بریتیش پترولیوم گزارش داد:آینده جهان از نگاه گذار انرژی

ساعت 24 - «گزارش آینده‌پژوهی 2024» به تازگی توسط شرکت بریتیش پترولیوم منتشر شد. این گزارش به‌دنبال آن است که روندهای جدید و عدم‌قطعیت‌هایی که در جریان گذار انرژی با آن‌ها روبه‌رو می‌شویم را تا حد امکان تشریح کند. در همین راستا این گزارش بر روی دو سناریو اصلی متمرکز است: «خط سیر جاری» و «انتشار صفر خالص». در چارچوب گزارش حاضر به‌دنبال ارائه مقدمه‌ای در خصوص گزارش مذکور هستیم.

1- سناریوهای مورد بررسی در چارچوب گزارش آینده‌پژوهی بی.پی. پیش‌بینی آنچه که احتمالاً اتفاق می‌افتد، نیست. به‌جای آن این دو سناریو اصلی به‌دنبال آن هستند که پیامدهای محتمل نگاه‌های متفاوت و دنبال کردن از زوایای مختلف موضوع محوری گذار انرژی را شرح دهد. طراحی این دو سناریو براساس فنآوری‌هایی است که هم‌اکنون وجود دارند و در مورد فناوری‌هایی که در آینده احتمالاً به آن‌ها در مسیر گذار انرژی دسترسی پیدا می‌کنیم بحثی نشده است. 2- عدم قطعیت‌های متعددی در مسیر و سرعت گذار انرژی وجود دارد؛ در حال حاضر نمی‌دانیم چه مواردی و چه تعدادی هستند. بنابراین هرگونه اظهارنظر مشخص در مورد آینده انرژی از جمله در مورد دو سناریو مدنظر ما امکان پذیر نیست. سناریوها نمی‌توانند یک ارزیابی جامع از آینده به ما بدهند. اما می‌توانند طیفی از نتایج احتمالی را به‌صورت کلی نشان دهند و باز هم شاید روندهای کلی و عدم‌قطعیت‌ها در بازار انرژی تا سال 2050 را بتوانیم به تصویر بکشیم. 3- در تاریخ بشر همیشه گذار انرژی وجود داشته است. زمانی انسان برای ایجاد گرما و آشپزی تنها از چوب استفاده می‌کرد و برای حرکت در دریاها از نیروی باد و حرکت مکانیکی دست انسان بهره می‌برد. با کشف زغال‌سنگ و استفاده از نیروی بخار، استفاده از چوب کمتر و در عین حال مجموع مصرف انرژی انسان بسیار بیشتر شد. این پدیده که به نام «اضافه انرژی» مشهور است، در موارد دیگر هم اتفاق افتاد. زمانیکه نفت کشف شد، مجدداً استفاده از حامل‌های انرژی چند برابر شد. در مورد گاز هم این چنین است. اما آنچه که در گذار انرژی با آن روبرو هستیم، مسئله جابه‌جایی انرژی‌های فسیلی با تجدیدپذیرها است، به‌علاوه آنکه این بار مایلیم با صرفه‌جویی و بهینه‌سازی سقف کل مصرف انرژی‌های اولیه در جهان کاهش یابد. 4- از 1973 به بعد مسئله امنیت انرژی چه در بخش تقاضا و چه در عرضه به مهم‌ترین چالش در حکمرانی کشورها تبدیل شده است. حمله روسیه به اوکراین در 2022 دارای پیامدهایی است که به راحتی نمی‌توان بر آن‌ها چشم پوشید. عرضه گاز طبیعی به قاره اروپا با خط لوله به‌صورت ناگهانی قطع شد و اختلال در خطوط لوله روسیه به اروپای مرکزی و غربی دارای تبعاتی برای سیستم جهانی انرژی گردید. به‌صورتیکه یکباره قیمت گاز طبیعی تا 35 برابر بالا رفته و بحران‌های اقتصادی و سیاسی در کشورهای مختلف پدید آورد. 5- استفاده از برق هر روز بیشتر از گذشته می‌شود. برقی کردن آنچه که در گذشته به‌وسیله نیروهای مکانیکی و طبیعی انجام می‌شد، پیشرفت بزرگی در زندگی انسان است. با استفاده از برق امکان دقت در مقدار استفاده از انرژی، کارایی و راندمان، گسترش شبکه، و ایجاد دسترسی به آموزش و فرهنگ برای بیشترین تعداد انسان‌ها بر روی کره زمین امکان پذیر می‌شود. 6- ما در جهان انرژی از این هفته قصد داریم که بخش‌هایی از گزارش بی.پی. را به‌صورت خلاصه در اختیار علاقمندان بگذاریم. با اذعان به اینکه شرکت بی.پی. یک شرکت خصوصی نزدیک به دولت انگلستان است، اما نمی‌توان از مقدار آگاهی که از مطالعه این گزارش به‌دست می‌آید، غافل شد. به‌خصوص برای ما ایرانیان که همچنان منابع سرشار نفت‌خام و گاز طبیعی می‌تواند کلید توسعه جامعه در سال‌های محدود تا 2030 باشد. در چنین شرایطی آشنایی با روندهای تغییر در بازار انرژی و نیروهای پیشران در گذار انرژی ضروری است.

عباس ملکی- حسن راعی