8 دلیل اصلی سقوط بورس

ساعت 24 - بازار سهام ایران در یکی از تاریک‌ترین دوره‌های فعالیت خود به سر می‌برد. چند روزی است که ارزش سهام شرکت‌های فعال در بورس اوراق بهادار تهران و نیز شاخص کل قیمت سهام با شتاب بیشتری در سرازیری افتاده‌اند. شاخص کل قیمت سهام که سنگر 2میلیون و200 را از دست داده بود در کرانه 2میلیون و 2میلیون و 100هزار جابه‌جا می‌شود. ب

به این ترتیب بازار سهام ایران هر روز ضعیف‌تر می‌شود و از هدف اصلی‌اش که تامین سرمایه برای بنگاه‌های فعال در باز سهام است دور و دورتر می‌شود. ریزش‌های پرشتاب ارزش کل بازار سهام و نیز شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران علاوه بر از دست دادن قدرت تامین سرمایه حالا با نارضایتی سهامداران پرشمار به ویژه سهامداران خرد روبه‌رو است و بیم آن می‌رود این دست از سهامداران بخواهند نسبت به روندهای موجود اعتراض کنند. سیاست خارجی تنش‌زا کارشناسان و فعالان بازار سرمایه درباره دلایل سقوط گونه شاخص کل قیمت سهام به مسائل گوناگون اشاره می‌کنند. بیشتر کارشناسان باور دارند سیاست خارجی تنش‌زای ایران که در ماه‌های تازه‌سپری‌شده شتاب بیشتری گرفته است اهمیت و تاثیرگذاری سیاسی- نظامی بزرگی بر اقتصاد سیاسی ایران برجای گذاشته است و به هم خوردن بازارها به ویژه بازار ارز کار را برای فعالان و مدیریت بازار سهام سخت کرده است. سیاست خارجی ایران که درگیر مسائل پرشماری شده است و احتمال وقوع هر رخدادی را برای ایران ممکن کرده است می‌تواند وضعیت را از این بدتر کند. در همین روزها که مقام‌های اسرائیلی و آمریکایی و اعضای اتحادیه اروپا دنبال تحریم‌های بیشتر ایران هستند و تحریم ده‌ها نفتکش و صنعت پتروشیمی با شتاب بر بازار سهام اثر می‌گذارند. کسری بودجه واقعیت این است که بودجه اقتصادی و بودجه دولت برای سال 1403 با کسری‌های پیدا و پنهان بسته شده است و این کسری برای بخش‌های گوناگون اقتصاد از جمله بازار سرمایه و سهام تنگناهای کلان پدیدار کرده است. مدیران اقتصادی شرایط ویژه‌ای را با بودجه 1403 سپری می‌کنند و باید برای تامین منابع پایدارناگزیرند اتخاذ تصمیم‌های سخت بگیرند و این تصمیم‌ها به بازارهای مختلف اصابت کرده و آن‌ها را تکان می‌دهند. تکانه‌های کسری بودجه به طور مثال می‌تواند از منقبض کردن سیاست اعتباری به بازار سهام آسیب برساند. ناترازی‌ها در حالی که شرکت‌های بزرگ پتروشیمی، فولاد‌سازی و دیگر فلزات اساسی بخش عمده‌ای از ارزش بورس را به خود اختصاص داده‌اند ناترازی‌های عمده در تامین انرژی این واحدهای بزرگ در شش ماه گذشته تولید این بنگاه‌ها را با اخلال روبه‌رو کرد. ناتراژی‌های موجود اما در بخش گاز نیز در راه است. نهادهای حکومتی امسال ترجیح دادند در تقسیم برق میان صنعت و خانوارها به خانوارهای ایرانی رسیدگی کنند و اعتراض‌های تولیدکنندگانی که بخش اصلی بازار سهام را در اختیار دارند با رکود مواجه کنند. سیاست‌های پولی بانک مرکزی سکاندار اصلی سیاست‌های پولی و بانکی است. هدف بزرگ این نهاد برای 1403 رساندن نرخ تورم به زیر 30درصد بوده و هست. بانک مرکزی به همین دلیل سیاست‌های پولی را منقبض کرده است. گلایه‌های دامنه‌دار فعالان صنعتی و اقتصادی نسبت به ناپایداری و مسدود شدن نسبی اعتبارات بانکی به فعالان بازار سرمایه که در گزارش‌های رسمی نیز دیده می‌شود به بازار سهام شوک‌های دامنه‌دار زده است. نرخ بهره بانکی بانک مرکزی برای اینکه راه رشد نقدینگی را ناهموار کند در یک تصمیم ناگهانی نرخ بهره بانکی را افزایش داد. نرخ بهره‌ای که به 30درصد و بالاتر نیز رسید به خروج سرمایه از بازار سهام منجر شد. بسیاری از کسانی که ریسک‌پذیری کمتری داشته و دارند با شتاب سرمایه‌گذاری در بازار سهام را پرخطر دیده و منابع خود را به بانک‌ها برده‌اند. نرخ بهره 30درصد و بالاتر که با حمایت و پشتیبانی بانک مرکزی انجام شده راه سقوط بازار سهام را باز و هموار کرده است. سیاست ارزی بسته مدیران بانک مرکزی می‌گویند عامل اصلی جهش در نرخ تورم نرخ تبدیل ارزهای معتبر به ریل بوده و هست. به این معنی که با افزایش قیمت دلار قیمت دیگر کالاها و حتی خدمات از افزایش قیمت دلار تبعیت می‌کنند. بانک مرکزی می‌خواهد لنگر ارزی را در جایی بیندازد و تثبیت کند که تورم مهار شود. این وضعیت و اراده بانک مرکزی موجب شده صادرکنندگان بزرگ را وادار کند دلارهای خود را به قیمتی که بانک مرکزی تعیین می‌کند بفروشند. با توجه به صادرات محور بودن بزرگ‌ترین بنگاه‌های فعال در بورس تهران سودآوری آن‌ها کاهش یافته و به همین دلیل استقبال از خرید سهام آن‌ها روندی کاهنده داشته باشد. ناهماهنگی دولت در حالی که دولت سیزدهم باور داشت و هر روز در بوق و کرنا می‌کرد که دولت و تیم اقتصادی‌اش منسجم هستند اما در عمل این ناهماهنگی‌ها بود که نمود داشت. ناهماهنگی‌های مدیریت ارشد بورس با بانک مرکزی و مواجهه و رودررویی‌های پرشمار شرایط را سخت کرده بود. ناتوانی‌های کارشناسی وزیر اقتصاد قبلی گره‌ها را اضافه می‌کرد و نمی‌شد راه روشنی را پیدا کرد. دولت نامستقر دولت چهاردهم هنوز نتوانسته است به دلایل سیاسی داخلی همه ارکان و اجزای خود را مستقر کند. مسعود پزشکیان با اعلام راهبرد وفاق بر سردرگمی‌های انتخاب مدیران اضافه کرده است. هنوز بدنه مدیران میانی و کارشناسان دولت چهاردهم مستقر نشده‌اند و سهامداران در بازار سهام این را می‌بینند و اعتمادشان به بورس کمتر و کمتر می‌شود. گفت‌وگوها در حالی که دولت سیزدهم با سه سال فعالیت نتوانست بازار سهام را سامان دهد این بازار دولت جدید را با آشوب‌های پرشمار دست به گریبان کرده است. مسعود پزشکیان چند روز پیش به رییس بانک مرکزی و نیز وزیر اقتصاد فرمان داد نگذارند بازار سهام بیشتر از این سقوط کند اما این دو مدیر ارشد تنها دیروز بود که خبر دادند به همراه حجت‌الله صیدی باهم گفت‌وگو کرده‌اند.

وزیر اقتصاد که سابقه فعالیت در بزرگ‌ترین نهاد خبررسانی سابقه کار دارد زودتر از رییس بانک مرکزی دست به کار شد و در یک توئیت نوشت در مورد مدیریت فروش اوراق و نقدینگی و سایر اقدامات لازم برای کنترل و کاهش نرخ سود بانکی هماهنگی لازم با بانک مرکزی و نیز رییس سازمان بورس اوراق بهادار تهران انجام شد. همتی نوشته است تاثیر شرایط منطقه و ریسک سیاسی در وضعیت فعلی بازارها را نمی‌توان منکر شد که البته برطرف خواهد شد.