تحریم‌های جدید آمریکا علیه روسیه

ساعت - آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای گفت: ما به استفاده از تمام ابزارهای در اختیار خود ادامه خواهیم داد تا مانع استفاده روسیه از سیستم مالی بین‌المللی برای انجام جنگ، مختل کردن شبکه‌های پشتیبانی از پایگاه نظامی-صنعتی روسیه و افزایش هزینه‌ها برای این کشور شود».

در حالی که بسیاری از تحلیلگران انتظار ندارند تحریم‌های ایالات متحده و سایر کشورها علیه روسیه محاسبات ولادیمیر پوتین را تغییر دهد، اما آن‌ها معتقدند که این تحریم‌ها هم جنگ را برای مسکو دشوارتر‌ می‌کند و هم به مرور زمان اقتصاد روسیه را تضعیف‌ می‌کند. از آغاز جنگ تاکنون، ایالات متحده بیش از ۴۰۰۰ شرکت و شخص روس را تحریم کرده است.

ایالات متحده روز چهارشنبه تحریم‌های روسیه را افزایش داد و بیش از ۳۰۰ نهاد و افرادی را مورد تحریم قرار داد که «محصولات و خدمات آن‌ها روسیه را قادر می‌سازد تا به تلاش‌های جنگی خود ادامه دهد و از تحریم‌ها دوری کند».

در بیانیه وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمده است که این فهرست شامل ده‌ها شرکت مستقر در چین و همچنین نهادهایی در روسیه و سایر کشورها از جمله ترکیه و امارات متحده عربی است. جانت یلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا گفت: «اقتصاد جنگی روسیه عمیقاً توسط سیستم مالی ‌‌بین‌المللی منزوی شده و ارتش کرملین را برای دسترسی به جهان خارج درمانده کرده است. اقدامات امروز به راه‌های باقیمانده آن‌ها برای مواد و تجهیزات ‌‌بین‌المللی، از جمله اتکای آن‌ها به منابع حیاتی از کشورهای ثالث ضربه‌ می‌زند» (۱)

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای گفت: ما به استفاده از تمام ابزارهای در اختیار خود ادامه خواهیم داد تا مانع استفاده روسیه از سیستم مالی بین‌المللی برای انجام جنگ، مختل کردن شبکه‌های پشتیبانی از پایگاه نظامی-صنعتی روسیه و افزایش هزینه‌ها برای این کشور شود». (۱)

وزارت خزانه‌داری همچنین اعلام کرد که تحریم‌هایی را بر بخش‌های کلیدی زیرساخت‌های مالی روسیه اعمال‌ می‌کند، از جمله بورس مسکو (MOEX) که بزرگترین بازارهای عمومی روسیه برای سهام، درآمد ثابت، ارز خارجی و سایر محصولات را شامل‌ می‌شود.

یک مقام ارشد وزارت خزانه‌داری به خبرنگاران گفت که MOEX و شرکت‌های تابعه آن با پنهان کردن هویت طرف‌هایی که در چنین معاملاتی دست دارند، فرار از تحریم‌ها را تسهیل کرده‌اند. به گفته این مقام، ایالات متحده با تحریم آن‌ها، شفافیت بیشتری را در معاملات فرامرزی اعمال خواهد کرد و دور زدن تحریم‌ها را دشوارتر‌ می‌کند.

بورس روسیه، در بیانیه‌ای که ظرف یک ساعت پس از تحریم ایالات متحده در روز چهارشنبه منتشر شد، اعلام کرد که تحریم‌های جدید باعث تعلیق فوری معاملات دلار و یورو در بازار مالی پیشرو خود شده است.

بانک مرکزی روسیه اعلام کرد: به دلیل اعمال تدابیر محدودکننده از سوی آمریکا علیه گروه بورس مسکو، مبادلات و تسویه اسناد قابل تحویل به دلار و یورو به حالت تعلیق درآمده است. (۴)

این حرکت به این معنی است که بانک‌ها، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران دیگر نمی‌توانند از طریق یک صرافی مرکزی که مزایایی از نظر نقدینگی، تسویه و نظارت دارد، هر یک از ارزها را معامله کنند. درعوض، آن‌ها باید در خارج از بورس (OTC) معامله کنند، جایی که معاملات مستقیماً بین دو طرف انجام‌ می‌شود. بانک مرکزی اعلام کرد از داده‌های فرابورس برای تعیین نرخ رسمی ارز استفاده خواهد کرد.

بسیاری از روس‌ها بخشی از پس‌انداز خود را به دلار یا یورو نگه می‌دارند، با توجه به بحران‌های دوره‌ای در دهه‌های اخیر که ارزش روبل سقوط کرده است. بانک مرکزی به مردم اطمینان داد که این سپرده‌ها امن هستند. در این بیانیه آمده است: «شرکت‌ها و افراد‌ می‌توانند به خرید و فروش دلار و یورو از طریق بانک‌های روسیه ادامه دهند. تمام وجوه به دلار و یورو در حساب‌ها و سپرده‌های شهروندان و شرکت‌ها امن است». (۴)

بانک مرکزی روسیه حدود دو سال است که برای چنین تحریم‌هایی آماده شده است. در ژوئیه ۲۰۲۲، این بانک اعلام کرد که در حال مدل سازی سناریوهای تحریم‌های مختلف با مشارکت کنندگان بازار فارکس و سازمان‌های زیرساخت است.

فوربس روسیه در سال ۲۰۲۲ گزارش داده بود که بانک مرکزی در حال بحث بر سر سازوکاری برای مدیریت نرخ روبل-دلار است که در صورت تحریم‌ها علیه MOEX و مرکز تسویه ملی آن که تحت تحریم‌های جدید نیز قرار گرفته بود، معاملات مبادلاتی متوقف شود. MOEX گفت که معاملات سهام و معاملات بازار پول که به دلار و یورو تسویه‌ می‌شود نیز متوقف خواهد شد. یوگنی کوگان، بانکدار و استاد دانشکده عالی اقتصاد روسیه، مردم را تشویق کرد که وحشت زده نشوند.

این خبر در حالی منتشر شد که رئیس جمهور جو بایدن برای اجلاس سران در جنوب ایتالیا با رهبران سایر دموکراسی‌های گروه هفت: بریتانیا، کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن و ایالات متحده آمریکا حضور داشت. یکی از اولویت‌های رهبران گروه ۷ افزایش حمایت از اوکراین است که اکنون در سومین سال جنگ با روسیه قرار دارد.

پیتر‌هارل که در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ مدیر ارشد اقتصاد بین‌الملل کاخ سفید بود، تحریم‌های اخیر را «تغییر پارادایم» توصیف کرد. (۲) تحریم‌های اخیر به عنوان یک «تغییر پارادایم» تا حدودی به این دلیل است که بانک‌های خارجی را در معرض خطر قطع ارتباط با سیستم مالی ایالات متحده در صورت معامله با بانک‌های بزرگ روسیه قرار می‌دهد.

هارل گفت: «برای اولین بار، ایالات متحده به سمت چیزی‌ می‌رود که شبیه به تلاش برای ایجاد یک تحریم مالی جهانی علیه روسیه است.» وی افزود: «پیام اصلی در اینجا به بانک‌های چین و ترکیه و امارات متحده عربی و کشورهای دیگر خارج از G7 است که به دلیل ادامه معاملات با بانک‌های بزرگ روسیه و سایر بانک‌های روسیه تحریم شده یا با تحریم‌هایی روبرو هستند. این عقب‌نشینی مالی به نوبه خود احتمالاً جریان کالاها را از کشورهایی که به تجارت با روسیه ادامه می‌دهند پیچیده می‌کند. » (۲)

این اقدامات توسط وزارت خزانه‌داری، امور خارجه و بازرگانی هماهنگ شده بود و هدف آن منزوی کردن بیشتر روسیه از سیستم مالی جهانی و قطع توانایی این کشور برای دستیابی به فناوری‌هایی است که زرادخانه نظامی آن را تقویت‌ می‌کند.

دولت بایدن در حال اتخاذ تدابیر جدیدی با هدف جلوگیری از کمک چین به کرملین برای ادامه تلاش‌های جنگی خود علیه اوکراین است. مقامات آمریکایی امیدوارند کشورهای اروپایی نیز اقدامات مشابهی انجام دهند.

دولت بایدن روز چهارشنبه مجموعه‌ای از تحریم‌های مالی جدید را با هدف قطع ارتباط سریع فناوری بین چین و روسیه اعلام کرد. مقامات آمریکایی معتقدند که چین تلاش گسترده‌ای برای بازسازی و نوسازی ارتش روسیه در طول جنگ با اوکراین داشته است. اگرچه این اقدامات دامنه برنامه تحریم‌های ایالات متحده را گسترش‌ می‌دهد، اما دولت بایدن تاکنون از اعمال تحریم‌ها علیه بانک‌های چینی یا اروپایی که معتقد است به روسیه کمک‌ می‌کنند، خودداری کرده است. اقدامات جدید بانک‌ها را از تسهیل تراکنش‌های مربوط به صادرات انرژی روسیه محدود نمی‌کند و دولت بایدن به دلیل نگرانی از افزایش تورم در این کشور اجازه ادامه فعالیت آن‌ها را داده است.

در مرکز این اقدامات، گسترش تحریم‌های «ثانویه» است که به ایالات متحده این قدرت را می‌دهد تا هر بانکی را در سراسر جهان که با موسسات مالی روسی که قبلاً با تحریم‌ها مواجه شده‌اند، همکاری داشته‌اند در فهرست سیاه قرار دهد. هدف از این کار، بازدارندگی بانک‌های کوچک‌تر، به‌ویژه در کشورهایی مانند چین در کمک به روسیه برای تامین مالی تلاش‌های جنگی آن است. این تحریم‌ها همچنین چندین شرکت چینی را که متهم به کمک به روسیه برای دسترسی به تجهیزات نظامی حیاتی مانند الکترونیک، لیزر و قطعات هواپیماهای بدون سرنشین هستند، شامل‌ می‌شود.

علاوه بر اقدامات وزارت خزانه‌داری، وزارت امور خارجه حدود ۱۰۰ نهاد از جمله شرکت‌هایی را که «درگیر توسعه ظرفیت تولید و صادرات انرژی، فلزات و معادن روسیه در آینده هستند» تحریم کرد.

در مارس ۲۰۲۲، اندکی پس از شروع جنگ، بایدن دور اولیه اقدامات مالی را اعلام کرد: «در نتیجه این تحریم‌های بی‌سابقه، روبل تقریباً بلافاصله به ویرانه تبدیل می‌شود». (۳) اما چنین اتفاقی نیفتاد و روبل پس از افت کوتاهی، بهبود یافت. این در حالی است که اقتصاد روسیه به دلیل قدرت رشد مرتبط با جنگ در حال توسعه است. بیشتر آن به لطف تلاش چین است. این کشور نفت روسیه را اغلب با تخفیف نسبت به قیمت‌های جهانی‌ می‌خرد و فروش کالاهایی با کاربرد دوگانه، به ویژه میکروالکترونیک و نرم افزار مورد نیاز برای ساخت سیستم‌های تسلیحاتی، پهپادها و پدافند هوایی را افزایش داده است.

نتیجه، ظهور یک اقتصاد جنگی موازی با مشارکت روسیه، چین و کره شمالی بوده است. بسیاری از شرکت‌های مشمول تحریم‌ها در هنگ کنگ یا درست در مرز شنژن، مرکز تولید فناوری چین، هستند. با این حال، مقامات دولتی آمریکا اصرار دارند که این بار، آن‌ها‌ می‌توانند آنچه را که به یک رابطه تجاری عمیق تبدیل شده است، ضربه بزنند. دولت بایدن با اعلام محدودیت‌های جدید بر شرکت‌های چینی امیدوار است که دولت‌های اروپایی و احتمالاً متحدان آسیایی را به اتخاذ اقدامات مشابه تشویق کند.

آنتونی جی. بلینکن، وزیر امور خارجه، این موضوع را با همتایان اروپایی ماه گذشته در نشست سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در پراگ مورد بحث قرار داد و همچنین مقامات ایالات متحده قصد دارند آن را در دستور کار نشست رهبران در واشنگتن در ماه جولای قرار دهند.

بلینکن همچنین به دولت چین هشدار داده است که در صورت حمایت از صنایع دفاعی روسیه، نمی‌تواند امیدوار باشد که روابط دوستانه‌‌ای با قدرت‌های اروپایی داشته باشد. در یک کنفرانس خبری در پراگ در ۳۱ مه، آقای بلینکن گفت: «۷۰ درصد ماشین‌ابزارهایی که روسیه وارد می‌کند و ۹۰ درصد میکروالکترونیک‌ها از چین می‌آیند. چین نمی‌تواند از یک سو انتظار بهبود روابط با کشورهای اروپایی را داشته باشد و از سوی دیگر به بزرگترین تهدید برای امنیت اروپا از زمان پایان جنگ سرد دامن بزند. »(۳)

آمریکا و متحدان غربی آن در سال‌های اخیر مجموعه‌ای از تحریم‌ها را علیه روسیه وضع کرده‌اند، اما این کشور با آن‌ها سازگار شده است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه از مقاومت روسیه در برابر تحریم‌های بین‌المللی ابراز خوشحالی کرده است.