وزارت ارتباطات حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از گوگل را محکوم کرد

اعلام جنگ علیه فناوری

ساعت 24-تا پیش از حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از بازار دیجیتال اندروید، برخی گمان می‌کردند که تحریم‌های نفتی تنها مهم‌ترین شاهراه درآمدی کشور که همان درآمدهای نفتی است را هدف قرار داده و زیر سایه تحریم نیز می‌توان در اقتصاد دیجیتال سردمدار بود و همچنان در کنار سایر اپلیکیشن‌های خارجی قرار گرفت.

html>

اما واقعیت این است که حذف نمونه‌های ایرانی اپلیکیشن‌ها نشان داد که تحریم فارغ از اینکه نفتی باشد یا خیر، همه بخش‌های اقتصادی یک کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علاوه بر آن کشور درگیر تحریم نیز با مشکلاتی مانند آنچه اخیرا برای موبایل‌های شیائومی اتفاق افتاده، مواجه می‌شود؛ این شرکت چینی اعلام کرده بود که تلفن‌های هوشمندش در ایران، کوبا، سوریه، کره شمالی و کریمه مسدود می‌شود. البته که انجمن واردکنندگان تلفن همراه نیز به این خبر واکنش نشان داده و گفتند که « تاکنون حتی یک مورد غیرفعال شدن گوشی در ایران یا کشورهای تحریم‌ شده دیگر از جمله کره شمالی، سوریه، سودان و کریمه گزارش نشده است و به نظر می‌رسد خبر قفل شدن گوشی‌های شیائومی در ایران صحت ندارد.» بر اساس آمارهای انجمن واردکنندگان «در خردادماه سال جاری حدود 811 هزار دستگاه گوشی شیائومی وارد کشور شد که 581 هزار دستگاه آن فعال شدند.» این در حالی است که در این ماه 851 هزار گوشی سامسونگ به ایران وارد شده بود. از سوی دیگر بر اساس دیگر گزارش انجمن واردکنندگان برند شیائومی در سال 99 حدود 15 درصد از سهم بازار ایران را به خود اختصاص داده بود که پیش‌بینی می‌شد در سال جاری بیشتر هم شود، چراکه گرایش خریداران موبایل ایرانی به سمت شیائومی در حال تغییر است و این را می‌توان از فاصله نه چندان زیادش با واردات سامسونگ در خرداد سال جاری پی برد. البته که نباید از این موضوع غافل شد که حواشی پیرامون برند شیائومی اولین‌بار نیست که در صدر اخبار قرار می‌گیرد. پیش‌تر نیز عدم اتصال برخی از مدل‌های این برند چینی به شماره‌های اضطراری باعث شده که وارداتش در مرداد نسبت به تیر 50 درصد کاهش یابد. اما آنچه باید پیرامون انتشار چنین اخباری به آن توجه شود، اثرات تحریم بر بهره‌گیری از فناوری‌های به‌روز و استفاده از وسایل پیشرفته‌تر است. چین در حالی از «لاک شدن» گوشی‌های خود در کشورهای تحریم‌کننده خبر داد که محصولات آیفون همچنان در این کشورها کار می‌کنند.
ماجرا از کجا شروع شد؟
موانعی که تحریم بر سر راه اقتصاد دیجیتال کشورهای تحریم شده ایجاد می‌کند، فراتر از آن چیزی است که برخی پیش‌بینی می‌کنند، چرا که در واقع تحریم نمی‌گذارد کالاها یا خدمات کشورهای تحریم شده، به دنیایی بزرگ‌تر راه پیدا کنند. حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از فروشگاه‌های بین‌المللی مساله دیروز و امروز نیست و سال 95 نیز برخی اپ‌های ایرانی از «اپل استور» حذف شده بود. در آن زمان محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر وقت ارتباطات ایران، در صفحه توییتر خود نوشته بود که « احترام به حقوق مشتریان در جهان امروز، یک اصل به‌شمار می‌رود که اپل اکنون آن را زیر پا گذاشته است. ما به‌طور قانونی حذف برنامه‌های ایرانی از اپ استور را پیگیری خواهیم کرد.» البته که اپل نیز در پاسخ اطلاعیه‌ای داده که در بخشی از آن آمده بود: «طبق قوانین و ضوابط این نرم‌افزار، به کشورهای تحت تحریم سرویسی داده نمی‌شود». اگرچه قرار بود این اقدام اپل توسط مسوولان ذی‌ربط بررسی شود اما اپ‌های ایرانی به «اپل استور» بازنگشتند و با طولانی شدن روند مذاکرات پیرامون احیای برجام و در اقدام دیگری چند اپ ایرانی دیگر نیز از «گوگل پلی» حذف شدند تا فعالان این حوزه علاوه بر مشکلات داخلی و احتمال محدودیت‌هایی پیرامون طرح صیانت از حقوق کاربران، با مشکل دیگری که به واسطه تحریم ایجاد شده نیز دست به گریبان شوند. وزارت ارتباطات در واکنش به این اقدام و در بیانیه‌ای آن را نشانه‌ای از کینه‌توزی خواند و نوشت: «اقدامات اخیر شرکت گوگل در حذف برنامک‌های (اپلیکیشن) موثر و پرکاربرد ایرانی، نشان از کینه‌توزی با مردم ایران و اوج ناراحتی و نگرانی آنها از توسعه و کاربردی شدن کسب و کارها و پلتفرم‌های بومی ایرانی است. این وزارتخانه ممنوعیت اپلیکیشن‌های ایران را محکوم کرده و گفته «ادامه این رویه را نشانه آشکاری از اعلام جنگی نوین علیه دانش و محصولات فناورانه ایرانی می‌دانیم که همه ما ایرانیان را برای افزایش قدرت ملی در حوزه فضای مجازی مصمم‌تر می‌کند.» به گفته وزارت ارتباطات یک‌جانبه‌گرایی پلتفرم‌های امریکایی و تحریم ناعادلانه علیه زیست‌بوم فناوری و فضای مجازی کشور را به ‌شدت محکوم می‌کند و کمترین پاسخ معقول به تحدید و مسدودسازی صورت گرفته را توسعه و کاربردی شدن همه‌جانبه دستاوردهای بومی در فضای مجازی می‌داند.»

لاک‌شدن موبایل‌ها؛ اقدامی جدید
به اسم تحریم
به فاصله چند روز پس از حذف اپ‌های ایرانی از گوگل پلی به دلیل قوانین تحریم، حالا خبرهایی مبنی بر قفل شدن دستگاه‌های تلفن همراه برند شیائومی نیز شنیده می‌شود. البته که هنوز خبری مبنی بر قفل شدن گوشی این برند در ایران منتشر نشده اما 17 شهریور یک کاربر کوبایی از قفل شدن ناگهانی دستگاهش چند روز پس از استفاده خبر داد. در این راستا اخباری نیز مبنی بر تغییر سیاست‌های صادراتی این برند چینی منتشر شده که بر دسترسی کاربران خارجی تاثیر می‌گذارد. پیش‌تر سیاست این شرکت ممنوعیت فروش در برخی کشورها بود و حالا استفاده ابزاری از نرم‌افزارها برای مسدود کردن برخی از وسایلی که قبلا به کشورهای در تحریم فروخته شده است. بر اساس آنچه سایت‌های خبری خارجی نوشته‌اند، علاوه بر کوبا، برخی کاربران در سوریه نیز موارد مشابه آنچه در کوبا رخ داده، گزارش شده اما همچنان مشخص نیست که قفل شدن دستگاه، تنها برای تلفن‌های همراه است یا سایر دستگاه‌های این برند را نیز شامل می‌شود. اگرچه که هنوز در ایران گزارشی مبنی بر قفل شدن دستگاه‌ها منتشر نشده، اما اگر این اتفاق رخ دهد، نه تنها بر قیمت موبایل در کشور تاثیر می‌گذارد که می‌تواند سهم این برند از بازار ایران را نیز بسیار کاهش دهد. البته که به نظر می‌رسد این برند نگرانی در این خصوص ندارد، چراکه درصدد است راه خود را به بازار امریکا باز کند و رودرروی رقیب خود، اپل قرار گیرد. برای این منظور نیز کافی است قوانین صادراتی را اعمال کند که مورد قبول طرف امریکایی باشد تا اجازه ورود او به بازار امریکا را بدهد. اگرچه که بعید است بتواند رقیب اپل شود.

همه‌ چیز به تحریم بستگی دارد
فعالان تکنولوژی در یک دهه اخیر با موانع زیادی روبه‌رو بودند که از سال 95 و با حذف برخی اپ‌های ایرانی از «اپل استور» به اوج خود رسید. اگرچه که این اقدام «اپل استور» در حالی بود که چند ماه پیش از آن محدودیت در دسترسی برای کاربران ایرانی را به حداقل رسانیده بود. اما در ماه جاری علاوه بر اقدام مشابه سال 95 توسط «گوگل پلی» همچنین احتمال از کار افتادن گوشی‌های شیائومی در ایران، عرصه نه تنها برای فعالان حوزه اقتصاد دیجیتال که برای مردم نیز تنگ‌تر می‌شود. به این موارد اگر احتمال اجرایی شدن طرح صیانت از حقوق کاربران نیز اضافه شود، می‌توان ادعا کرد که اقتصاد دیجیتال نه فقط به واسطه تحریم که توسط سیاست‌های غلط داخلی نیز به ورطه بحران و ناکارآمدی کشیده شد. تبعات این سیاست‌ها نیز دهه‌ها دامن کشور را خواهد گرفت.