گزارشی درباره بخش بین‌الملل جشنواره فجر در دوره‌های مختلف
دوران شکوه باغ از خاطرمان رفته / جشنواره چهل‌ویکم فجر با حواشی بیسابقهای در بخش جهانی همراه شده است
ساعت24-این روزها مهم‌ترین رویداد سینمای ایران، جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در حال برگزاری است. جشنواره‌ای که چهل و یکمین دوره خود را پشت سر می‌گذارد و همواره بازتاب و واکنش‌های گسترده‌ای هم در میان سینماگران داشته است. جشنواره‌ای بین‌المللی که بیش از چهار دهه از عمر آن می‌گذرد و از این جهت باسابقه‌ترین آیین سینمایی ایران محسوب می‌شود، امروز باید محلی برای گردهمایی و انس میان سینماگران و دوستداران سینما باشد.
بیشتر ملی می‌نماید تا بین‌المللی
وقتی رویدادی صفت بین‌المللی را یدک می‌کشد، بالطبع انتظار این است که شاهد اتفاقی میان ملت‌های مختلف باشیم؛ میان مردم سرزمین‌های مختلف؛ اما باید گفت که جشنواره فیلم فجر امسال نشانه‌های بارز چندانی از یک رویداد بین‌المللی ندارد. تا لحظه نگارش این گزارش (بعدازظهر 16 بهمن) نه از داورها خبری است، نه فیلم‌های بخش‌های مسابقه بین‌الملل به صورت رسمی اعلام شده‌اند.
پنج روز از جشنواره گذشته روابط عمومی برنامه اولین نمایش فیلم های بخش بین الملل را در سینمای رسانه اعلام می کند و در توضیح بیشتر می گوید:« در بخش بین الملل برنامه روزانه اعلام می شود.» از آن طرف خزاعی، رییس سازمان سینمایی می گوید:« گر اخبار بخش بین الملل منتشر نمی‌شود به دلیل فضایی است که در خارج از کشور وجود دارد و این احتیاط و این برنامه‌ریزی را می‌طلبد که ما کمی دیرتر درباره مهمانان و آثار شاخص حاضر در این دوره از جشنواره اطلاع‌رسانی کنیم. اسامی مهمانان با ورود به کشور اعلام خواهد شد.» به نظر شما قرار است شاهد چه مهمانی در جشنواره امسال باشیم؟
همچنین از بخش بین‌الملل جشنواره امسال می‌دانیم که ۵۷۸ فیلم در سامانه سایت جشنواره ثبت‌نام کردند که از این تعداد، هیات مشاوران به جمع‌بندی ۲۶ اثر از ۲۵ کشور در بخش مسابقه بین‌الملل رسیده‌اند؛ همچنین فیلم‌های محصول مشترک هم در میان این تعداد است. فیلم‌هایی که برای اولین‌بار در منطقه اکران خواهند داشت. اعلام شده از ۲۵ کشور، مهمان خارجی در جشنواره حضور دارد و بازار فیلم هم قرار است پررونق برگزار شود و کمپانی‌های مختلف از کشورهای جهان حضور دارند و محل استقرارشان در برج میلاد و خانه جشنواره خواهد بود. تا این لحظه اعلام شده است که ۱۱ فیلم از کشورهای بلژیک، لوکزامبورگ، اندونزی، فرانسه، ژاپن، رومانی، آرژانتین، سوریه، عراق و ایران به بخش جشنواره جشنواره‌ها راه پیدا کرده‌اند که آن هم بخش غیررقابتی است. همکاران ما در بخش اطلاع‌رسانی جشنواره چه غافلگیری برای ما دارند؟
ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود. حاشیه عجیب و غریب دیگر جشنواره نه‌تنها انصراف برخی فیلمسازان خارجی از این رویداد سینمایی است، بلکه بخش حیرت‌انگیزتر ماجرا آنجاست که صاحبان فیلم‌ها می‌گویند بدون اطلاع آنها آثارشان در لیست فیلم‌های خارجی قرار گرفته است.
اعتمادآنلاین در همین زمینه گزارش داد که ژان پیر و لوک داردن، برادران سینماگر مشهور بلژیکی خواهان خارج کردن فیلم خود «توری و لوکیتا» از جشنواره فیلم فجر شدند. سایت دنیای تصویر هم نوشت: سازندگان پنج فیلم خارجی که در بخش جشنواره جشنواره‌ها رقابت می‌کنند، خواستار خروج فیلم‌های‌شان از این بخش از جشنواره جهانی فیلم فجر شدند. کارگردان‌های فیلم‌های «شورشی»، «قبل اکنون بعد» و «سنت عمر» و «توری و لوکیتا» و «ر.م.ن» خواستار خروج فیلم‌های‌شان از جشنواره جهانی فیلم فجر شدند. پایگاه خبری سینما سینما نیز با اعلام اینکه سازندگان چهار فیلم خارجی حاضر در جشنواره فیلم فجر خواستار خروج فیلم‌های‌شان از این جشنواره شدند، نوشت: «توری و لوکیتا، قبل اکنون بعد، R. M. N و سنت عمر فیلم‌هایی هستند که بنا بر یادداشت‌های مجازی و توییت‌های سازندگان‌شان بدون اطلاع صاحبان آثار در لیست فیلم‌های خارجی جشنواره فیلم فجر قرار گرفته‌اند.» در ادامه همین خبر سینما سینما آمده: «لوک و ژان پی‌یر داردن، با انتشار بیانیه‌ای خواستار عدم نمایش فیلم اخیرشان در جشنواره فجر شدند. آنها اعلام کرده‌اند از حضور فیلم «توری و لوکیتا» در جشنواره فجر بی‌خبر بوده‌اند. کامیلا اندینی، کارگردان «قبل اکنون بعد» نیز عنوان کرده که از حضور فیلمش در جشنواره فیلم فجر بی‌خبر بوده است. کریتسین مونجیو، کارگردان R. M. N خواستار عدم نمایش فیلمش شد. آلیس دیوپ، سازنده «سنت عمر»، دیگر کارگردانی است که با انتشار یک یادداشت اعتراضی خواستار عدم نمایش فیلمش در جشنواره فجر شده است.»
ادعای یک کانال تگرامی
همزمان با این اتفاقات، یک کانال تلگرامی تعبیر دیگری از این اتفاقات داشت که آشکارا نزدیک تکرار روایت‌های رسمی و دولتی است. کانال «ستاره سینما» بروز چنین حاشیه بیسابقهای در جشنواره فیلم فجر را حمله تروریست‌های فرهنگی تعبیر کرد و نوشت: «پس از شکست تلاش‌های برخی در داخل کشور برای تحریم جشنواره چهل و یکم فیلم فجر و بی‌اعتبار ساختن سینمای ایران و استقبال مخاطبان از روز نخست جشنواره به‌رغم تخریب‌ها، اطلاعات رسیده جدید حاکی است لشکر سایبری منافقین نیز به عنوان نیروی کمکی عناصر داخلی وارد عمل شده و ضمن ریپورت دسته جمعی کانال‌های تلگرام و صفحات اینستاگرام پوشش‌دهنده خبرهای فستیوال فجر برای بایکوت رسانه‌ای، همزمان با ارسال ایمیل به مهمانان خارجی این رویداد فرهنگی، برخی از آنها را نیز از حضور در جشنواره فیلم فجر منصرف ساخته‌اند.موضوعی که اقدام دست‌اندرکاران این جشنواره در برگزاری آن در سکوت خبری و پنهان کردن اسامی مهمانان خارجی بخش بین‌الملل را عقلانی نشان می‌دهد. در کنار تلاش‌های سایبری فرقه رجوی، اطلاعات رسیده دیگری حاکی است که ردپای برخی فیلمسازان بین‌المللی داخلی نیز در تماس با مهمانان خارجی و منصرف کردن آنها از حضور در جشنواره بین‌المللی فیلم فجر کشف شده که بخشی از این تماس‌ها به وسیله ارتباط تعدادی از سینماگران با عوامل رسانه‌ای خارج‌نشین در رادیو فردا برقرار شده است.»
چه کسی راست می‌گوید؟
وقتی از دبیر جشنواره درباره این انصراف پرسیده می‌شود، او صریح می‌گوید: صاحبان آثار ثبت‌نام انجام داده‌اند و حق پخش و حق رایت گرفته شده و کار را با کیفیت بالا به جشنواره تحویل دادند. یعنی همه چیز به صورت حرفهای اتفاق افتاده است؛ لذا اگر الان کسی در یک نقطه‌ای از جهان بگوید چرا، این چرایی از نظر پروتکل‌های حقوقی و بین‌المللی و از لحاظ ادبیات حرفهای حضور فیلم‌ها در فستیوال‌های دنیا تعریف شده نیست. وقتی فیلمی به دبیرخانه جشنواره تحویل داده و فرم پر شده و حق رایت به صورت ارز رایج دنیا گرفته و پرداخت شده، دیگر فیلم در اختیار فستیوال است.
چرا در دوره‌های قبل این حواشی را نداشتیم؟
نظریه‌ای وجود دارد که می‌گوید بحث تحریم‌ها در چگونگی برگزاری جشنواره دخیل است. البته که تا حدی قابل قبول است، اما فراموش نکنیم که کشور در چهار سال گذشته هم درگیر تحریم‌ها و فشارهای زیاد بوده و این فقط به امسال مربوط نمی‌شود. جشنواره جهانی با مسوولیت سیدرضا میرکریمی و محمدمهدی عسگرپور در بحبوحه همین فشارها برگزار شد ولی این حواشی عجیب و غریب را نداشت. چرا؟
حالا ما به این بهانه بی‌هیچ قضاوتی و نگاهی گذرا خواهیم داشت به دوره‌هایی که جشنواره جهانی از ملی تفکیک شده بود؛ با طرح این پرسش از مسوولان سینمایی که چرا با تلاش و همت عده‌ای از سینماگران در مدت شش سال کمی صبورانه‌تر برخورد نکردند؟
دوره‌هایی که جشنواره جهانی مجزا داشتیم
اولین سالی که جشنواره جهانی از بخش ملی جدا برگزار شد، اردیبهشت 94 بود که دبیری آن را علیرضا رضاداد بر عهده داشت. در این دوره سه بخش رقابتی سینمای سعادت 14 فیلم، جلوه‌گاه شرق 14 فیلم و هنر و تجربه 14 فیلم بود. همچنین در بخش غیررقابتی این جشنواره آثار روز دنیا به نمایش درآمد .نمایش فیلم‌های کوتاه و مستند مرور آثار فرانچسکو رزی و هفته فیلم دو کشور ترکیه و چین از دیگر بخش‌های غیررقابتی این جشنواره بود. آثار حاضر در بخش‌های مختلف جشنواره میان 300 فیلم متقاضی انتخاب شدند. در این دوره حضور 18 تهیه‌کننده مطرح دنیا و برگزاری تور بازدید از لوکیشن‌های ایران و کویر و... از برنامه‌های حاشیه‌ای این رویداد بود. دراین دوره داوران بخش‌های مختلف عبارت بودند از: آن هو، ایگور گوسکوف، پیر آنری دو لو، رولف دو هیر، سمیح کاپلان اوغلو، نیکی کریمی، رضا میرکریمی، هنگامه قاضیانی، نگار جواهریان و... .
جشنواره جهانی در دوره 34 سال 95 به دبیری سید رضا میرکریمی برگزار شد، همان سالی که پوستر جشنواره فیلم «گاو» داریوش مهرجویی بود و پردیس سینمایی به عنوان محل برگزاری این رویداد انتخاب شد و مهمانان این رویداد هم در هتلی نزدیک به چارسو در مرکز شهر مستقر شده بودند. در این دوره در بخش مسابقه سینمای سعادت 2 فیلم ایرانی و 12 فیلم خارجی، در مجموع 14 فیلم، در بخش جلوه‌گاه شرق 3 فیلم ایرانی و 13 فیلم خارجی در مجموع 16 فیلم در بخش جشنواره جشنواره‌ها 10 فیلم، در بخش نمایش‌های ویژه 14 فیلم شامل 3 فیلم ایرانی، 6 فیلم در بخش مرور سینمای فرانسه و 18 فیلم کوتاه شامل پنج فیلم ایرانی در جریان جشنواره روی پرده رفت. دراین رویداد نسخه ترمیم شده فیلم «باد صبا» به کارگردانی آلبر لاموریس به نمایش در آمد.
سی و پنجمین جشنواره جهانی در سال 96 برگزار شد. همان سالی که پوستر جشنواره منقش به اثری از حمیدرضا بیدقی، با عکسی از مجموعه برف عباس کیارستمی بود و سیمرغ زرین بهترین فیلم به ائو (خانه) اثر اصغر یوسفی‌نژاد تعلق گرفت و سیمرغ سیمین جایزه ویژه هیات داوران برای بهترین دستاورد هنری به جین‌جینگ ژو برای فیلمبرداری و وانگ تو برای کارگردانی آقای بی‌دردسر اهدا شد. در این دوره 23 فیلم بلند در بخش رقابتی و 59 فیلم بلند در بخش غیررقابتی اکران شدند. همچنین 24 فیلم کوتاه در بخش رقابتی به نمایش درآمد. هیات داوران بخش‌های مختلف جشنواره فلورین گالنبرگر، لخ مایفسکی، میکو هارادا، اوبرتو پازولینی، فاطمه معتمدآریا، رسول صدرعاملی و... بودند.
از بخش‌های مختلف آن بگذریم؛ بیایید ببینیم چه کشورهایی در این رویداد به عنوان مهمان حضور داشتند و چه کشورهایی فیلم داشتند. اتریش، اردن، ارمنستان، اسپانیا، استرالیا، استونی، اسلواکی، آفریقای جنوبی، افغانستان، الجزایر، امارات متحده عربی، اندونزی، ایالات متحده امریکا، ایتالیا، ایران، ایرلند، ایسلند، آرژانتین، آلمان، برزیل، بریتانیا، بلژیک، بلغارستان، بنگلادش، بوسنی و هرزگوین، بلاروس، پاکستان، تاجیکستان، تایوان، ترکیه، تونس، جمهوری آذربایجان، جمهوری چک، چین، روسیه، رومانی، ژاپن، سوریه، سوئد، سوییس، صربستان، عراق، عمان، فرانسه، فلسطین، فیلیپین، قرقیزستان، قزاقستان، کانادا، کره جنوبی، کرواسی، کلمبیا، کوردستان، گرجستان، لبنان، لتونی، لهستان، لیتوانی، مالزی، مراکش، مصر، مغولستان، مونته‌نگرو، میانمار، نپال، نروژ، هلند، هند، هنگ‌کنگ، ویتنام و یونان کشورهای مهمان بودند.
از کشورهایی که در این دوره جشنواره فیلم داشتند، می‌توانیم به اردن، اسپانیا، استرالیا، استونی، اسلواکی، افغانستان، اکوادور، امارات متحده عربی، اندونزی، اوکراین، ایالات متحده امریکا، ایتالیا، ایران، آرژانتین، آلمان، برزیل، بریتانیا، بلژیک، بلغارستان، بنگلادش، بوسنی و هرزگوین، پاکستان، پرو، ترکیه، جمهوری چک، چین، دانمارک، روسیه، رومانی، ژاپن، سنگاپور، سوریه، سوئد، سوییس، شیلی، عراق، عربستان سعودی، فرانسه، فنلاند، فیلیپین، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کامبوج، کانادا، کره جنوبی، کرواسی، کلمبیا، گرجستان، لتونی، لهستان، لیتوانی، مالزی، مصر، مغولستان، مکزیک، مولداوی، میانمار، نروژ، نیجریه، هلند، هند و هنگ‌کنگ اشاره کنیم.
اما سال 97 جشنواره 36 به دبیری سید رضا میرکریمی برگزار شد. 30 فیلم در بخش رقابتی و 58 فیلم در بخش غیررقابتی اکران شدند. در بخش فیلم‌های کوتاه 24 فیلم در بخش رقابتی و 14 فیلم کوتاه در بخش غیررقابتی نمایش داشتند. جایزه بهترین فیلم به آگا اثر میلکو الزاروف تعلق گرفت. مهمانانی را که در این رویداد بین‌المللی حضور داشتند از کشورهایی نظیر اتریش، ارمنستان، اسپانیا، استرالیا، اسلواکی، اسلوونی، افغانستان، الجزایر، اندونزی، ایالات متحده امریکا، ایتالیا، ایران، ایرلند، آرژانتین، آلمان، برزیل، بریتانیا، بلژیک، بلغارستان، بنگلادش، بوتسوانا، بوسنی و هرزگوین، پاکستان، ترکیه، تونس، جمهوری آذربایجان، جمهوری چک، چین، روسیه، زیمبابوه، ژاپن، سنگاپور، سوریه، سوئد، سوییس، شیلی، صربستان، عراق، فرانسه، فلسطین، فنلاند، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کانادا، کره جنوبی، کرواسی، کوردستان، کویت، گرجستان، لائوس، لبنان، لهستان، لیتوانی، مالزی، مجارستان، مغولستان، مقدونیه، نروژ، هلند، هند، ویتنام و یونان بودند؛ اما کشورهایی که در جشنواره فیلم داشتند عبارت بودند از: اتریش، اسپانیا، استرالیا، استونی، اسکاتلند، اسلوونی، افغانستان، اوکراین، ایالات متحده امریکا، ایتالیا، ایران، ایرلند، آرژانتین، آلمان، بریتانیا، بلژیک، بلغارستان، بوسنی و هرزگوین، پرتغال، پرو، تایوان، ترکیه، تونس، جمهوری آذربایجان، جمهوری چک، چکسلاواکی، چین، روسیه، رومانی، ژاپن، سنگاپور، سوریه، سوئد، سوییس، شیلی، صربستان، عراق، فرانسه، فلسطین، فیلیپین، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کانادا، کره جنوبی، کرواسی، کنیا، کویت، گرجستان، لبنان، لهستان، لیتوانی، مجارستان، مصر، مغولستان، مقدونیه، مکزیک، نروژ، هلند، هند، ویتنام و یونان.
سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر در سال 98 برگزار شد. در این دوره 33 فیلم بلند در بخش رقابتی، 51 فیلم بلند در بخش غیررقابتی و 24 فیلم کوتاه در بخش رقابتی در این جشنواره به نمایش درآمد. مهمانانی که در این رویداد شرکت داشتند از کشورهایی همچون اتریش، اردن، ارمنستان، ازبکستان، اسپانیا، استرالیا، استونی، اسلواکی، افغانستان، اندونزی، ایالات متحده امریکا، ایتالیا، ایران، ایرلند، آلبانی، آلمان، برزیل، بلغارستان، بنگلادش، بوتسوانا، بوسنی و هرزگوین، پاکستان، پرتغال، تاجیکستان، ترکیه، تونس، جمهوری آذربایجان، چین، دانمارک، روسیه، رومانی، ژاپن، سوریه، سوئد، صربستان، عراق، فرانسه، قرقیزستان، قزاقستان، کامبوج، کره جنوبی، کرواسی، گرجستان، لبنان، لتونی، لهستان، لوکزامبورگ، لیتوانی، مالزی، مصر، مغولستان، مقدونیه، موراکو، مونته‌نگرو، میانمار، نروژ، هلند، هند و یونان بودند.
کشورهایی هم که فیلم‌شان در جشنواره حاضر بود، عبارت بودند از: اتریش، اردن، ارمنستان، ازبکستان، اسپانیا، استرالیا، استونی، اسلواکی، اسلوونی، افغانستان، اروگوئه، اوکراین، ایالات متحده امریکا، ایتالیا، ایران، ایرلند، ایسلند، آرژانتین، آلبانی، آلمان، برزیل، بریتانیا، بلغارستان، بنگلادش، پاکستان، تایلند، تایوان، ترکیه، تونس، جمهوری آذربایجان، جمهوری چک، چین، دانمارک، روسیه، رومانی، ژاپن، سوریه، سوئد، صربستان، عراق، فرانسه، فلسطین، فنلاند، قبرس، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کامبوج، کانادا، کره جنوبی، کرواسی، کوبا، گرجستان، لبنان، لتونی، لیتوانی، مالزی، مجارستان، مصر، میانمار، نروژ، هلند، هند.
سی و هشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر از ۵ تا ۱۲ خرداد ۱۴۰۰ در تهران برگزار شد. دبیری این دوره از جشنوار بر عهده محمدمهدی عسگرپور بود. سیمرغ زرین بهترین فیلم به نور طبیعی اثر دینش نادْی از کشور مجارستان تعلق گرفت. پردیس چارسو کاخ جشنواره، سینما آزادی و سالن روباز سینمای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دیگر سینماهای نمایش‌دهنده فیلم‌های جشنواره بودند.
بخش‌های رقابتی این دوره در قالب دو بخش اصلی سینمای سعادت و جلوه‌گاه شرق برگزار شد. در بخش سینمای سعادت، فیلم‌های «حافظ برادر» از ترکیه، «کوهستان جادویی» از هلند، «گذار» از ژاپن، «اگر باد بایستد» از ارمنستان، «عوامل انسانی» از آلمان، «هلن» از فنلاند، «نور طبیعی» از مجارستان، «ما اینجاییم، ما نزدیکیم» از اوکراین، «معجزه» از کره جنوبی، «بن‌بست» از اسلوونی، «جزیره دروغ» از اسپانیا، «بهداشت اجتماعی» از کانادا و سه فیلم از ایران شامل «میجر»، «شهربانو» و «گیسوم» به رقابت پرداختند.
در بخش جلوه‌گاه شرق هم فیلم‌های «۲۰۰ متر» از اردن، «سگ‌ها دیشب نخوابیدند» از افغانستان، «انیما» از چین، «در سایه» از ترکیه، «در کنار دریا» از ژاپن، «به زیر آسمان و زمین» از فرانسه، «من به آتش نمی‌زنم» از کره جنوبی، «جاده‌ای به بهشت» از قرقیزستان، «سلما» از عمان و سه فیلم ایرانی «سیارک»، «صحنه‌زنی» و «افسانه بناسان، غول چراغ جادو» ارزیابی شدند.
بخش‌های مختلف این دوره از جشنواره عبارت بودند از بخش فیلم‌های ژانر معاصر، بخش نمایش‌های ویژه، نمایش فیلم‌های کلاسیک مرمت شده، بخش مرور سینمای دانمارک، بخش شاخه‌های زیتون و داوران این دوره هم می‌توانیم به میریانا کارانوویچ از صربستان، بریلانته مامندوزا از فیلیپین، لیلا پاکالنینا از لتونی، اِلما تاتاره‌گیج از بوسنی و هرزگوین، مورتن کاوفمان از دانمارک و در کنار آنها فاطمه معتمدآریا و شهرام مکری اشاره کرد.
فیلمسازانی که در پنج دوره گذشته بودند
از میان فیلمسازان جهانی که در پنج دوره گذشته در بخش بین‌الملل جشنواره فجر حضور داشتند، می‌توان به این هنرمندان اشاره کرد: آلیور استون، پل شریدر، ای. آر. رحمان، ویکتور اریسه، الکساندر سوکوروف، ژان پیر لئو، فرانکو نرو، نیکولا پیووانی، لوکا بیگاتزی، زینب آتاکان، کارن شاه نظروف، تیان ژوانژوانگ، وانگ شیائوشوای، اندرو لائو، یورن دانر، الیویا مگاتون، توماس ماخ، ریتی پان، روبرتو پرپنیانی، فلوریان گالنبرگر، اوبرتو پازولینی، لخ مایفسکی، سمیح کاپلان اوغلو، آندرئا پالائورو، صحرا کریمی، ویت هایدوشکا، اسماعیل فروخی، مایک فن دیم، زکی دمیرکوبوز، دارژان اومیربایف، جسیکا وودورث، میکو هارادا، خوزه لوئیس گوئرین، ایوو فلت، امانوئل پرووس، یوانا کوز کراوزه، میلچو مانچفسکی، دیمیتریس آتانیتیس، یتیم اوستااوغلو، آیدا بگیچ، فریدریک تور فریدریکسون، روسودان گلورژیدزه، سالومه دمیرا و...
دوره مجازی: فولکر شلوندورف، جاکو وان دورمال، کارن شاه نظرف، ایان کریستی، استیفن واربک، فردریک مر و ...
٭ عنوان گزارش، مصرعی از یک غزل حسین منزوی است.
از میان فیلمسازان جهانی که در پنج دوره گذشته در بخش بین‌الملل جشنواره فجر حضور داشتند، می‌توان به این هنرمندان اشاره کرد:
آلیور استون، پل شریدر، ای. آر. رحمان، ویکتور اریسه، الکساندر سوکوروف، ژان پیر لئو، فرانکو نرو، نیکولا پیووانی، لوکا بیگاتزی، زینب آتاکان، کارن شاه نظروف، تیان ژوانژوانگ، وانگ شیائوشوای، اندرو لائو، یورن دانر، الیویا مگاتون، توماس ماخ، ریتی پان، روبرتو پرپنیانی، فلوریان گالنبرگر، اوبرتو پازولینی، لخ مایفسکی، سمیح کاپلان اوغلو، آندرئا پالائورو، صحرا کریمی، ویت هایدوشکا، اسماعیل فروخی، مایک فن دیم، زکی دمیرکوبوز، دارژان اومیربایف، جسیکا وودورث، میکو هارادا، خوزه لوئیس گوئرین، ایوو فلت، امانوئل پرووس، یوانا کوز کراوزه، میلچو مانچفسکی، دیمیتریس آتانیتیس، یتیم اوستااوغلو، آیدا بگیچ، فریدریک تور فریدریکسون، روسودان گلورژیدزه، سالومه دمیرا و... در دوره مجازی نیز فولکر شلوندورف، جاکو وان دورمال، کارن شاه نظرف، ایان کریستی، استیفن واربک، فردریک مر و... از حاضران در جشنواره بودند.
اعتماد
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.