 میلیون نفر از ساکنان روستایی چین در زیر خط فقر زندگی می‌کردند. این رقم در سال 2019 به حدود 5/5 میلیون نفر کاهش یافت و نهایتاً در سال 2020 پایان فقر مطلق در چین اعلام شد. در سال 2015 تعداد 832 بخش فقیر در استان‌ها و مناطق چین وجود داشت. اما این رقم در سال 2015 به 52 بخش کاهش یافت که این نواحی عمدتاً در مناطق غربی، مرکزی و جنوب غربی متمرکز بودند. موقعیت و تعداد این مناطق در تصویر زیر قابل مشاهده است.
اما نکته قابل توجه که می‌تواند نشان دهند سطح رفاه در چین باشد. خط فقر تعریف شده در این کشور است. چنان که بیان شد خط ملی فقر در چین نسبت به استاندارد تعریف شده توسط بانک جهانی بالاتر است. البته با توجه به چند دهه رشد اقتصادی سریع در چین فقر مطلق سال‌ها است که در شهرها ریشه‌کن شده است. لذا خط فقر در این کشور مطابق فقر روستایی تعریف شده است. بر اساس استاندارد چین در سال 2010 درآمد کمتر از 3/6 یوآن در روستاها زیر خط فقر محسوب می‌شود. در حالی که این رقم بر اساس استاندارد بانک جهانی در سال 2011 برابر با 9/1 دلار و بر اساس استاندارد سال 2015 به 25/1 دلار در روز کاهش یافته است. با توجه به دو استاندارد ملی و جهانی افراد زیر خط فقر در چین متفاوت خواهد بود .
از دیگر مولفه‌هایی که بر اساس آن می‌توان سطح کیفی زندگی در چین را سنجید شاخص توسعه انسانی است (Human Development Index- HDI) برنامه توسعه سازمان ملل متحد برای ارزیابی شاخص توسعه انسانی از سه شاخص اُمید به زندگی، آموزش و درآمد سرانه استفاده می‌کند. بدین منظور در ادامه اطلاعاتی در این زمینه ارائه شده است.بر اساس نمودار فوق اُمید به زندگی چینی‌ها از حدو 74 سال در سال 2008 به حدود 77 سال در سال 2018 رسیده است. میانگین این رقم برای کشورهایی با «درآمد متوسط» زیر 70 سال و میانگین آن برای کشورهایی با «درآمد بالا» بیش از 80 سال است.
سه شاخص مربوط به توسعه انسانی در چین در یک دهه گذشته رو به رشد بوده است و شاخص کلی توسعه انسانی در این کشور در سال 2019 به بالای 75/0 رسیده است. اما رشد شاخص‌های توسعه انسانی در چین زمانی معنا دار خواهد شد که در مقایسه با دیگر کشورهای جهان سنجیده شود. بر اساس برنامه توسعه سازمان ملل متحد کشورها بر اساس شاخص توسعه انسانی به چهار گروه مختلف تقسیم می‌شوند. کشورهایی با شاخص توسعه انسانی پائین، کشورهایی با شاخص توسعه انسانی متوسط، کشورهایی با شاخص توسعه انسانی بالا و کشورهایی با شاخص توسعه انسانی بسیار بالا .
چین در یک دهه گذشته در حال گذار از سطح توسعه انسانی متوسط بوده است و در چند سال اخیر به گروه کشورهایی با توسعه انسانی بالا پیوسته است. علی رغم همه داده‌های موجود پاسخ به این پرسش که آیا چین دارای جامعه‌ای مرفه است را نمی‌توان به صورت قطعی داد. اساساً رفاه و توسعه مقوله‌ای نسبی است که در مقایسه با دیگران سنجیده می‌شود. بر اساس این منطق باید گفت که چین از جامعه‌ای کاملاً مرفه مشابه با کشورهای توسعه یافته برخوردار نیست. برای پاسخ دقیق‌تر به این پرسش ضروری است که به اهداف دو سده‌ای (Two Centenaries) چین اشاره‌ای مختصر شود. بر اساس اهداف دو سده‌ای هدف بیجینگ در صدمین سالگرد تاسیس حزب کمونیست چین در 2021 تبدیل شدن به جامعه‌ای نسبتاً مرفه و یا همان‌گونه که در ابتدا ذکر شد جامعه شیائوکانگ است. در حالی که هدف در صد سال دوم یعنی صدمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین در 2049 رسیدن به بالاترین سطوح رفاه در جهان است. با توجه به شواهد ارائه شده در این پژوهش می‌توان گفت که هدف اول چین یعنی «جامعه‌ای نسبتاً مرفه در تمام ابعاد» محقق است. بیجینگ از این پس به به فکر حرکت کردن در مرحله دوم توسعه یعنی صد ساله دوم خواهد بود که نشانه‌های آن را می‌توان در مطرح شدن ایده‌هایی چون «راهبرد چرخه دوگانه» (Dual Circulation Strategy) دانست. پیش‌بینی می‌شود چهاردهمین برنامه پنج ساله توسعه چین (2021-2025) در چارچوب «راهبرد چرخه دوگانه» در مارس 2021 طراحی و تصویب شود. احسان فلاحی – ایراس
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.