پیچ و خم واردات گاز از عشقآباد
ساعت 24 - مدیر عامل پیشین شرکت ملی صادرات گاز ایران گفت: اکنون باتوجه به ناترازی؛ صنعت گاز روزهای پرچالشی را سپری میکند و باتوجه به عدم توسعه بخش گاز کشور و افزایش تقاضا از سمت دیگر، متاسفانه فشارها به مردم، اقتصاد و دولت وارد میشود و در مورد ترکمنستان نیز باتوجه به اینکه ما قراردادی نداریم، هیچ تعهدی برای طرف مقابل ایجاد نمیکند.
ه گزارش ایلنا، ایران در سالهای گذشته بهمنظور تامین بخشی از گاز طبیعی موردنیاز مناطق شمالی و شمال شرق کشور، بهویژه در ماههای سرد سال، روزانه ۲۳ تا ۳۰ میلیون مترمکعب گاز از ترکمنستان وارد میکرد و به این ترتیب، بهطور تقریبی هر سال کمتر از ۵ درصد از نیاز خود را از این طریق تامین کرده است.
واردات گاز از ترکمنستان از مسیر خط لوله گاز وارداتی ۲۰۰کیلومتری کردبچه - کردکوی که سال ۱۳۷۶ به بهرهبرداری رسید و از این خط، قابلیت واردات سالانه ۶ تا ۸ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی وجود دارد، و دوم خط لوله گاز وارداتی دولتآباد - سرخس - خانگیران به طول ۳۰ کیلومتر، که ظرفیت سالانه آن ۱۲ میلیارد مترمکعب است، انجام میشود.
بیشینه واردات گاز طبیعی از کشور ترکمنستان در سال ۲۰۱۱ معادل روزانه ۳۲ میلیون و ۴۰۰ هزار مترمکعب بود و در ۱۵ سال گذشته بهطور میانگین ۱۵ میلیون و ۳۰۰ هزار مترمکعب گاز طبیعی از کشور ترکمنستان وارد ایران شده است. با این حال، مشکلات تحریمی سبب کاهش واردات گاز طبیعی ایران از ترکمنستان شد. ترکمنستان همه صادرات گاز خود به ایران را از یکم ژانویه ۲۰۱۷ بهدلیل اختلاف پرداخت دلاری متوقف کرد و سرانجام یک دادگاه داوری بینالمللی در سال ۲۰۲۰ به نفع ترکمنستان رای داد.
البته ایران از همان زمان تلاشهای فراوانی برای حلوفصل موضوع آغاز کرد. رئیسجمهوری وقت ایران، اواخر مارس ۲۰۱۸ به عشقآباد سفر کرد و طبق گزارشها، با همتای ترکمن خود برای انجام قراردادهای سوآپ گاز ترکمنستان از طریق ایران، گفتوگو کرد و در اکتبر ۲۰۲۱ گزارش شد که مذاکرات برنامهریزیشدهای برای حل مناقشه و ازسرگیری عرضه گاز انجام شده است.
دیوان داوری بینالمللی در ژوئیه ۲۰۲۰ حکم داد که شرکت ملی گاز ایران باید نزدیک به ۲ میلیارد دلار را برای گازی که ترکمنستان از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۳ عرضه کرده بود، به ترکمنگاز بپردازد. اصل بدهی ایران به ترکمنستان بابت واردات گاز در دورههای گذشته در سه قسط تسویه شد و مذاکرات درباره جریمه بهموقع پرداخت نشدن این بدهی با طرف ترکمنستانی در جریان است.
در آغاز سال ۲۰۲۲، قرارداد جدید سوآپ تا سقف ۲ میلیارد مترمکعب در سال بین دو کشور، به ترکمنستان اجازه داد گاز خود را از طریق سوآپ با ایران به آذربایجان بفروشد و به این ترتیب چشماندازی تازه برای همکاریهای بیشتر بین دو طرف ایجاد شد. حجم سوآپ گاز طبیعی در سال ۲۰۲۲ حدود ۵ میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب بود که در سال ۲۰۲۳ تا حدود ۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب افزایش یافت. در شرایط کنونی دو نقطه تحویل بین دو کشور برای تحویل گاز تعیین شده و درمجموع توانایی انتقال حدود ۵۰ میلیون مترمکعب در روز بین دو کشور، مهیاست.
و امروز موضوع واردات و سواپ گاز ترکمنستان آن هم با ورود به فصل سرما حل و فصل نشده به طوری که رئیسجمهور نیز هفته گذشته گفته است که؛ "در سازمان برنامه و بودجه همکاران میگفتند ترکمنستان حاضر نیست با دولت ما قرارداد گازی ببندد. میگویم چرا؟ میگویند دولت پول ما را نمیدهد. میگویند ما با دولتی که پول ما را نمیدهد قرارداد نمیبندیم برای همین با خصوصیها قرارداد میبندیم، ما دولتیها فکر میکنیم دیگران(خارجیها) مثل خودمان هستند که دو سال پول پیمانکار را ندهیم، بهاندازهای که پول دارید قرارداد ببندید چه کسی به شما گفته قرارداد ببندید و به وعدههای خود عمل نکنید".
در هر حال موضوعی که اکنون مطرح است ما قرار نیست امسال از سمت ترکمنستان گازی دریافت کنیم، پیشبینی شده که دمای هوا منفی ۴ درجه سردتر باشد و ما با ۳۰۰ میلیون متر مکعب ناترازی زمان اوج مصرف مواجه خواهیم شد، چالشی که شاید میتوانستیم امسال را با گاز ترکمنستان پشت سر بگذاریم اما فعلا این امکان برای ما وجود ندارد.
. از سوی دیگر یک برگ برنده هم داریم که شاید بتوانیم از آن استفاه کنیم و آن اینکه در پی مذاکراتی که بین طرفهای ایرانی و ترکمنی در خصوص سواپ گاز ترکمنستان از طریق جمهوری اسلامی ایران به عراق، صورت گرفته قراردادی برای سواپ گاز میان طرفین ایرانی و ترکمنستانی به امضا رسیده و بر اساس آن، مقرر شده سالانه تا سقف ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان بر اساس ساز و کار سواپ، از طریق خاک جمهوری اسلامی ایران بهکشور جمهوری عراق عرضه شود.
همچنین بر اساس توافقات صورتگرفته، شرکتهای ایرانی خط لوله انتقال گاز جدیدی را به طول ۱۲۵ کیلومتر به همراه سه ایستگاه افزایش فشار گاز در خاک ترکمنستان احداث خواهند کرد که میتواند ظرفیت صدور گاز ترکمنستان به ایران را به ۴۰ میلیارد متر مکعب در سال افزایش دهد. به نظر میرسد اگر ایران بتواند از ابزار سواپ گاز ترکمنستان به عراق برای کشاندن ترکمنها پای میز مذاکره استفاه کند؛ شاید ماجرا فیصله یابد و فعلا تا زمانی که برنامههای افزایش تولید در میادین گازی به سرانجام برسد؛ چالش تامین گاز را حداقل برای مناطق شمالی کشور تاحدی برطرف کنیم.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.