7دلیل ناکامی ایران در جذب سرمایه گذاری خارجی

ساعت 24 - حسین عبده تبریزی در گروه واتساپی‌هاما نوشت: یک بار دیگر در صحن سازمان ملل و در مصاحبه‌ی مطبوعاتی، رئیس جمهور ایران خواستار سرمایه‌گذاری خارجی در ایران شد. البته دکتر پزشکیان در بیان اولویت‌های اقتصادی خود در مناظرات اقتصادی انتخاباتی هم به صورت کلی ضرورت سرمایه‌گذاری خارجی را اعلام کردند و در متن بیانیه‌ی اقتصادی ایشان هم همین موضوع آمده است.

متن نوشته وی را در ادامه می‌خوانید : رئیس جمهور خود گفتند که بخش مهمی از مشکلات کشور در این زمینه ناشی از تنگناهای بین‌المللی است، و اشاره کردند الزام آن است که اول وضع اقتصادی‌مان بهتر بشود، و سرمایه‌گذاران خودمان جلای وطن نکنند. مشاوران ایشان و بسیاری از خود اعضای‌هاما نیز به کاسبان تحریم اشاره کردند و گفتند که اگر با همین دست فرمان برویم، وقت تلف می‌شود. ما باید چالش‌های اقتصاد خودمان را اصلاح و وضع اقتصادی را تقویت کنیم تا بتوانیم سرمایه را در داخل کشور حفظ کنیم و آنگاه به دنبال سرمایه‌گذار خارجی باشیم. همه می‌دانیم که سرمایه‌گذاری خارجی از مهم‌ترین مولفه‌های توسعه‌ی اقتصادی در کشور در حال توسعه‌ی ما است. این نوع سرمایه‌گذاری نه تنها منجر به تزریق منابع مالی به اقتصاد ملی می‌شود، بلکه با انتقال فناوری، دانش فنی، و شیوه‌های نوین مدیریت، به افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری صنایع داخلی نیز کمک می‌کند. دکتر مسعود پزشکیان در سخنرانی خود در سازمان ملل متحد با اشاره به ضرورت سرمایه‌گذاری خارجی برای اقتصاد ایران، از جامعه‌ی بین‌المللی خواست تا با توجه به ظرفیت‌های بالای ایران در حوزه‌های مختلف، این کشور را به‌عنوان مقصدی برای سرمایه‌گذاری در نظر بگیرند. کارشناسان اقتصادی معتقدند تحریم‌ها را باید به هر شکلی که می‌شود، و از هر روزنه‌ای که می‌توانیم رفع کنیم. در مورد اثر تحریم هزار جور عدد و رقم و نمودار نشان داد شده است و هرکارشناسی نکته و موردی را گوشزد کرده است. بیشتر اقتصاددانان به اصلاح داخل و رفع تحریم‌ها همزمان اشاره کرده‌اند. سیاستمداران تصریح کرده‌اند که رفع تحریم به معنی تسلیم در برابر زورگویان دنیا نیست. طبعاً افرادی که به ما می‌گفتند تحریم‌ها کاغذپاره است، آدم‌های غلطی برای مذاکره بودند. امروز آدم‌های درستی برای مذاکره در اختیار رئیس جمهورند. باید افراد درست را انتخاب کنیم که تحت هدایت مقام اول کشور مذاکره ‌کنند. اشکال سرمایه‌گذاری خارجی می‌دانیم که سرمایه‌گذاری خارجی به معنای ورود سرمایه از کشورهای دیگر به اقتصاد ملی با هدف ایجاد ارزش افزوده است. این سرمایه‌گذاری در قالب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) یا سرمایه‌گذاری غیرمستقیم (سبد سهام) انجام ‌می‌شود. البته اعطای تسهیلات توسط خارجی‌ها هم سرمایه‌گذاری خارجی است. در سرمایه‌گذاری مستقیم، شرکت‌ها یا افراد خارجی به‌طور مستقیم در تاسیس یا خرید شرکت‌ها، کارخانه‌ها، یا پروژه‌های اقتصادی مشارکت می‌کنند. در سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، ورود سرمایه در قالب خرید سهام یا اوراق قرضه صورت می‌گیرد. سرمایه‌گذاری خارجی مزایای زیادی برای کشور ما به همراه دارد. از جمله‌ی این مزایا می‌توان به ورود ارز خارجی، بهبود زیرساخت‌ها، انتقال فناوری و دانش فنی، ایجاد اشتغال و بهبود رقابت‌پذیری صنایع داخلی اشاره کرد. این سرمایه‌گذاری‌ها به ویژه برای ما که امروزه به دلیل تحریم با کمبود منابع مالی داخلی مواجه هستیم، اهمیت مضاعفی یافته است.

ضرورت سرمایه‌گذاری خارجی برای اقتصاد امروز ایران اقتصاد ایران به دلیل ویژگی‌های خاص خود از جمله جمعیت جوان، منابع طبیعی غنی به‌ویژه نفت و گاز، و موقعیت استراتژیک جغرافیایی، پتانسیل بالایی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی دارد. با این حال، در سال‌های اخیر به دلیل مشکلات اقتصادی، تحریم‌های بین‌المللی و مسائل داخلی، میزان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران به‌طور چشمگیری کاهش یافته است. یکی از چالش‌های اساسی اقتصاد ایران در حال حاضر، سرمایه‌گذاری ناکافی در بخش‌های حیاتی مانند نفت و گاز، زیرساخت‌های حمل و نقل، و تولید انرژی است. در شرایطی که نرخ سرمایه‌گذاری در کشور کمتر از میزان استهلاک سرمایه است، بسیاری از صنایع کلیدی ایران با کمبود منابع مواجه شده و از به‌روز کردن تجهیزات و افزایش ظرفیت تولید خود ناتوان مانده‌اند. این وضعیت منجر به افزایش مشکلاتی مانند خاموشی‌های گسترده در صنایع و کاهش تولید شده است که تاثیر منفی بر رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی دارد. امسال، سال رشد تولید با مشارکت مردم اعلام شده است. اولین گام در مسیر مردمی‌شدن اقتصاد آن است که فضای اقتصاد عادلانه باشد، یعنی میدان رقا… ناتوانی ایران در جذب سرمایه‌ی خارجی با وجود همه‌ی ظرفیت‌ها و نیازها، ایران تاکنون در جذب سرمایه‌گذاری خارجی موفق نبوده است. دلایل این ناکامی را می‌توان در چند بخش اصلی دسته‌بندی کرد: 1. اقتصاد داخل کشور: قوانین زیادی داریم که هیچ اثر اجرایی نداشته است، مثل قانون حمایت از ظرفیت مشارکت و احداث پتروپالایش‌ها با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی یا قانون مشارکت عمومی ــ خصوصی. برای تسهیل حضور مردم در اقتصاد باید اقدام شود. علت عدم‌مشارکت سرمایه‌ی مردم آن است که اولاً سرمایه‌ی اجتماعی کاهش یافته و حاکمیت به حقوق مردم به قدر کافی احترام نمی‌گذارد، و ثانیاً متغیرهای اصلی اقتصاد خوب کار نمی‌کنند. همه‌چیز به تورم، تحریم، ثبات سیاست‌ها، فضای کسب‌وکار خوب، عدالت و احترام به مالکیت مربوط است. آقای دکتر پزشکیان سرمایه‌ی اجتماعی چند دهه‌ی عمر خود را به میدان آورده تا با اجماع‌سازی زمینه برای جلب سرمایه در داخل و خارج و جلوگیری از خروج سرمایه را فراهم کند. سرمایه‌ای که برای اشتغال و تولید ضروری است. 2. تحریم‌های بین‌المللی: تحریم‌های اقتصادی و مالی اعمال‌شده علیه ایران، یکی از مهم‌ترین موانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی بوده‌اند. این تحریم‌ها، مانع از دسترسی ایران به نظام مالی بین‌المللی و ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بازارهای ایرانی شده‌اند. همچنین، محدودیت‌های تحریمی، ریسک سرمایه‌گذاری در ایران را به‌طور چشمگیری افزایش داده و انگیزه ورود سرمایه‌گذاران به این کشور را کاهش داده است. 3. حضور گسترده‌ی شبه‌دولتی‌ها و مقامات نظارتی در اقتصاد: سرمایه‌ی داخلی هم نمی‌داند کجا سرمایه‌گذاری کند که مجبور به رقابت با دولت، شبه‌دولتی‌ها و نظامیان نباشد. کجا سرمایه‌گذاری کند که هر روز مجبور به پاسخ‌گویی به دستگاه‌های نظارتی نباشد، مصاحبه و بازجویی نشود، و در معرض قضاوت‌های غیرکارشناسی نباشد. اگر داخل این است، خارج جای خود را دارد. امیر قطر و قطر ایرلاین از سرمایه‌گذاری کوچک خود به جان آمده، و چند سرمایه‌گذار خارجی موجود در ایران سودای فرار دارند. در چنین شرایطی دشوار بتوان از خارجی‌ها سرمایه خواست. 4. ناپایداری سیاست‌های اقتصادی: تغییرات مداوم در سیاست‌های اقتصادی و قوانین مرتبط با سرمایه‌گذاری، محیطی نامطمئن برای سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد کرده است. سرمایه‌گذاران به دنبال محیطی با ثبات و پیش‌بینی‌پذیر برای فعالیت‌های اقتصادی خود هستند و نوسانات و عدم اطمینان از قوانین، جذابیت ایران را به‌عنوان مقصد سرمایه‌گذاری کاهش داده است. 5. دستگاه قضایی کارآمد: عدم‌شفافیت در قوانین، بروکراسی پیچیده و طولانی، و نبود سازوکارهای حمایتی قوی برای سرمایه‌گذاران خارجی، از دیگر عوامل بازدارنده در جذب سرمایه خارجی است. سرمایه‌گذاران نیاز دارند که در صورت بروز اختلافات، به یک سیستم قضایی بی‌طرف و منصف دسترسی داشته باشند و از حمایت‌های قانونی کافی برخوردار شوند. 6. نظام مالی: سیستم بانکی ایران با مشکلات زیادی روبروست که ضعف در سیستم پرداخت بین‌المللی و محدودیت‌های شدید در مبادلات ارزی مهم‌ترین آن‌هاست. این مشکلات باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران خارجی در انتقال سرمایه به داخل کشور و هم‌چنین در انجام فعالیت‌های اقتصادی با مشکلات زیادی مواجه شوند. 7. عدم شفافیت: بسیاری از بخش‌های اقتصادی ایران از نظر شفافیت، کارآیی و رعایت استانداردهای بین‌المللی عقب‌تر از سایر کشورها است. این امر باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران خارجی در ارزیابی ریسک‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در ایران دچار تردید شوند.