سه استاد دانشگاه‌های آمریکا برنده نوبل اقتصاد ۲۰۲۴
ساعت 24 - جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۲۴ به سه پژوهشگر به خاطر مطالعات‌شان در زمینه شکل‌گیری نهادها و ارتباط آن با رفاه اجتماعی تعلق گرفت.
کادمی سلطنتی علوم سوئد اعلام کرد که دارون عجم‌اوغلو، سایمون جانسون و جیمز رابینسون «به دلیل مطالعات‌شان درباره چگونگی شکل‌گیری موسسات و تاثیرگذاری آن بر رفاه» برنده مشترک این جایزه شده‌اند.
دارون‌هاشم‌اوغلو، متولد ۱۹۶۷ در استانبول ترکیه، استاد موسسه فناوری ماساچوست در آمریکا است.
سایمون جانسون، متولد سال ۱۹۶۳ در شهر شفیلد بریتانیا هم استاد همین دانشگاه تحقیقاتی است.
جیمز رابینسون متولد ۱۹۶۰ در آمریکا، استاد دانشگاه شیکاگو در آمریکا است.
جایزه نقدی حدود یک میلیون و ۶۰ هزار دلاری بین سه نفر تقسیم خواهد شد.
آکادمی سلطنتی علوم سوئد در بیانیه‌ای نوشت که برندگان امسال با پژوهش و مطالعات خود اهمیت نهادهای اجتماعی را برای شکوفایی یک کشور آشکار کردند:
«جوامعی که در آن حاکمیت قانون ضعیف است و نهادهایی که از مردم سوء‌استفاده می‌کنند شاهد رشد یا تغییر مثبت نیستند. تحقیقات برندگان به ما کمک می‌کند تا دلایل این موضوع را به‌خوبی درک کنیم.»
«زمانی که اروپایی‌ها کشورهای زیادی را مستعمره خود کردند، نهادها در آن کشورها عوض شدند. این تغییر گاه بسیار بنیادی بود اما در همه جا به یک شکل رخ نداد. »
بیانیه افزوده است: «در بعضی نقاط هدف بهره‌برداری از جمعیت بومی و استخراج منابع به نفع استعمارگران بود. در برخی دیگر، استعمارگران نظام‌های سیاسی و اقتصادی فراگیر ایجاد کردند تا در درازمدت به نفع مهاجران اروپایی باشد. » آکادمی سوئد درباره پژوهش این سه دانشمند چه گفت؟
در بیانیه آکادمی سوئد آمده است که وقتی خطر انقلاب سیاسی وجود داشته باشد، صاحبان قدرت با دوراهی مواجه می‌شوند. آن‌ها ترجیح می‌دهند در قدرت باقی بمانند و سعی کنند با وعده‌هایی مثل اصلاحات اقتصادی، توده‌ها را آرام کنند، اما بعید است که مردم حرف آن‌ها باور کنند. در نهایت تنها گزینه ممکن است انتقال قدرت و استقرار دموکراسی باشد.
یاکوب سونسون، رئیس کمیته جایزه نوبل اقتصاد، گفت: «کاهش تفاوت‌های گسترده در درآمد بین کشورها یکی از بزرگترین چالش‌های زمان ما است. برندگان این جایزه اهمیت نهادهای اجتماعی را برای دستیابی به این امر مهم برجسته کرده‌اند. »
جایزه نوبل اقتصاد از جوایز اصلی نوبل نیست و بنیاد نوبل هر سال آن را به عنوان آخرین جایزه اعلام می‌کند.
جایزه نوبل اقتصاد که رسما با عنوان «جایزه بانک مرکزی سوئد در اقتصاد به یادبود آلفرد نوبل» شناخته می‌شود، در سال ۱۹۶۸ میلادی راه‌اندازی شد. هزینه نقدی جایزه را هم بانک مرکزی سوئد تامین می‌کند.
آکادمی سوئد گفته است برندگان امسال نشان داده‌اند که یکی از دلایل تفاوت در رفاه کشورها، نهادهای اجتماعی است که در دوران استعمار تشکیل شدند.
این آکادمی اضافه کرده است نهادهای فراگیر اغلب در کشورهایی ایجاد شده‌اند که در زمان استعمار فقیر بودند و این باعث شد در طول زمان جمعیت‌شان در کل از رفاه بیشتری برخوردار شوند. این دلیل مهمی است که بفهمیم چرا مستعمره‌های سابق که زمانی ثروتمند بودند اکنون فقیر هستند و برعکس.
بعضی از کشورها در شرایطی قرار می‌گیرند که به خاطر اتکا به نهادهایی که بهره‌کشی می‌کنند رشد اقتصادی پایینی دارند. اما نهادهای فراگیر منافع بلندمدتی برای همه ایجاد می‌کنند درحالیکه نهادهای بهره‌کش، دستاورد و درآمدهای کوتاه مدتی را برای افراد صاحب قدرت فراهم می‌کنند. تا زمانیکه این افراد قدرت سیاسی را به دست داشته باشند، کنترل این منابع در اختیارشان است و هیچ‌کس وعده‌های آن‌ها برای اصلاحات اقتصادی را باور نخواهد کرد. به گفته برندگان این جایزه به همین دلیل است که چنین جامعه‌ای شاهد هیچ نوع رشد و بهبودی نخواهد بود.
بی بی سی
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.