اکران فیلم‌های خارجی یا رفع توقیف فیلم‌های ایرانی؟

ساعت24-اکران فیلم‌های خارجی یا نمایش فیلم‌های توقیفی ایرانی از جمله پیشنهادهایی است که این روزها از زبان برخی از اهالی سینما مبنی بر گذر از وضعیت بحرانی سینماها پیشنهاد می‌شود. «فکر می‌کنم در شرایط فعلی هر راهکاری که بتواند به سینما جانی دوباره دهد باید دنبال شود، که یکی از این راه‌ها می‌تواند اکران چند فیلم خارجی خوب باشد. در واقع باید به دنبال روش‌ها و فکرهای نو باشیم و به دنبال تعامل برای رفع مشکل فیلم‌هایی باشیم که مشکل اکران داشتند تا برای مخاطبان جذابیت ایجاد کنیم».

این بخشی از صحبت‌های علی سرتیپی از پخش‌کنندگان و تهیه‌کنندگان سینمای ایرانی است که به عنوان راه‌حل ارائه داده است. او در بخشی از صحبت‌هایش با خبرگزاری مهر با اشاره به اهمیت‌پیداکردن راهکار مناسب برای خروج سینما از بحران فعلی گفت: «هرچند بارها اعلام شده که برنامه‌های حمایتی مختلفی برای اکران در سینماها در دستور کار مدیران دولتی قرار گرفته اما تا امروز اتفاقی در این زمینه رخ نداده و نمی‌توان گفت اقدام جدی در این زمینه صورت گرفته است. مسئله این است که در شرایط فعلی سینمای ایران به اتفاقات بزرگی نیاز دارد که این اتفاقات که اکثرا شکل و شمایل حمایتی دارند، باید هرچه‌سریع‌تر رخ دهد». رئیس انجمن صنفی پخش‌کنندگان سینمای ایران توضیح داد: «نباید فراموش کرد که توسعه زیرساخت‌های مختلف سینمایی چه در حوزه آی‌تی، چه در حوزه افزایش سالن‌های سینمایی، بدون اکران فیلم‌های سینمایی هیچ معنایی ندارد و هیچ پیشرفتی در زمینه نجات سینما صورت نمی‌گیرد».

او بیان کرد: «معتقدم دولت باید به سالن‌های سینما، فیلم‌های سینمایی و پخش‌کنندگان فیلم کمک جدی کند و نگاه و برنامه دقیقی را در این زمینه دنبال کند تا بتوان تعدادی از فیلم‌هایی را که احتمال فروش آنها بیشتر است، در سینماها اکران کرد». سابقه اکران فیلم‌های خارجی در ایران به پیش از انقلاب اسلامی می‌رسد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، حمایت از فیلم‌های ایرانی در دستور کار دولت قرار گرفت و واردکردن فیلم‌های خارجی توسط بخش خصوصی ممنوع شد و همه‌چیز در اختیار بنیاد سینمایی فارابی قرار گرفت و اندک فیلم‌هایی از سینمای جهان برای نمایش در سینماهای داخل در نظر گرفته شد. فیلم‌هایی که اکثر آنها فیلم‌های تجاری محسوب می‌شدند و در عین حال از خطوط قرمز سینمای ایران هم عبور نمی‌کردند. به مرور نمایش فیلم‌های خارجی در سینمای ایران عمدتا در محافل هنری و «سینماتک»‌ها ادامه پیدا کرده است. فیلم‌هایی که دی‌وی‌دی آنها در دسترس مردم است و نمی‌توان انتظار استقبال چندانی از آنها داشت.

شرایط نمایش فیلم خارجی در سینمای ایران با گذشته متفاوت است

رضا سعیدی‌پور، کارشناس سینما و سینمادار، با اشاره به اینکه مدتی قبل فیلمی هندی در سینماهای ایران به نمایش گذاشته شد، به «شرق» گفت: «نمایش یک فیلم هندی که همکاران من در سینما زحمت زیادی برای نمایش آن کشیدند، از آخرین تلاش‌ها برای نمایش فیلمی غیرایرانی در سینمای ایران بود. فیلمی که با وجود دوبله فارسی و سانسور اندک و رضایت نسبی مخاطبانی که برای دیدن فیلم به سینما می‌آمدند، نتوانست فروش خوبی در گیشه داشته باشد. باید پذیرفت شرایط نمایش فیلم خارجی در سینمای ایران با گذشته متفاوت است. مخاطبان سینما موافق دیدن فیلم سانسورشده در سینما نیستند، در حالی که سال‌هاست امکان تماشای فیلم‌های روز دنیا برای مردم فراهم شده است، نمی‌توان انتظار داشت که سینماها با فیلم خارجی سانسورشده مردم را به سینمارفتن تشویق کنند».

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش به گزینه‌هایی برای گذر از بحران مخاطب سینماهای ایران اشاره کرد و گفت: «مدتی است که بحث بر سر اکران فیلم‌های ایرانی است که می‌تواند برای علاقه‌مندان سینما کنجکاوی‌برانگیز باشد و به نظر می‌رسد با نمایش این فیلم‌ها می‌توان بار دیگر توجه علاقه‌مندان سینما را جلب کرد. فیلم‌هایی که برخی از آنها مدت‌هاست مهر توقیف خورده‌اند و بسیاری دوست دارند این فیلم‌ها را در سینماها تماشا کنند».

سعیدی‌پور افزود: «با این حال تصور می‌کنم حتی اگر عده‌ای موافق نمایش فیلم خارجی در سینمای ایران باشند، باید آنها را در کنار فیلم‌های ایرانی دید. به بیان دیگر نمایش فیلم‌های خارجی در کنار اکران فیلم‌های ایرانی به چرخه اقتصادی سینمای ما کمک خواهد کرد و نمی‌توان این دو را جدا از هم دید تا به مخاطب هم حق انتخاب داده شود».

او به بحران سینما در سال آینده اشاره کرد و گفت: «از اکران‌های امسال سینما که بگذریم، نگران سینماها در سال آینده هستم. با توجه به تولیدات امسال سینمای ایران که به گمانم نمی‌توان فیلم‌های پرمخاطبی در میان آنها دید، نمی‌توانم با خوش‌بینی به گیشه سال آینده سینما نگاه کنم. به‌هرحال مردم دوست دارند فیلم‌هایی ببینند که مدت‌ها درباره آن صحبت شده و به نوعی کنجکاوی‌برانگیز است و دست‌کم در تولیدات امسال چنین فیلمی نمی‌بینم. متأسفانه در حال حاضر فیلم‌هایی که در اکران هستند، مدت‌زمان زیادی از نمایش‌ آنها گذشته و دیگر برای علاقه‌مندان سینما جذابیت ندارند و باید فکر جدی برای این شرایط کرد. در نظر بگیریم اگر چراغ سالن‌های سینمای ما خاموش شود، روشن‌کردن دوباره آن به این راحتی نیست. با این چشم‌انداز که نوروز هم مصادف با ماه رمضان است و نمی‌توان انتظار داشت استقبال زیادی از فیلم‌های روی پرده شود و به همین ترتیب شرایط اکران سینماها بعد از نوروز هم پیچیده خواهد شد».

بسیاری از فیلم‌هایی که در حال حاضر می‌توانند به گیشه سینما کمک کنند، توقیف هستند

مدتی قبل سیدجمال ساداتیان، از تهیه‌کنندگان باسابقه سینمای ایران هم با اشاره به فروش فیلم‌های روی پرده، به «شرق» گفت: «اگر فروش شش ماه اول سال 1401 را معیار قرار دهیم و با همین متر، فروش شش ماه نخست سال 98 و قبل از همه‌گیری کرونا را ارزیابی کنیم، می‌بینیم که در سال 98 در شش ماه نخست، 27 میلیون قطعه بلیت فروخته شد و در شش ماه سال جاری 14 میلیون بلیت فروخته شده است و همین فروش نشان می‌دهد در شرایط معمول هم فروش سینما چشمگیر نبوده و قطعا این روزها سینما به‌هیچ‌وجه در شرایط خوبی به لحاظ درآمدزایی قرار ندارد».

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «چیدمان فیلم‌ها، مدیریت فرهنگی کشور و... باعث شده چنین شرایطی را تجربه کنیم، اما با تحلیل شش ماه نخست سال می‌توان چشم‌اندازی هم به شرایط اکران تا انتهای سال داشت. پیش‌بینی من این است که با توجه به اکران فیلم‌های قابل اعتنا در نیمه نخست سال، فیلم‌هایی که رغبتی برای حضور مردم در سالن‌های سینما فراهم کنند، وجود ندارد؛ مگر فیلم‌هایی که به دلیل نیمه‌کاره‌ماندن مراحل تولید، موفق به حضور در جشنواره نشدند و مردم برای نخستین بار این فیلم‌ها را در سالن می‌بینند. البته در کنار همه این موارد، باید به این نکته هم اشاره کنم که با ایجاد جریانات اخیر در کشور و حمایت برخی از هنرمندان، شاید برخی از صاحبان آثار تمایلی به اکران آثارشان در سینماها نداشته باشند و همین موضوع عامل دیگری است که تعداد گزینه‌هایی که می‌تواند به صف اکران اضافه شود و مردم را تشویق به دیدن فیلم در سالن‌های سینما کند، کمتر می‌شود».

تهیه‌کننده فیلم سینمایی «چهارشنبه‌سوری» درباره نمایش فیلم‌هایی که تا به امروز موفقیتی در جشنواره‌های جهانی کسب کرده‌اند نیز گفت: «طبیعی است فیلم‌هایی که از ابتدای سال موفق به حضور در جشنواره‌های معتبر جهانی شده‌اند، از محتوا و کیفیت قابل قبولی برخوردار هستند و به یقین شاخصه‌های مهمی دارند و نفس حضورشان در این جشنواره‌ها فضای تبلیغاتی خوبی برای آنها ایجاد کرده است. اکران این فیلم‌ها هم می‌تواند تا حد زیادی باعث جلب توجه مخاطب به سالن‌های سینما شود».

ساداتیان در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره توجه مدیران فرهنگی به موضوع اکران گفت: «‌به نظرم وقتی برخی دولت‌ها با شعارهایی خاص کارشان را آغاز می‌کنند، می‌توان به نتایجی رسید. مثل زمان مدیریت محمدحسین صفارهرندی در وزارت ارشاد که شعارهایی مبنی بر تغییر سینمای منحرفی که ایجاد شده، داده شد و تصمیمی برای تغییر مسیر سینما در پیش گرفته شد. چنین تصمیم‌هایی برای اهالی سینما روشن است. به نظر می‌رسد در این دوره هم شاهد چنین مواضعی از سوی مدیران فرهنگی هستیم. شعارهایی از این دست که باید به فیلم‌های ارزشی فرصت بیشتری داد و از آنها حمایت کرد، در این دولت زیاد شنیده می‌شود. باید به این نکته توجه کرد که باید به مخاطب سینما حق انتخاب داد. من به‌هیچ‌وجه فکر نمی‌کنم که نباید چنین فیلم‌هایی ساخته شود، اما سهم ساخت فیلم‌هایی از این دست می‌تواند بخشی از فضای سینما را در بر گیرد. برای مثال فیلم «موقعیت مهدی» که به نظرم فیلم خوش‌ساختی است و من از دیدنش لذت بردم، با وجود حمایت و تبلیغات بسیاری که در تلویزیون داشت، فروش آن‌چنانی در گیشه کسب نکرد و می‌توان نتیجه گرفت این فیلم در جلب توجه مخاطب تا حدی موفق بود، اما باید سلیقه تمامی مردم را هم لحاظ کرد و تنوع را در ساخت فیلم‌ها در نظر گرفت».

تهیه‌کننده فیلم «برف روی کاج‌ها» ادامه داد: «برخی از تصمیمات مدیران فرهنگی می‌تواند معادلات و ظرفیت‌های اکران را به هم بزند و به همین دلیل شاهد فروش قابل اعتنایی در گیشه نیستیم. بیراه نیست اگر بگویم بسیاری از فیلم‌هایی که در حال حاضر می‌توانند به گیشه سینما کمک کنند، توقیف هستند و با مشکلات بسیاری تا رسیدن به اکران مواجه خواهند بود؛ بنابراین برای تصمیم‌گیری درباره فروش بهتر فیلم در گیشه، باید برخی مشکلات از این قبیل را حل کرد».

شرق