خانه استاد حسین لرزاده در خیابان شریعتی تهران، پایین‌تر از بهار شیراز، انتهای کوچه سخن واقع شده است، خانه‌ای که از دهه ۳۰ تا ۸۰ محل زندگی استاد معماری ایران بوده است. لرزاده طراح و مجری آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی است. سردر بانک شاهی (بانک تجارت کنونی) و مسجد اعظم قم از دیگر آثار معماری او است. لرزاده حتی در مرمت و تغییر بخش‌هایی از حرم امام حسین (ع) در شهر کربلا فعالیت داشته است.
خانه لرزاده را شهرداری تهران در سال ۱۳۸۳ با هدف ایجاد موزه می‌خرد و سال ۹۸ پس از آن‌که تجربه کافی‌شاپ و گلخانه را از سر می‌گذارند، با عنوان «خانه معماری ایران» افتتاح می‌کند. این خانه در ۲۴ آبان سال ۱۳۸۵ به شماره ۱۶۳۰۶ در فهرست آثار ملی ثبت شده و مشمول ضوابط حفظ میراث فرهنگی است. با این وجود، چندباری از شورای شهر به خاطر بلندمرتبه‌سازی‌های بی‌ضابطه در حریم آن تذکر گرفته است.
سال ۹۷، علی اعطا ـ رییس وقت کمیته معماری و طرح‌های شهری شورای اسلامی شهر تهران ـ در تذکری درباره تأخیر شهرداری در تبدیل خانه لرزاده به خانه معماری، به موضوع ساخت ساختمان مجاور اشاره‌ای کرده بود. در بخشی از مصوبه شورا درباره "الزام شهرداری تهران به تبدیل خانه هنرمندان(۲) به خانه معمار (خانه استاد لرزاده) " هم آمده است: «شهرداری تهران مکلف شد تا ارائه لایحه تبدیل خانه استاد لرزاده به خانه معمار، از هرگونه ساخت و ساز در بنای موصوف جلوگیری کند و ضمن توقف پروژه ساختمانی "سرای محله" که در مجاورت بنا در حال احداث بوده است، مدارک و مستندات ساختمان در حال احداث را برای همگامی با اهداف مصوبه به شورای اسلامی شهر تهران ارائه کند.»
بخشی از اظهارات اعطا در آن دوره نیز گویای اصرار شهرداری برای ادامه ساخت و ساز در حاشیه اثر ملی خانه لرزاده است: «متأسفانه مدیران وقت در برابر مصوبه شورا مقاومت کرده و مانع اجرای آن شدند و نه تنها مدارکی برای شورا ارسال نکردند، بلکه روند ساخت و ساز پروژه ساختمانی در حال احداث را متوقف نکردند.»
در توضیحات روابط عمومی شهرداری منطقه ۷ تهران نیز درباره ساختمان بلندی که در همسایگی خانه لرزاده ساخته شده، آمده است که «در زمان شورای چهارم، شهردار وقت تصمیم گرفته بود خانه معمار را به سرای محله تبدیل کند و ساختمان دوطبقه‌ای را که برای سرای محله درنظر گرفته بودند به کلینیک تخصصی دندانپزشکی اختصاص دهد که بعدها به جای دو طبقه هشت طبقه می‌سازند و همان زمان، از شورای چهارم تذکر می‌گیرند. در نهایت، چون شهرداری تهران آن زمان بدهکار بود، آن ساختمان کنار موزه را در مناقصه‌ای به بانک شهر واگذار می‌کند و دیگر کلینیک راه‌اندازی نمی‌شود. دلیل اصلی مخالفت برای ساخت کلینیک هم این بود که با ورود بیماران، خانه معمار تحت‌الشعاع قرار گرفته و از حالت میراثی خارج می‌شود.»
پرونده همسایه هفت‌طبقه «لرزاده» اگرچه سه سال از آن تذکرهای شورای شهر گذشته، اما هنوز بسته نشده است؛ سیداحمد علوی ـ رییس کمیته گردشگری شورای شهر تهران ـ به تازگی و در نوزدهمین جلسه شورای شهر تهران از ساخت ساختمان هفت‌طبقه در مجاورت خانه لرزاده و رعایت نشدن حریم میراثی این مجموعه توسط شهرداری تهران گله کرده است.
او گفته است: استاد لرزاده ۵۰ سال از عمرش را در این منزل سپری کرده و خانه لرزاده با هدف ایجاد موزه توسط میراث فرهنگی ثبت ملی شده است و مانند همه بناهای میراثی دارای حقوق حفاظتی است، از جمله ممنوعیت ساخت سازه‌های بلندتر از بنای ثبت‌شده است، اما این موضوع در مورد خانه لرزاده رعایت نشده و حتی با وجود تذکرات اعلام‌شده از سوی شورای شهر تهران، در حریم میراثی خانه موزه لرزاده (خانه معمار) ساختمان هفت‌طبقه ساخته شده است.
علوی همچنن گفته که طرح ابتدایی ساخت ساختمانی دوطبقه با کاربری آمفی‌تئاتر بوده که در کمال تعجب به ناگاه تغییر کاربری داده و جایش را ساختمانی هفت‌طبقه گرفته است. او در صحن شورا این سوال را هم مطرح کرده که چگونه کاملا بی‌سروصدا، ساختمانی دوطبقه با کاربری آمفی‌تئاتر، به ساختمانی هفت‌طبقه با کاربری درمانی تبدیل می‌شود؟ و در ادامه هم وزارت میراث فرهنگی را زیر سوال برده و گفته که به عنوان یک نهاد ناظر بر حفاظت از آثار تاریخی، نظارت جدی بر مسأله ساخت‌وساز در حریم آثار ثبتی نداشته است.
مرتضی ادیب‌زاده ـ معاون میراث فرهنگی استان تهران ـ در پاسخ به این سوال که چگونه یک ساختمان در حریم اثر ملی ساخته شده، میراث فرهنگی واکنش نداشته و در این سال‌ها ارتفاع آن کوتاه نشده است؟ به ایسنا می‌گوید: زمانی که این ساختمان احداث شده، ملک «لرزاده» حریم اختصاصی نداشته، برای همین از میراث فرهنگی استعلام گرفته نشده است.
او ادامه می‌دهد: ساختمان لرزاده یک پلاک بزرگ بوده که دو ساختمان درون آن ایجاد شده، یکی در بخش شمالی که خانه «لرزاده» است و سال ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و تابع قوانین حفاظتی بوده و دیگری در جنوب شرقی ساخته شده است.
ادیب‌زاده اضافه می‌کند: سال ۱۳۹۲ که شهرداری به قصد ایجاد فضای فرهنگی، خانه لرزاده را تملک می‌کند، اقدام به ساخت و ساز می‌کند و ساختمان ضلع جنوب شرقی را که جدید بوده و خیلی هم قدمت نداشته است، تخریب می‌کند و به جای آن ساختمان جدیدی می‌سازد که در تصاویر هوایی از سال ۱۳۹۲ به بعد کاملا مشخص است. این ساختمان در هفت طبقه و در فاصله نزدیک همان ساختمان اصلی (لرزاده) ساخته می‌شود که چون ملک حریم اختصاصی نداشته است از میراث فرهنگی هم استعلام نمی‌گیرند.
او درباره مشکل حریم خانه لرزاده توضیح می‌دهد: این خانه الان مشکل حریم ندارد، یعنی اگر الان استعلام کنند ضابطه عمومی برای حریم داریم که براساس آن، محدودیت ارتفاع اعمال می‌کنیم. اگر الان از ما استعلام بگیرند قطعا مجوز احداث ساختمانی با این ارتفاع را صادر نمی‌کنیم.
او همچنین می‌گوید: الان برای آن ساختمان کاری نمی‌توان انجام داد، اما اگر عمر آن تمام شود و در آینده بخواهند دوباره بسازند، باید طبق ضابطه حریم باشد که بر آن اساس، ارتفاع باید برابر با ساختمان لرزاده باشد.
معاون میراث فرهنگی تهران درباره این‌که ضوابط حریم این خانه چه زمانی تعیین شده است، اظهار می‌کند: ضابطه عمومی حریم سال ۱۳۹۸ تدوین شده و در سال ۹۲ هم که ساختمان جدید در کنار خانه لرزاده ساخته می‌شود این بنا ضابطه حریم نداشته است.
علاوه‌بر موضوع بلندمتربه‌سازی در اطراف اثر ملی «خانه حسین لرزاده» که هر از گاهی صدای اعتراض شورای شهر را بلند می‌کند، این سوال مطرح است چرا خانه‌ای که سال ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی ثبت شده تا یک دهه بعد، تعیین حریم نشده است که این‌چنین در خطر ساختمان‌های بلند قرار گیرد و حریم آن مخدوش شود؟
انتهای پیام
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.