چه کسی جانشین رمضان قدیروف در چچن خواهد شد؟
ساعت 24 - گمانهزنیها درباره وضعیت سلامت رمضان قدیروف، رئیس جمهوری چچن، به بحثها درباره جانشینی رهبر قدرتمند و مستبد این جمهوری عمدتا مسلماننشین، دامن زده است.
نوایا گازتا، سایت روسی مستقر در اروپا، اواخر ماه آوریل گزارش داد که قدیروف ۴۷ ساله از سال ۲۰۱۹ به پانکراتیت حاد مبتلا شده و کرملین در تلاش بوده تا جانشینی برای او پیدا کند. قبل از آن در ماه سپتامبر ۲۰۲۳ الکسی وندیکتوف، روزنامهنگار باسابقه روس، گفته بود که رهبر چچن از مدتها پیش دچار نوعی بیماری کلیوی بوده و وضع سلامت او رو به وخامت است.
شایعات و گزارشها درباره بیماری قدیروف سالها است که در کانالهای تلگرامی و رسانههای روسیه در جریان بوده است.
با وجود این، او تلاش کرده اخبار مربوط به ناخوش بودن خود را با انتشار ویدیوهایی از حضورش در مجامع و حتی انجام تمرینهای ورزشی بیاهمیت جلوه دهد. قدیروف از سال ۲۰۰۹ تاکنون هیچگونه اظهار نظر رسمی درباره موضوع جانشینی خود نکرده است. در آن زمان، او متحد دیرین خود، «آدم دلیمخانوف» را به عنوان نامزد رهبری چچن بعد از خودش معرفی کرد.
اما احمد ۱۸ سال دارد در حالی که بر اساس قوانین چچن، رئیس این جمهوری باید دست کم ۳۰ سال داشته باشد. به همین دلیل این احتمال مطرح شده که تا رسیدن او به این سن، افراد دیگری به صورت موقت رهبری را در دست بگیرند. همزمان سایت نوایا گازتا، نام آپتی علاءالدینوف، فرمانده یگان ویژهای به نام «احمد» را به عنوان نامزد محبوب دولت روسیه برای جانشینی قدیروف مطرح کرده است. بخش مانیتورینگ بیبیسی فهرستی از نامزدهای احتمالی برای رهبری چچن، در صورت کنار رفتن رمضان قدیروف تهیه کرده است.
رابطه با رمضان قدیروف: پسر بزرگ
مقام: دستیار ریاست جمهوری چچن، رئیس هیئت مدیره شاخه چچن سازمان «جنبش اول» زندگینامه: گفته میشود، احمد قدیروف که متولد سال ۲۰۰۵ است، در سن هفت سالگی قرآن را حفظ کرده و به همین دلیل لقب «حافظ» را دریافت کرده است. در ماه سپتامبر ۲۰۲۲، زمانی که ۱۶ سال داشت، به ریاست تمام سازمانهای کودکان و نوجوانان در چچن منصوب شد. ابتدای همان سال او از مرکز آموزشی احمد قدیروف در گروزنی، پایتخت چچن فارغالتحصیل شده بود.
روز سوم مارس ۲۰۲۳ او به عنوان ریاست شاخه منطقهای سازمان جوانان «جنبش اول» برای دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، به کرملین رفت. در جریان این دیدار، پوتین ازدواج احمد را به او تبریک گفت. بعدا رمضان قدیروف در تلگرام اعلام کرد که مراسم ازدواج پسرش فردای روز دیدار با پوتین در گروزنی برگزار شده است.
در ماه نوامبر ۲۰۲۳ احمد به عنوان معاون اول وزارت ورزش و جوانان چچن منصوب شد. یک ماه بعد در دسامبر ۲۰۲۳ او و خدیجه، دختر دوم رمضان قدیروف، در ۲۸مین کنفرانس تغییرات اقلیمی در دبی شرکت کردند.
در ماه فوریه ۲۰۲۴، احمد به عنوان وزیر جوانان جمهوری چچن منصوب شد و بالاترین نشان چچن را که به نام پدربزرگش، احمد قدیروف، اعطا میشود دریافت کرد. احمد کوچک در یکی از اولین فرمانهای خود در مقام وزیر، دستور داد که عبارت «ناقضان سنتهای چچن» را در اینترنت جستوجو کنند.
رمضان قدیروف پیش از این مدعی شده بود که احمد، به همراه برادران کوچکترش، علی و آدم، در خط مقدم جبهههای اوکراین جنگیده است. روسلان کوتایف، فعال حقوق بشر چچنی، ماه سپتامبر ۲۰۲۳ به سایت کاوکاسکی اوزل گفت که پوتین با پذیرفتن دیدار با احمد در ماه مارس ۲۰۲۳، در واقع «شخصی را که قرار است در چچن به قدرت برسد، مشخص کرد» و نشان داد که پسر رمضان قدیروف میتواند جانشین پدرش شود، همان طور که خود رمضان جای پدرش را گرفت.
ایگور یاکووِنکو، جامعهشناس، هم گفته است که احمد در عمل به عنوان «ولیعهد» رهبری چچن را به دست خواهد گرفت تا زمانی که به سن قانونی برسد و این مقام را رسما بر عهده بگیرد.
همزمان سایت مستقل نوایا گازتا این موضوع را مطرح کرده است که قدیروف «میتواند هر شخصی را به عنوان جانشین خود معرفی کند» اما این رئیس جمهور روسیه است که حرف آخر را در این زمینه خواهد زد. این رسانه میگوید به همین دلیل احمد به عنوان رئیس آینده خاندان قدیروف به دیدار پوتین رفت تا فارغ از آن که چه کسی بعد از رمضان قدیروف در جمهوری چچن به قدرت میرسد، حمایت کرملین را داشته باشد. اپتی علاءالدین در حال سخنرانی
رابطه با رمضان قدیروف: دوست و متحد، بدون نسبت خانوادگی مقام: معاون اداره نظامی-سیاسی وزارت دفاع روسیه، فرمانده یگان ویژه نظامی احمد در چچن
زندگینامه: اپتی علاءالدینوف در شهر استاوروپول در جنوب جنوبی روسیه به دنیا آمده است. پدرش افسر ارتش شوروی سابق بود که همراه برادر بزرگ اپتی در جریان جنگ با جداییطلبان چچن، در حالی که برای روسیه میجنگیدند کشته شدند.
علاءالدینوف در سالهای دهه ۲۰۰۰ میلادی، در دفتر دادستانی و همین طور پلیس چچن کار میکرد تا این که در سال ۲۰۱۱ به ریاست پلیس جمهوری چچن رسید.
او در سال ۲۰۲۱ از این مقام خلع شد و سایت نوایا گازتا درباره دلیل این برکناری گزارش داد که او از چشم رمضان قدیروف افتاده است. با وجود این او به عنوان مشاور قدیروف منصوب شد.
علاءالدینوف در زمان ریاست پلیس چچن، از سوی رسانهها و فعالان حقوق بشر متهم به شکنجه مخالفان سیاسی و منتقدان شده بود.
در سال ۲۰۲۲ او در حمله روسیه به اوکراین شرکت داشت و باعث شد که به درجه سرلشکری ارتقا پیدا کند. در ماه اکتبر سال ۲۰۲۳ اعلام کرد که تعدادی از جنگجویان گروه مزدوران واگنر به نیروهای تحت امر او منتقل شدهاند.
علاءالدینوف در ماه آوریل سال ۲۰۲۴ با انتصاب در یک شغل ارشد دفتری، به معاونت اداره سیاسی-نظامی نیروهای مسلح روسیه رسید.
ناظران چه میگویند؟
سایت مستقل نوایا گازتا از علاءالدینوف به عنوان گزینه مطلوب کرملین برای جانشینی قدیروف نام برده است.
ابوبکر یانگولبایف، فعال حقوق بشر تبعیدی هم از علاءالدینوف به عنوان نامزد احتمالی برای رهبری آینده چچن نام برده است. با وجود این او گفته است که دوره رهبری علاءالدینوف ممکن است موقت باشد و با رسیدن احمد قدیروف به سن قانونی برای رهبری چچن به پایان برسد. یعقوی زاکریف سن: ۳۳ سال
رابطه با رمضان قدیروف: خواهرزاده
مقام: مدیر شعبه مصادرهشده شرکت دنون در روسیه، معاون سابق نخست وزیر چچن
زندگینامه: یعقوب زاکریف زاده چچن و فارغالتحصیل دانشکده افسری سووروف مسکو است و در سال ۲۰۱۳ از دانشگاه دولتی مسکو مدرکی در رشته اقتصاد دریافت کرده است. همان سال به عنوان معاون ریاست کابینه رمضان قدیروف منصوب شد و یک سال بعد به معاونت اول وزارت دارایی چچن رسید.
بعد از دورهای که بین سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ پست معاونت نخست وزیری چچن را بر عهده داشت، در سن ۲۸ سالگی شهردار گروزنی، پایتخت چچن شد و تا سال ۲۰۲۰ در این مقام باقی ماند.
سپس دوباره به عنوان وزیر کشاورزی و معاون نخست وزیر به دولت بازگشت. زاکریف در سال ۲۰۲۳ به ریاست شعبه کارخانه فرانسوی ماست دنون در روسیه منصوب شد که دولت آن را بر اساس تمهیداتی «موقتی» از بخش خصوصی مصادره کرده بود.
ناظران چه میگویند؟ در ماه اکتبر سال ۲۰۲۳، یلنا میلاشینا، گزارشگر باسابقه حقوق بشر در روسیه، در مصاحبهای با کاترینا گوردیوا، روزنامهنگار، از زاکریف به عنوان جانشین احتمالی رمضان قدیروف نام برده بود.
به گفته میلاشینا، زاکریف فردی «باهوش» است که درک عمیقی از جریانهای داخلی قدرت در چچن دارد و بر خلاف بقیه متحدان نزدیک قدیروف «ردپایی خونین» از خود به جا نگذاشته است.
سرلشکر آدم دلیمخانوف
سن: ۵۴ سال
رابطه با رمضان قدیروف: بر اساس گزارشها نسبت خانوادگی
مقام: نماینده دومای دولتی روسیه (مجلس سفلای پارلمان)
زندگینامه: در جریان جنگ دوم چچن (۱۹۹۹-۲۰۰۹) آدم دلیمخانوف با احمد قدیروف، پدر رمضان قدیروف، بیعت کرد، کسی که پوتین در ماه مه سال ۲۰۰۰ او به عنوان ریاست موقت جمهوری منصوب کرده بود و بعدا به مقام ریاست جمهوری چچن رسید.
دلیمخانوف از ماه مارس ۲۰۰۰ در تیم امنیتی احمد قدیروف حضور داشت. بین سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ او فرمانده واحد موسوم به «هنگ نفت» بود، یگانی متشکل از ۲۰۰۰ نیرو که بر امنیت تاسیسات نفتی و گاری چچن در مقابل حملات جداییطلبان نظارت میکرد.
از سال ۲۰۰۷ دلیمخانوف نماینده چچن و معاون ریاست دومای دولتی روسیه از حزب حاکم روسیه متحد بوده است. ماجرای دعوای او با یکی از دیگر از نمایندگان در سال ۲۰۱۳ که در جریان آن یک کلت طلایی از جیبش افتاد، در آن زمان خبرساز شد.
دلیمخانوف سال ۲۰۱۰ به ظن دست داشتن در قتل خبرساز سلیم یامادایف، فرمانده نظامی سابق چچن که گفته میشد با رمضان قدیروف دچار اختلاف شده، در فهرست افراد تحت تعقیب اینترپل قرار گرفت. نام دلیمخانوف سال ۲۰۱۲ از این لیست خارج شد.
در ماه مارس ۲۰۲۲ رمضان قدیروف گفت که دلیمخانوف فرماندهی نیروهای چچنی را به عنوان بخشی از نیروهای ویژه یگان احمد برعهده داشته که در حمله به بندر ماریوپول در اوکراین شرکت کردهاند. یک ماه بعد، دلیمخانوف مدال «قهرمان فدراسیون روسیه» را به خاطر «شجاعت و از خودگذشتگی در جریان عملیات ویژه نظامی» دریافت کرد.
در ماه ژانویه سال ۲۰۲۴ پوتین او را به درجه سرلشکری ارتقا داد.
همچنین گزارش شده است که دلیمخانوف در ماجرای تصاحب شرکت مکدونالد در روسیه که بعد از حمله به اوکراین، شعب خود را در این کشور تعطیل کرد، نقش داشته است.
ناظران چه میگویند؟
قدیروف در مصاحبه با روزنامه زاوترا در سال ۲۰۰۹، به نام دلیمخانوف به عنوان جانشین بالقوه خود اشاره کرد و او را «نزدیکترین دوستم، نزدیکتر از یک برادر» توصیف کرد. رهبر چچن هنوز هم از دلیمخانوف به عنوان «برادر عزیزم» یاد میکند.
به همین دلیل رسانههای روسیه غالبا از او به عنوان «جانشین» قدیروف نام میبرند، هر چند که از آن زمان تا الان رهبر چچن هیچ اظهارنظر دیگری درباره این که چه کسی جانشین او خواهد شد، نکرده است.
سال ۲۰۲۰ سایت گزارشگری تحقیقی پرویکت، دلیمخانوف را به عنوان یکی از «قدرتمندترین سیاستمداران جمهوری چچن بعد از خود قدیروف» توصیف کرد.
با وجود این در ماه آوریل ۲۰۲۴، ابوبکر یانگولبایف به کانال یوتیوب ناوالنی-لایو، مخالف دولت روسیه، گفت ثروت و قدرت دلیمخانوف، باعث میشود که او به دنبال رهبری چچن نباشد، چون او «همین الان هم از زندگی بسیار مرفهی در مسکو لذت میبرد».
سایت نوایا گازتا هم گزارش داده است که «شهرت خونین» دلیمخانوف باعث میشود بعد از مرگ قدیروف «نهتنها نفوذ او، بلکه جانش» هم در خطر باشد، و به همین دلیل است که او همچنان «اصرار دارد که قدیروف باید مراقب حفظ سلامت خود باشد».
مسلم کوچیف
سن: ۵۲ سال
رابطه با رمضان قدیروف: همکار، بدون نسبت خانوادگی
مقام: رئیس دولت جمهوری چچن (نخست وزیر)
زندگینامه: رابطه مسلم کوچیف با رمضان قدیروف در طی سالها با فراز و نشیبهایی همراه بوده، اما او همواره به عنوان یکی از چهرههای مهم حلقه قدیروف مطرح بوده است.
او در دو دوره (بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ و ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸) شهرداری گروزنی، پایتخت چچن را برعهده داشته است. کوچیف از سال ۲۰۱۸ تاکنون رئیس دولت جمهوری چچن یا نخست وزیر این جمهوری بوده است. او همچنین در دورههای مرخصی و غیبت قدیروف در سالهای ۲۰۱۸، ۲۰۲۰ و ۲۰۲۳ سمت کفیل ریاست جمهوری چچن را بر عهده گرفت.
ناظران چه میگویند؟
قدیروف سال ۲۰۰۷ در مصاحبهای با روزنامه روسی کامرسانت، با تقدیر از عملکرد کوچیف که در آن زمان شهردار گروزنی بود از او به عنوان جانشینی احتمالی یاد کرد.
الکسی وندیکتوف، روزنامهنگار، در ماه سپتامبر ۲۰۲۳ این واقعیت را که کوچیف سه بار در غیاب قدیروف کفالت ریاست جمهوری چچن را بر عهده گرفته، مهم و قابل توجه خواند.
به گفته وندیکتوف، کوچیف «چهرهای قابل پذیرش از سوی تمام گروهها» است که میتواند موازنه موجود بین مراکز قدرت در چچن را حفظ کند.
نوایا گازتا هم در گزارشی مدعی شده بود که کوچیف در سال ۲۰۱۲ به شدت مورد ضرب و جرح قرار گرفت و از مقام شهرداری گروزنی اخراج شد، چون یکی از مسئولان شهری تحت امر او گفته بود که اگر اتفاقی برای قدیروف بیفتد، کوچیف میتواند رهبر «مناسبی» برای چچن باشد. ماگومد داودوف (راست) با قدیروف، او از سال ۲۰۱۵ ریاست پارلمان چچن را بر عهده داشته است
سن: ۴۴ سال
رابطه با رمضان قدیروف: همکار، بدون نسبت خانوادگی
مقام: ریاست پارلمان چچن
زندگینامه: ماگومد داودوف که در جنگ اول (۱۹۹۴-۱۹۹۶) و جنگ دوم (۱۹۹۹-۲۰۰۹) چچن حضور داشته، مانند آدم دلیمخانوف، عضوی از حلقه نزدیکان احمد قدیروف، پدر رهبر فعلی چچن بود.
او که بعد از سالها کار کردن در دستگاه امنیتی چچن به درجه سرهنگی پلیس رسیده بود، در دهه ۲۰۱۰ میلادی به عنوان معاون نخست وزیر جمهوری چچن و مسئول نهادهای امنیتی خدمت کرد.
داودوف در سال ۲۰۱۲ به عنوان ریاست کابینه ریاست جمهوری چچن منصوب شد و از سال ۲۰۱۵ تاکنون ریاست پارلمان چچن را بر عهده داشته است.
داودوف در ماه آوریل سال ۲۰۲۴ به درجه نظامی سرلشکری ارتقا پیدا کرد.
به گزارش رسانههای روسیه داودوف پیش از این به اختلاس از اسبربانک، بزرگترین بانک روسیه، و همین طور دست داشتن در سرکوب مردان همجنسگرا در چچن متهم شده بود. او با نام غیر رسمی «لرد» شناخته میشود، لقبی که قدیروف به او داده است.
ناظران چه میگویند؟
در ماه سپتامبر ۲۰۲۳ روسلان کوتایف، فعال حقوق بشر چچنی، داودوف را رهبری توصیف کرد که در کنار آدم دلیمخانوف و ابوزید ویسمرادوف، از قدرت کافی برای رقابت بر سر بالاترین مقام جمهوری برخوردار است.
کوتایف به سایت کاوکاسکی اوزل گفته بود: «جنگ قدرت میتواند به کشمکشی میان گروههای وابسته به دلیمخانوف، داودوف و ویسمرادوف منجر شود. »
بنا بر گزارشها آرتور آتایف، تحلیلگر سیاسی و روسلان گریف، مدیر مرکز مطالعات اسلامی قفقاز شمالی هم هر دو نام داودوف را به عنوان نامزد جدی جانشینی قدیروف مطرح کردهاند روسلان ادلگریف از نزدیک با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه کار کرده است
روسلان ادلگریف
سن: ۴۹
رابطه با رمضان قدیروف: همکار، بدون نسبت خانوادگی
مقام: مشاور رئیس جمهوری روسیه، نماینده ویژه ریاست جمهوری در امور اقلیمی
زندگینامه: روسلان ادلگریف متولد سال ۱۹۷۴ میلادی و زاده روستایی است که رمضان قدیروف هم در آن به دنیا آمده، و پدرش یکی از معلمهای قدیروف بوده است.
ادلگریف بین سالهای ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۴ در ارتش روسیه خدمت کرد و بعد از آن (۱۹۹۴ تا ۲۰۰۷) به نیروی پلیس پیوست.
بعد از تصدی پستهایی مانند وزیر کشاورزی چچن (۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲) و نخست وزیری جمهوری چچن (۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸)، او در سال ۲۰۲۱ به عنوان یکی از مشاوران ولادیمیر پوتین منصوب شد.
در ماه مارس ۲۰۲۳ که پسر رمضان قدیروف با پوتین دیدار کرد، ادلگریف -و نه خود قدیروف- همراه او بود.
بعد از سفر ادلگریف به افغانستان در ماه فوریه سال ۲۰۲۴، گمانهزنیهایی درباره احتمال انتصاب او به عنوان نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان مطرح شد.
ناظران چه میگویند؟
در ماه سپتامبر ۲۰۲۲ یوگنی مینچکو، تحلیلگر سیاسی، در مصاحبهای با روزنامه اقتصادی ودوموستی، از ادلگریف به عنوان جانشین احتمالی قدیروف نام برد. او گفت: «مسکو روند پیدا کردن جانشین برای قدیروف را از مدتها پیش آغاز کرده، از همان زمانی که ادلگریف به سمت مشاور پوتین منصوب شد. »
در ماه سپتامبر ۲۰۲۳ پاول کانیجین، روزنامهنگار مستقل، ادلگریف را یکی «چچنی از مسکو» توصیف کرد که از عملکرد خشن قدیروف ناراضی است و گفت که میتواند جانشین بالقوه او برای رهبری چچن باشد.
ابوبکر یانگولبایف، فعال حقوق بشر هم در گفتوگویی با کانال یوتیوب ژیووی گوزد از ادلگریف به عنوان جانشین احتمالی قدیروف نام برده است. ابوزید ویسمرادوف از سال ۲۰۲۰ معاونت نخست وزیری چچن را بر عهده داشته است
سرلشکر ابوزید ویسمرادوف
سن: ۴۸ سال
رابطه با قدیروف: دوست کودکی و همشاگردی سابق
مقام: معاون نخست وزیر جمهوری چچن در امور امنیتی
زندگینامه: ابوزید ویسمرادوف که با لقب «وطنپرست» شناخته میشود، در روستای محل تولد قدیروف به دنیا آمد و همشاگردی او بود.
سال ۲۰۰۲ به نیروهای پلیس پیوست و در سال ۲۰۱۲ فرماندهی نیروهای واکنش سریع پلیس را بر عهده گرفت.
سال ۲۰۱۸ بخش روسی بیبیسی به نقل از سخنگوی دولت چچن گزارش داد که ویسمرادوف مسئولیت حفاظت از خانواده قدیروف را بر عهده دارد.
ویسمرادوف از فوریه ۲۰۲۰ به عنوان معاون نخست وزیری چچن در امور مربوط به نیروهای امنیتی خدمت کرده است. در ماه مارس ۲۰۲۴ او به درجه سرلشکری ارتقا پیدا کرد.
بنا بر گزارشها ویسمرادوف بعد از آن که علیخان تساکایف، رئیس اداره فوریتهای روسیه در امور چچن، در آوریل ۲۰۲۴ به ظن رانندگی در حالت مستی در داغستان بازداشت شد، به آزادی او کمک کرد. به گزارش گروه حقوق بشری گولاگو، ویسمرادوف در کاروانی از ۱۱ خودرو و سه ماشین پلیس حضور داشته که برای آزادی تساکایف از چچن به داغستان رفته بودند.
ناظران چه میگویند؟
در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۳ روسلان کوتایف، فعال حقوق بشر چچنی، از ویسمرادوف به عنوان فردی یاد کرد که در کنار آدم دلیمخانوف و ماگومد داودوف، از حمایت کافی برای حضور در رقابت بر سر جانشینی قدیروف برخوردار است.
مارک گالئوتی، کارشناس امور روسیه هم نام ویسمرادوف را در کنار دلیمخانوف و داودوف، به عنوان یکی از سه گزینه «آشکار» برای جانشینی قدیروف مطرح کرده است. نامزدهای احتمالی دیگر
سایت نوایا گازتا دختران بزرگتر رمضان قدیروف (عایشه، تبارک و خدیجه)، برادرزادهاش حمزه قدیروف و پسر دومش آدم قدیروف را هم به عنوان جانشینان بالقوه رهبر چچن معرفی کرده است. آدم قدیروف به خاطر ضرب و جرح نیکیتا ژوراول، مرد جوانی که متهم به سوزاندن قرآن در شهر ولگوگراد روسیه در سال ۲۰۲۳ بود، خبرساز شد.
با وجود این تحلیلگران میگویند شانس این افراد برای رهبری چچن بسیار اندک است. به گفته آنها به دلیل سنتهای مرسوم در جامعه مسلمان چچن، انتظار نمیروند هیچیک از دخترهای قدیروف بتوانند جای پدرشان را بگیرند. آدم، پسر دوم قدیروف، تنها ۱۶ سال دارد و زمان زیادی تا رسیدن او به سن قانونی برای رهبری چچن باقیمانده است. به نوشته نوایا گازتا حمزه هم با وجود روابط نزدیکش با رمضان قدیروف، به دلیل «خشونت بیش از حد» بعید است که به عنوان نامزدی جدی برای رهبری آینده چچن در نظر گرفته شود.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.