دلایل برگزار نشدن جشنواره ویژه موسیقی کودکان و نوجوانان
محدودیت صدای زنان دلیل توقف «نوای خرم»
رضا خرم: امیدواریم در آینده این رویداد را در شرایط مساعد برگزار کنیم
ساعت24-موسیقی، همچون تمام دیگر رشته‌های هنری در زمینه کودک و نوجوان مباحث تخصصی و تعاریف خود را دارد. حوزه‌ای که اگر چه کمتر به آن پرداخته شده اما اهمیتی غیر قابل انکار دارد، چراکه آموزش موسیقی در سنین کودکی تاثیر مهمی بر آینده هنری فرد می‌گذارد. بالطبع تفاوت است بین کسی که از کودکی با این هنر عجین است با آنکه آشنایی‌اش با این هنر به دوره بزرگسالی برمی‌گردد. قدر مسلم این پرورش موسیقایی هر چه پایه‌ای‌تر و برخوردار از کیفیت بهتری برای کودک اتفاق بیفتد، آینده هنری بهتری در انتظار آن کودک خواهد بود.روزگاری خیلی از خانواده‌ها موسیقی و اساسا هنر را مبحثی نه چندان جدی و در نهایت در سطح تفننی خارج از برنامه‌های درسی فرزندان‌شان می‌پنداشتند و وقتی آنها را به درس خواندن تشویق می‌کردند، مرادشان رشته‌هایی جدا از هنرها بود؛ اما امروز به سبب ارتقای سطح آگاهی عمومی، هنر جایگاه جدی‌تری نزد مردم پیدا کرده
بخش اصلی و مهم جشنواره نوای خرم، بخش رقابتی و اجراهای صحنه‌ای است که در این بخش کودکان و نوجوانان در مقابل داوران جشنواره و مخاطبان به اجرای برنامه می‌پردازند. بخش دیگر این جشنواره، اجراهای گروهی است که در آن، شاهد اجراهای آموزشگاه‌ها هستیم. به این شکل که هر ساله گروه‌های موسیقی زیادی در رده سنی کودک و نوجوان به صورت آزاد، آموزشگاهی یا از مدارس تشکیل شده و در این جشنواره شرکت می‌کردند.
جشنواره و جایزه همایون خرم تحت عنوان «نوای خرّم»، از جمله رویدادهای موسیقایی بخش خصوصی است و استفاده از نمونه‌ها و الگوهای موجود در هنر ایرانی برای هنرمندان کودک و نوجوان زیر ۱۸ سال برگزار می‌شود. در این جشنواره غیر دولتی نوازندگان تمام سازها اعم از ایرانی و غیر ایرانی، خوانندگان و گروه‌های موسیقی کودک و نوجوان کمتر از ۱۸ سال با اجرای یکی از تصنیف‌ها یا قطعات بی‌کلام استادان موسیقی ایران به صورت تک‌خوانی، تک‌نوازی، همخوانی، همنوازی و گروه‌نوازی شرکت می‌کنند.
اولین دوره جشنواره «نوای خرم» در سال ۱۳۹۳ برگزار شد؛ این جشنواره که به نام بلند هنرمند فقید موسیقی ایران یعنی همایون خرم، «نوای خرم» نام گرفت تاکید بر موسیقی فاخر و اصیل ایرانی دارد و بدون محدودیتِ‌سازی برای کودکان و نوجوانان برگزار می‌شود. رضا خرم فرزند همایون خرم که سیاستگذار این جشنواره است، درباره حضور و علاقه و استقبال کودکان به «اعتماد» می‌گوید: «در سال ۹۳ اولین دوره‌ای که جشنواره را برگزار کردیم، زیر 100 نفر شرکت‌کننده داشتیم در سال ۹۴ این آمار به حدود 300 نفر رسید. سال ۹۵ حدود 600 نفر، سال ۹۶ حدود 900 نفر، سال ۹۷ 1500 نفر و سال ۹۸ که ششمین دوره برگزاری این جشنواره بود، حدود 2500 نفر در جشنواره شرکت کردند.»
پس از اینکه چندین دوره جشنواره نوای خرم، برگزار شد همه‌گیری کرونا همچون بسیاری از فعالیت‌ها این جشنواره را نیز تحت‌الشعاع قرار داد و برگزاری آن به تعویق افتاد که بنا شد در سال جاری برگزار شود اما همان‌طور که نوشتم، امسال هم برگزاری آن منتفی اعلام شد. رضا خرم علت برگزار نشدن این جشنواره را در پیامی ویدیویی اعلام کرده بود. با این حال سراغش رفتیم و از او خواستیم دلایل برگزار نشدن جشنواره را بیشتر تشریح کند.
مساله نام «همایون خرم» در میان است
او می‌گوید: «سیاست کلی که از روز اول بر آن تاکید داشتم، این بود که جشنواره ما جشنواره یادآوری است؛ یعنی اعتقاد بر این بود که ما در موسیقی یک دوره طلایی داشتیم و نسل تازه که کمتر با این دوره طلایی موسیقی آشنایی داشت، توسط این جشنواره بیشتر با موسیقی فاخر آشنایی پیدا می‌کرد. متاسفانه موسیقی فاخر توسط رسانه‌های ایران آن‌طور که شایسته است، مورد توجه قرار نمی‌گیرد که این نسل تازه با موسیقی آن دوره بیشتر آشنا شود. در نتیجه بنا را بر کار روی این موسیقی غنی گذاشتیم. دوره اول و دوم شرکت‌کنندگان باید فقط از آثار همایون خرم کار می‌کردند، چون شروع کار بود و می‌خواستیم سیاست‌ها را پخته‌تر کنیم و البته توجه عجیب و اجراهای بسیار خوبی را هم شاهد بودیم. دوره سوم جشنواره، تمرکز آثار باید بر کارهای همایون خرم، علی تجویدی و روح‌الله خالقی می‌بود و در دوره‌های بعدی به اسامی این استادن اضافه شد تا به موسیقی اصیل و فاخر رسیدیم؛ اما آثار همایون خرم و استادان دیگر را تنها مردان نمی‌خواندند، بلکه زنان هم این آثار را اجرا می‌کردند که متاسفانه ما با این محدودیت همیشه روبه‌رو بودیم و شخص من دیگر نخواستم این محدودیت به ناحق را درباره دختران سرزمینم در جشنواره‌ای که به نام پدرم است، تکرار کنم و ببینم.»
دختران هم نیاز به تشویق در سالن دارند
از رضا خرم درباره دوره‌های گذشته پرسیدم و تجربه‌ای که دختران نوجوان امکان خوانندگی نداشتند؛ او در این خصوص با اشاره به اینکه خاطرات تلخی در دوره‌های گذشته داشته، می‌گوید: «جامعه ما کم‌کم به سمتی رفت که به دلیل محدودیت‌های موجود برخی دختران آرزو دارند که ای کاش پسر می‌شدند و این بسیار تاسف‌بار است. ببینید کودکان توجیه بزرگترها را برنمی‌تابند. یک دختر کودک یا نوجوان همان قدر نیاز به تشویق در سالن دارد که یک پسر نوجوان. کودک و نوجوانی که هنرش را ارایه می‌کند همان هورا کشیدن و تشویق سالن را دوست دارد و این تجربه برایش جالب است. من خاطرات بسیار تلخ از دخترانی دارم که دوست داشتند در این جشنواره آواز بخوانند و با چنین محدودیتی روبه‌رو بودند و باور کنید برخی حتی گریه می‌کردند که چرا ما نمی‌توانیم بخوانیم. این تلخ‌ترین سوالی بود که هیچ پاسخ درخوری نداشت.»
خرم ادامه می‌دهد: «از نظر علم موسیقی هم نبودن صدای زن در موسیقی ما اشکالات فراوانی ایجاد کرده است. یک بخش موسیقی ما به واسطه این ممنوعیت حذف شده است و دخترانِ کودک و نوجوان وقتی با چنین مساله‌ای روبه‌رو می‌شوند به‌طور طبیعی دچار سرخوردگی خواهند شد.»
جرقه‌ای که دختر 11 ساله در ذهن رضا خرم زد
رضا خرم همچنین به «اعتماد» گفت که تصمیم برگزار نکردن جشنواره پیش از این دوره به ذهنش رسیده بوده: «راستش جرقه امتناع از برگزاری جشنواره از دوره‌های قبل در ذهنم زده شده بود. در فرهنگسرای نیاوران، دختر ده، یازده ساله‌ای پیش من آمد و با گریه گفت: چطور است که وقتی من می‌خواهم بخوانم همه باید بروند بیرون؟ این حرف واقعا تاثیر عمیقی روی من گذاشت. البته از ابتدا هدف ما این بود که به تدریج این رویه را اصلاح کنیم ولی به تجربه ثابت شد که این امر اصلاح‌پذیر نیست... ما قصد داشتیم این خط قرمزها را در جشنواره برای کودکان و نوجوانان دختر برداریم ولی وقتی یک دختر می‌خواست بخواند، مانع او می‌شدند. از همان روز جرقه این تصمیم زده شد ولی شرایط به شکلی پیش رفت که با همه‌گیری کرونا مواجه شدیم و کرونا خود عاملی شد که دو سال این جشنواره را برای حفظ سلامت کودکان برگزار نکنیم. امسال هم که تقاضا برای برگزاری بود و خانواده‌ها پیگیر بودند، مصادف شد با اتفاقات اخیری که در کشور شاهدش بودیم. من در همان پیام ویدیویی اعلام کردم تا زمانی که به‌طور آزاد نتوانیم این جشنواره را برگزار کنیم و تا زمانی که دختران بتوانند در موقیعت برابر، هنر آوازی خود را ارایه کنند، اصلا این جشنواره را برگزار نخواهیم کرد. امید دارم که در شرایط مساعد، جشنواره نوای خرم را برای کودکان و نوجوانان فارغ از جنسیت برگزار کنیم.»
رضا خرم در گفت‌وگو با «اعتماد»: راستش جرقه امتناع از برگزاری جشنواره از دوره‌های قبل در ذهنم زده شده بود. در فرهنگسرای نیاوران، دختر ده، یازده ساله‌ای پیش من آمد و با گریه گفت: چطور است که وقتی من می‌خواهم بخوانم همه باید بروند بیرون؟ این حرف واقعا تاثیر عمیقی روی من گذاشت. البته از ابتدا هدف ما این بود که به تدریج این رویه را اصلاح کنیم ولی...
اعتماد
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.