از ۱۳ کاروانسرایی که در مسیر جاده ابریشم در شاخه جرجان به نیشابور قرار دارد هفت کاروان سرا از این تعداد که بیشترین کاروان سراها را نیز شامل می‌شود، در خراسان شمالی قرار دارد.
بناهای موجود در مسیر جاده ابریشم از لحاظ ارزش‌های تاریخی و فرهنگی از اهمیت خاصی برخوردار هستند و از گذشته تاکنون این جاده همیشه علاوه بر اینکه محلی برای جابجایی کالاها بوده، موجب انتقال فرهنگ، تکنولوژی، اندیشه و علم هم بوده است. به همین دلیل شهرهایی که در مسیر راه ابریشم قرار گرفته‌اند در طول تاریخ شاهد شکوفایی اقتصادی و فرهنگی خاصی بوده‌اند.
مسیر جرجان به نیشابور نه تنها به دلیل وجود تاسیسات وابسته به راه، مانند کاروانسراها، آب انبارها، برج‌ها و بناهایی که مربوط به راهنمایی مسافران و مراقبت از راه‌ها هستند، بلکه تعداد زیادی از مشاهیر علم و ادب و فرهنگ در شهرهای این مسیر رشد و پرورش کرده‌اند که نشان دهنده تاثیرات این مسیر فرهنگی است، بنابراین ایستایی این کاروان سراها به عنوان یکی از مهمترین شاخصه‌های فرهنگی در استان از اهمیت خاصی برخوردار است که انجام عملیاتی همچون مرمت تاثیر خیلی زیادی در حفظ آن‌ها دارد.
پیشرفت فیزیکی مرمت بیشتر کاروانسراها کمتر از ۵۰ درصد
محمدرضا قهرمانیان معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: در مسیر جرجان به نیشابور ۱۳ کاروانسرا وجود دارد که از این تعداد هفت کاروانسرا در خراسان شمالی واقع شده است.
به گفته وی این کاروانسراها شامل دشت، رباط قره بیل، عشق، قلی، جوشقان، قره چاه و راه نیز است.
قهرمانیان با اشاره به‌اینکه تمام این کاروانسراها در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفته‌اند، افزود: قدمت ساخت آن‌ها به دوره تیموری و اوایل دوره صفویه باز می گردد.
وی ادامه داد: در حال حاضر فعالیت هایی که در این کاروانسراها انجام می‌شود در مرحله استحکام بخشی بنا، مطالعه و ساماندهی است.
این مقام مسئول تصریح کرد: در حال حاضر پیشرفت فیزیکی مرمت کاروانسرای قره بیل به ۴۰درصد، کاروانسرای عشق به حدود ۳۵ درصد و قلی به ۹۵ درصد رسیده است.
وی بیان کرد: در سال جاری ۴۵۰ میلیون تومان اعتبار جذب شد که‌این اعتبار برای مرمت کاروانسرای عشق هزینه شد.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: علاوه بر آن برای آغاز مرمت در کاروانسرای راه نیز، نیز درخواست یک میلیارد تومان اعتبار از محل اعتبارات ملی داده‌ایم.
وی افزود: از محل سفر ریاست جمهوری به خراسان شمالی نیز مبلغ سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان برای مرمت کاروانسرای عشق و دو میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان نیز برای مرمت کاروانسرای قره بیل در نظر گرفته شده است.
مرمت بناهای تاریخی امری هزینه بر
مستوفیان مدیر کل میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی نیز در ادامه در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: خراسان شمالی دارای یک هزار و ۲۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده است که از این تعداد ۵۱۷ اثر ثبت تاریخی هستند.
وی در ادامه با اشاره به‌اینکه در مسیر جاده ابریشم در خراسان شمالی هفت کاروان سرا وجود دارد، افزود: چهار کاروان سرا از این تعداد در سنوات خیلی گذشته از بین رفته‌اند و فقط کف و پلان از آن‌ها باقی مانده است و تنها اهمیت آن‌ها برای انجام فعالیت های مطالعاتی باستان شناسی است.
وی با اشاره به سه کاروان سرای قلی، قره بیل و عشق بیان کرد: این بناهای تاریخی نیازمند امر مرمت هستند ولی مرمت کاری سخت و بسیار هزینه بر است و البته با تلاش‌های انجام شده کارونسرای قلی به ثبت جهانی رسید.
کاروانسراهای خراسان شمالی با مصالح سنگی
وحدت یک پژوهشگر باستان شناسی در خراسان شمالی نیز در گفت و گو با ایسنا، گفت: مهمترین شاخصه‌ای که کاروان سراهای موجود در جاده ابریشم در خراسان شمالی را از سایر کاروان سراهای موجود در این مسیر متمایز می سازد، آن است که در دوره تیموری ساخته شده‌اند.
وی افزود: چیزی که کاروان سراهای این مسیر را در خراسان شمالی از سایر کاروان سراها متمایز می‌کند بحث پلان و مصالحی است که در ساخت آن بکارگرفته شده است.
وحدت با اشاره به‌اینکه خراسان شمالی در منطقه کوهستانی واقع شده است، ادامه داد: سایر کاروان سراهای واقع در جاده ابریشم که در منطقه بیابانی قرار گرفته‌اند، آجری هستند اما این کاروان سراها با مصالح سنگی ساخته شده‌اند.
وی اظهارکرد: فقط یک کاروان سرا از هفت کاروان سرای واقع در مسیر ابریشم در خراسان شمالی از مصالح ساختمانی ساخته نشده و آن هم به‌این دلیل بوده که از مصالح ساختمانی کاروان سرایی که در نزدیکی آن قرار داشته، ساخته شده است.
وی تصریح کرد: از سوی دیگر شرایط آب و هوایی سرد موجب شده تا پلان‌های ساخته شده، کوچک تر باشند و علاوه بر آن یکی از کاروان سراها نیز سرپوشیده باشد که دیگر کاروان سراهای موجود در این مسیر چنین شاخصه‌ای را نداشته است.
ایسنا
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.