بحران اکوادور و افشاگری در باره تجارت جهانی مواد مخدر

ساعت 24 - موج خشونتی که با گروه‌های قاچاقچی در ارتباط است، اکوادور را از مقصدی آرامش‌بخش برای توریست‌ها، تبدیل به یکی از بازیگران اصلی در بازار جهانی مواد مخدر کرده است. اما این کشور در کجای تجارت میلیارد دلاری مواد مخدر که سراسر جهان را در برگرفته، قرار می‌گیرد؟
در ماه ژانویه، تنها در عرض چند روز، اکوادور شاهد گرفتار شدن خبرنگارهای تلویزیونی در زیر اسلحه گروه‌های خلاف‌کار، به

به گزارش بی بی سی تیراندازی به یک دادستان، حمله به بیمارستان، تهدید به بمب‌گذاری و گروگان‌گیری مسئولان زندان بود. همه این‌ها پس از ناپدید شدن یکی از شرورترین گانگسترها از زندان اتفاق افتاد. رئیس‌جمهور دانیل نوبوا وضعیت اضطراری اعلام کرد و به بی‌بی‌سی گفت کشورش «در حال جنگ است تا از نگذارد به یکی از کشورهای تحت نفوذ مواد مخدر تبدیل شود. » منظور کشوری است که اقتصادش وابسته به قاچاق مواد مخدر غیرقانونی است. اما گروه‌های خلاف‌کار، که در زبان محلی بنداز نامیده می‌شوند، مانند گروه لوس چونروز و لوس لوبوس، تا همین‌جا هم کنترل جامعه را در درست گرفته‌اند. اکوادور پیش‌ازاین، یکی از کشورهای توریستی و از بزرگ‌ترین صادرکنندگان موز بود اما به نظر اندیشکده این سایت در واشنگتن که در مورد فعالیت گروه‌های تبهکار در آمریکای جنوبی و مرکزی تحقیقی می‌کند، حالا تبدیل به بزرگراه سریع‌السیر کوکائین به آمریکا و اروپا شده است. وقتی در سال ۲۰۱۶ گروه شبه‌نظامی فارک در کلمبیا با دولت مرکز قرارداد صلح امضا کرد، فعالیت‌ها مرتبط قاچاق مواد مخدر را هم متوقف کرد. تجارتی که برای دهه‌ها نقش مهمی در آن داشت. اما به‌جای این گروه، گروه‌های کوچک‌تر و باندهای قاچاقی که بین چند کشور فعال هستند وارد صحنه شدند. وقتی نیروهای امنیتی کلمبیا شروع به برخورد شدید با این گروه‌ها کردند، آن‌ها به دنبال مسیرهای جدیدی برای انتقال مواد مخدر به بازارهای خارجی گشتند. اکوادور برای آن‌ها جذابیت داشت زیرا این کشور بندرهایی مانند گوایاکیل در سواحل اقیانوس آرام دارد.

اکوادور حالا تبدیل به شاهرگ مهمی در پخش مواد مخدر شده است. کوکائین با قایق و هواپیما و گاهی در کانتینرهای حامل موز به بازارهای ایالات‌متحده آمریکا و اروپا فرستاده می‌شود. گروه‌های قاچاقچی اکوادور همچنین موفق شده‌اند رابطه نزدیکی با دیگر قاچاقچیان و سران آن‌ها در کشورهای دیگر ازجمله مکزیک برقرار کنند. طبق آمار سازمان مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (یوان او دی سی)، باقدرت گرفتن گروه‌های قاچاقچی، میزان قتل در اکوادور بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۲، چهار برابر شده است. آمارهای دولتی نشان می‌دهند که در ۶ ماه اول سال ۲۰۲۳، پلیس اکوادور بیش از ۱۳۰۰ کودک بین ۱۲ تا ۱۷ ساله را به دلیل شبهاتی درباره فعالیت‌های خلافکارانه ازجمله قتل، جابه‌جا کردن مواد مخدر و داشتن اسلحه گرم بازداشت کرده است. مصرف مواد مخدر رو به افزایش است بر اساس مطالعات سازمان مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (یوان او دی سی) آن چه در اکوادور مشاهده می‌کنیم منعکس‌کننده افزایش تقاضا برای کوکائین و دیگر مواد مخدر است. این سازمان در آخرین گزارش خود که در آن داده‌هایی از سال ۲۰۲۱ بررسی‌شده‌اند، تخمین زده است که ۲۹۶ میلیون نفر در سراسر جهان که بین ۱۵ تا ۶۴ سال سن دارند، نوعی از مواد مخدر در عرض ۱۲ ماه مصرف کرده‌اند. این رقم نسبت به یک دهه پیش از آن، ۲۳ درصد افزایش داشته است. سازمان ملل متحد می‌گوید رایج‌ترین مواد مخدر کانابیس، اوپیود ها – از قرص‌های ضد درد گرفته تا هروئین و آمفتامین‌ها هستند. در سال‌های اخیر تولید کوکائین رونق بیشتری گرفته و به بالاترین حد خود رسیده است. طبق برآورد یو ان او دی سی تولید کوکائین در کلمبیا از ۴۰۰ تن در سال در سال ۲۰۱۱ به بیش از ۱۸۰۰ تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است..

میزان مصرف مواد مخدر آن‌طور که متخصصان سازمان ملل تخمین زده‌اند قیمت یک کیلوگرم کوکائین در کلمبیا می‌تواند در حد ۲۰۰۰ دلار باشد که قیمت پایینی نسبت به گذشته است. اما قیمت این ماده هر چه از مرکز تولید آن دورتر می‌شویم، بالاتر می‌رود. مثلاً همان یک کیلوگرم کوکائین در استرالیا احتمالاً تا ۲۲۰ هزار دلار قیمت دارد. آیلین تیگ، کارشناس سیاست‌های مواد مخدر در دانشگاه ای‌اند ام تگزاس می‌گوید: «بازار مواد مخدر هم مانند هر بازار دیگر متمرکز بر سوددهی است. در بعضی مناطق جهان این بازارهای غیرقانونی با حکومت‌ها گره‌خورده‌اند. »«همان‌طور که در مورد اکوادور شاهد هستیم، این گره خوردن می‌تواند عواقب غیرقابل‌پیش‌بینی‌ در مورد اداره کشور و حفظ امنیت عمومی داشته باشد. » یکی از موارد تاریخی این نوع گره خوردن را می‌توان در دهه ۸۰ کلمبیا دید. در آن دوران یکی از سران گروه‌های قاچاق مواد مخدر به نام پابلو اسکوبار –که گفته می‌شد سرمایه‌اش به ۳۰ میلیارد دلار می‌رسید- و کارتل مدلین که او رئیسش بود، باعث وحشت عمومی در این کشور شد. هرچند اسکوبار ممکن است مرده باشد اما کارتل‌ها و گروه‌های قاچاق مواد مخدر همچنان در کلمبیا فعال هستند. یکی از بزرگ‌ترین گروه‌ها، خلیج نام دارد که با گروه‌های خلاف‌کار در سطح جهان در ارتباط است و به کشورهایی مانند ایالات‌متحده آمریکا و روسیه مواد مخدر قاچاق می‌کند. وقتی در سال ۲۰۲۱، رئیس این گروه، داریو آنتونیو اوساگا که به نام اوتونیل مشهور بود دستگیر شد، ساختار گروه ضعیف شد اما گروه‌های کوچک‌تر همچنان به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند. مکزیک سال‌هاست که شاهد جنگ قدرت بین دولت و گروه‌های قاچاقچی مواد مخدر مانند کارتل سینالوئا است. وزارت دادگستری ایالات‌متحده این گروه را یکی از بزرگ‌ترین و قدرتمندترین گروه‌های قاچاق مواد مخدر در جهان می‌داند. رئیس گروه سینالوئا، به نام جوئاکیم «ال چاپو» گوزمان، مانند اسکوبار تابه‌حال سوژه کتاب‌ها، مستندها و حتی یک سریال به نام نارکوز در نت فلیکس بوده است. او هم‌اکنون در ایالات‌متحده محکومیت حبس ابد می‌گذراند اما کارتل را دو پسرش در مشارکت با تاجری به نام اسماعیل زمبادا گارسیا اداره می‌کنند. از دیگر گروه‌های قاچاق مواد مخدر در مکزیک که از قدرت زیاد برخوردار هستند می‌توان به جالسیکو نیو جنریشن و لوس زتاز که توسط اعضای سابق و فاسد نیروهای یگان ویژه ارتش مکزیک تشکیل‌شده است اشاره کرد.

نقشه اولین دولت‌های متکی بر تجارت مواد مخدر در آفریقا مواد مخدری که در آمریکای لاتین تولید می‌شوند مستقیم به کشورهای مصرف‌کننده در شمال آمریکا و اروپا فرستاده نمی‌شوند. دلیلش این است که گروه‌های قاچاقچی نمی‌خواهند در بازی موش و گربه‌ای که در مرزها و نیروهای امنیتی در جریان است، گرفتار شوند. انتقال مواد مخدر از طریق آفریقا یکی از بخش‌های حیاتی پازل پخش مواد مخدر شده است.

کشورهای غرب آفریقا نقاط ترانزیت حیاتی برای انتقال کوکائین به اروپا هستند. بار کوکائین یا به‌صورت بسته‌های کوچک از طریق هواپیما، یا از طریق زیردریایی یا با قایق‌های کوچک ماهیگیری که برای استتار آن‌ها را آبی‌رنگ کرده‌اند تا حتی ماهواره‌ها هم آن‌ها را تشخیص ندهند، از اقیانوس اطلس عبور می‌کنند. آنتونیو ماریا کوستا، مدیر اجرایی سابق در سازمان یو ان او دی سی می‌گوید: «کشورهای آفریقایی در موقعیت استراتژیکی در مسیر پخش مواد مخدر قرارگرفته‌اند و گرو ه‌های سازمان‌دهی شده خلاف‌کار توانسته‌اند در بسیاری از این کشورها نفوذ کنند. پول حاصل از مواد مخدر اقتصاد و اجتماع این کشورها را دچار انحراف و پوسیدگی کرده است.»

گینه بیسائو یکی از فقیرترین کشورهای جهان است. در اوایل سال‌های ۲۰۰۰، سازمان ملل متحد و ایالات‌متحده آمریکا این کشور را اولین دولت نارکو در آفریقا معرفی کردند. سیاستمداران این کشور متهم شدند که از خلاف‌کاران پول می‌گیرند و از قاچاق مواد مخدر حمایت می‌کنند.

یک زیردریایی «کوکائین» که توسط مقامات کلمبیایی در آمازون توقیف شدمنبع تصویر،GETTY IMAGES توضیح تصویر، باندهای مواد مخدر به روش‌های خلاقانه برای انتقال مواد مخدر متوسل می‌شوند، از جمله زیردریایی‌های دست‌ساز مانند آنچه در آمازون یافت می‌شود

شبهاتی وجود دارد که احتمالاً پول حاصل از قاچاق مواد مخدر در نیروی‌های امنیتی این کشور هم در گردش باشد. در سال ۲۰۲۲، رئیس‌جمهور گینه بیسائو، اومارو سیسوکو امبالو قاچاقچیان مواد مخدر را متهم کرد که هزینه‌های یک کودتا را تامین کرده‌اند. ۱۳ سال پیش، ترور رئیس‌جمهور وقت جوائو برناردو ویرا توسط سربازان تحت فرمان خودش، کودتای کوکائین نام گرفت. در آن زمان هم‌صحبت‌های زیادی درباره جنگ قدرت برای در دست گرفتن پول حاصل از مواد مخدر وجود داشت.

در کشوری نزدیک گینه یعنی مالی، قاچاق مواد مخدر در درست نیروهای خودمختار مسلحی است که در شمال این کشور فعال هستند. کشور مالی در مسیری قرار دارد که غرب آفریقا را به مدیترانه و اروپا متصل می‌کند.

داده‌های سازمان ملل متحد نشان می‌دهند میزان کوکائین ضبط‌شده به دست مقامات از ۱۳ کیلوگرم بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ به ۸۶۳ کیلوگرم در سال ۲۰۲۲ رسیده است.

آنتونیو ماریا کوستا، رئیس سابق سازمان مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (یو ان او دی سی) می‌گوید: «قاچاق مواد مخدر منبع درآمد بسیار خوبی برای نیروی‌های نظامی محلی است.»او می‌گوید: «اعتیاد به مواد مخدر فقط شامل مصرف‌کنندگان آن‌ها نمی‌شود. بلکه به دلیل سود سرشاری که از آن به دست می‌آید، قاچاقچیان هم به این سود زیاد معتاد می‌شوند. » کشف و ضبط مواد مخدر حتی بعد از دستگیری مشهورترین فروشنده مواد مخدر آفریقا، فردی به نام الحاج احمد بن ابراهیم که به «مالیایی» مشهور بود در سال ۲۰۱۹، همچنان افزایش داشته است.کشورهای غرب آفریقا مانند گینه بیسائو به یک نقطه ترانزیت حیاتی برای محموله‌های کوکائین به سمت اروپا تبدیل شده‌اندمنبع تصویر،GETTY IMAGES کشورهای غرب آفریقا مانند گینه بیسائو به یک نقطه ترانزیت حیاتی برای محموله‌های کوکائین به سمت اروپا تبدیل شده‌اندآقای ابراهیم هم‌اکنون در حال گذراندن حکم ۱۰ ساله زندان در مراکش است. او متولد صحرا ناحیه بادیه‌نشین شمال مالی است. آن‌طور که در مجله ژون افریک نوشته‌شده، ابراهیم که می‌توان او را اسکوبار صحرا دانست، کسب‌وکارش را با فروش اتومبیل‌های دست‌دوم اروپایی در آفریقا شروع کرد. او در همین حرفه بود که تجربه زیادی در شناختن راه‌های تجارت زمینی، گمرک و دیگر تدارکات این نوع تجارت پیدا کرد. او بعد از مدتی وارد بازار طلا شد و بعد پایش به قاچاق کوکائین از آفریقا و از طریق اقیانوس اطلس کشیده شد. او در زمان دستگیری‌اش صاحب املاک فراوانی در کشورهای مختلف مانند برزیل، روسیه و مراکش بود. شرق آفریقا هم نقش مهمی در قاچاق جهانی مواد مخدر دارد. بنا بر اطلاعات سازمان مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل، بندرهایی مانند بندر دارالسلام در تانزانیا و مومباسا در کنیا از نقاط ترانزیت هستند که مواد مخدر ازآنجا به جنوب و شرق آفریقا فرستاده می‌شوند. این دو بندر همین‌طور دروازه‌های اصلی ورود هروئین، آمفتامین و کانابیس به آفریقا هستند. علاوه بر این، این منطقه فرودگاه‌های بین‌المللی کلیدی در نایروبی و آدیس‌آبابا دارد.

مقامات درباره شواهدی که در مورد افزایش رو به رشد مواد مخدر در این قاره وجود دارد، نگران هستند. سازمان مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل تخمین زده است که ۱۰ درصد افراد در غرب و مرکز آفریقا در سال ۲۰۲۱ کانابیس مصرف کرده‌اند. این رقم در سطح جهانی، ۴ درصد است. بنا بر مشاهدات سازمان مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل، در آسیا مصرف مواد مخدر مصنوعی از زمان همه‌گیری کووید-۱۹ افزایش زیادی داشته است. این سازمان با بررسی مقدار ضبط مواد مخدر، دستگیری‌ها و دسترسی خیابانی این مواد، به این نتیجه رسیده است.