چین درجهان فساد می افریند

ساعت 24 - در ماه مه 2023، رئیس جمهور چین، 3.7 میلیارد دلار وام و کمک بلاعوض به پنج کشور همسایه آسیای مرکزی داد. (دولت پکن دارای سه نهاد اصلی به نام‌های بانک خلق چین، بانک صادرات و واردات چین و بانک توسعه چین است که به کشورهای آسیای مرکزی وام می‌دهد).

بانک توسعه چین وام ویژه‌ای به مبلغ 1.45 میلیارد دلار برای همکاری چین و آسیای‌مرکزی اختصاص داده که برای توسعه منابع انرژی، معدن و پروژه‌های زیربنایی در آسیای‌مرکزی است؛ اما باید تاکید کرد که چین تنها برای تحقق پروژه‌ها توسط کشورهای آسیای مرکزی این وام‌ها را اختصاص نداده، بلکه این کشور در قبال پرداخت مبالغ هنگفت «مشارکت شرکت‎‌های چینی در هر پروژه» را هدف خود قرار داده است. این موضوع نیز قابل بیان است که در میان کشورهای آسیای مرکزی، قرقیزستان و تاجیکستان از نظر بدهی به چین در بدترین وضعیت قرار دارند. وام‌های چین به استان‌های فقیرتر قرقیزستان و تاجیکستان بیش از یک پنجم تولید ناخالص داخلی این کشورها را شامل می‌شود.

تاجیکستان و قرقیزستان که به مذاکره مجدد درباره بدهی‌های موجود یا دریافت کمک‌های خارجی قادر نیستند، ممکن است مجبور شوند کنترل زیرساخت‌های حیاتی و شرکت‌های استراتژیک مهم را به عنوان آخرین راه حل به پکن واگذار کنند. با این حال، کارشناسان مالی چینی این طور تحلیل می‌کنند که پس از پرداخت بدهی‌ها، خارج کردن پروژه‌های زیرساختی و شرکت‌های محلی از یک کشور بدهکار بسیار دشوار است. مسئله مهم دیگر اینکه هر دو کشور قرقیزستان و تاجیکستان دارای ذخایر معدنی قابل توجه (طلا، آهن و غیره) و منابع حیاتی از جمله نیروگاه‌های آبی هستند که آن‌ها را به کشورهای ساحلی از منظر استراتژیک تبدیل می‌کند. کل بدهی قرقیزستان حدود 5 میلیارد دلار گزارش شده که 40 تا 50 درصد آن متعلق به بانک صادرات و واردات چین است. در اواسط ماه مه، دفتر اطلاع‌رسانی شورای دولتی چین از ساخت یک بزرگراه به طول 433 کیلومتر «در چارچوب طرح کمربند و راه» خبر داده که بدهی این کشور را افزایش می‌دهد. یکی از اظهارات قابل توجه جباروف، رئیس جمهوری قرقیزستان، خطراتی است که قرقیزستان با آن مواجه است.

در مارس 2021، جباروف، بیان کرد که اگر قرقیزستان نتواند بدهی خارجی خود به چین را بازپرداخت کند، برخی از تاسیسات کلیدی این کشور ممکن است تحت کنترل چین قرار گیرد. نیروگاه حرارتی قرقیزستان، بزرگترین نیروگاه در بیشکک، خط انتقال برق داتکا – کمین و جاده‌ای که شمال و جنوب جمهوری را به هم وصل می‌کند، از جمله امکاناتی است که می‌تواند تحت تاثیر قرار بگیرد. در نهایت گفته می‌شود چین تلاش‌هایی را برای یکپارچگی اقتصادی در آسیای‌مرکزی انجام داده است که اشتهای محلی را برای رانت‌خواری تغذیه می‌کند و تعهدات اصلاحی در سطح منطقه و کمک‌های توسعه‌ای را از بین می‌برد. تنها در قرقیزستان، بین سال‌های 2014 تا 2019، پنج رسوایی فساد بزرگ در رابطه با یک شرکت چینی و سیاستمداران نخبه محلی از جمله دو نخست‌وزیر سابق و دو شهردار سابق شهرهای بزرگ رخ داد. یکی از کارمندان سابق شرکت معدن طلا در قرقیزستان گفته است «شما فقط از طریق فساد یا بستگان می‌توانید کار پیدا کنید». با در نظر گرفتن این موارد و نمونه‌های مشابه، سرمایه‌گذاری‌های انجام شده توسط دولت چین، به ویژه از طریق BRI، فساد محلی موجود در آسیای مرکزی را بیشتر تقویت کرده است. منبع – دیپلماسی ایرانی- زهرا صدرا