کد خبر 644298

۲۴ آبان ۱۴۰۳ - ۱۵:۱۱

آرژانتین چگونه توانست تورم را کاهش و دلار را تثبیت کند

ساعت 24 - با روی کار آمدن خاویر میلی به‌عنوان رئیس‌جمهوری آرژانتین در دسامبر ۲۰۲۳، تورم دو برابر شد. در همین حال دلار «آبی» (اصطلاحی که آرژانتینی‌ها برای اشاره به دلار آزاد یا دلاری که در بازار معامله می‌شود به کار می‌برند، و مرجع اصلی قیمت‌ها در این کشور محسوب می‌شود) شروع به اوج‌گیری کرد و تا پایان ژانویه، ۲۵ درصد افزایش یافت.

وقتی مردی که تنها سه سال از ورودش به عالم سیاست می‌گذشت، به گفته خودش دست به «بزرگترین تعدیل در تاریخ بشریت» زد و هزینه‌های عمومی را به یکباره تقریبا به یک‌ سوم کاهش داد، زنگ‌های خطر به صدا درآمد.

بدبین‌ترین افراد و همچنین مخالفان دولت پیش‌بینی کردند که رئیس‌جمهور تا پایان سال در سمت خود دوام نمی‌آورد و به مرور خاطرات سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ پرداختند؛ دورانی که آرژانتین یکی از بدترین فروپاشی‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی خود را تجربه کرد و تنها طی دو هفته شاهد روی کار آمدن و کنار رفتن پنج رئیس‌جمهور بود. دیگران هشدار می‌دادند که یک ابرتورم جدید در راه است؛ مشابه آنچه که در سال ۱۹۸۹ رخ داد و قیمت‌ها به‌طور سالانه ۵۰۰۰٪ افزایش یافتند.

حتی بسیاری از کسانی که جزو ۵۶ درصد از رای‌دهندگانی بودند که در دور دوم انتخابات به جای سرخیو ماسا، وزیر اقتصاد وقت پرونیست این کشور، به میلی رای داده بودند هم خود را برای این احتمال آماده کرده بودند که قیمت دلار «آبی» بی‌وقفه افزایش پیدا کند. این پس از آن بود که دولت ائتلافی تازه‌تاسیس، در پی وعده‌های انتخاباتی مبنی بر جایگزینی پول ملی با دلار، قیمت رسمی دلار را دو برابر کرد و ارزش پزو را ۵۰٪ کاهش داد.

با این حال، ده ماه پس از روی کار آمدن میلی — اولین اقتصاددانی که به ریاست‌جمهوری آرژانتین رسید و نخستین سیاستمدار لیبرتارین که رهبری یک کشور را به عهده گرفت — هیچ‌ کدام از آن سناریوهای بدبینانه محقق نشده‌اند.

برعکس: تورم به پایین‌ترین نرخ آن در نزدیک به سه سال گذشته رسید، و دلار موازی که تا رکورد ۱۵۰۰ پزو در ماه ژوییه صعود کرده بود، اکنون به سطوحی مشابه ژانویه رسیده است.

در همین حال، با وجودی که میلی از نظر محبوبیت، حدود ۱۰ امتیاز از دست داده (او همچنان بالای ۴۰ درصد محبوبیت دارد)، توانسته قدرت خود را تثبیت کند، و علی‌رغم اینکه اقلیت کوچکی در پارلمان دارد و هیچ فرمانداری از گروه سیاسی او در قدرت نیست، موفق شده پیروزی‌های مهمی در قانون‌گذاری به دست بیاورد.

دیه‌گو ۵۶ ساله است و در بوئنوس آیرس سگ‌گردانی می‌کند. او می‌گوید: «به او رای دادم چون خواهان تغییر بودم. و او اکنون دارد به هدفش می‌رسد».

او به بی‌بی‌سی می‌گوید: «با اینکه ماه‌های گذشته به ویژه برای پدر بازنشسته من بسیار سخت بود، اما با کاهش تورم و پایین آمدن قیمت دلار، اکنون وضعیت بهتری داریم».

با این وجود، تردیدی نیست که آرژانتین در شرایط بسیار دشواری قرار دارد: بر اساس تازه‌ترین آمار رسمی، در نیمه اول سال، بیشترین میزان افزایش فقر در دو دهه گذشته ثبت شده است، به‌طوری که بیش از نیمی از جمعیت (نزدیک به ۵۳٪) زیر خط فقر هستند و این تقریبا شامل ۷۰ درصد کودکان می‌شود.

علاوه بر این، مصرف کاهش یافته و تولید ناخالص داخلی – شاخصی که فعالیت اقتصادی را اندازه‌گیری می‌کند - نسبت به نیمه اول سال گذشته ۳.۴٪ کاهش داشته است. بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول هر دو در این نظر اشتراک دارند که آرژانتین امسال بیشترین انقباض اقتصادی را در میان اقتصادهای آمریکای لاتین تجربه خواهد کرد.

با این حال، نمی‌توان انکار کرد که حداقل در حال حاضر، میلی به وعده خود برای تثبیت اقتصاد کلان، کاهش تورم و تثبیت دلار عمل کرده است.

رئیس‌جمهور در مصاحبه اخیر خود با کانال خبری ال‌ان‌پلاس اعلام کرد: «ما با موفقیت در حال خروج از جهنم هستیم».

بی‌بی‌سی موندو در این مطلب توضیح می‌دهد که چگونه رئیس‌جمهور میلی به این هدف دست‌ یافته است، و چرا همه بر این باور نیستند که استراتژی او موفقیت‌آمیز بوده است. برنامه میلی

میگل بوژیانو، اقتصاددان و یکی از اعضای شورای مشاوران اقتصادی دولت آرژانتین، به بی‌بی‌سی موندو گفت: «برای درک اینکه میلی چگونه تورم را کاهش داد، باید اساسا منشا تورم را درک کرد».

«در مورد آرژانتین، توضیح نسبتا ساده است: از آنجا که دولت‌های مختلف بیش از درآمد خود خرج کردند، در نهایت این هزینه‌های اضافی از طریق چاپ اسکناس تامین شد، زیرا دیگر هیچ‌ کس به آرژانتین پول قرض نمی‌دهد».

بوژیانو می‌گوید که «مشکل بدتر و بدتر شد» چون علاوه بر چاپ پول برای خزانه‌داری، بانک مرکزی نیز شروع به اعطای وام کرد که این موجب شد هر دو نهاد بدهکار شوند.

«بانک مرکزی آگاه بود که در نتیجه پول نقدی که به خزانه می‌داد، تورم ایجاد خواهد شد، زیرا مقدار زیادی پزو بی‌ آنکه مورد تقاضای مردم باشد در گردش بود، و در نتیجه به سمت دلار یا افزایش قیمت‌ها می‌رفت».

او توضیح داد که بانک مرکزی برای جلوگیری از این مشکل، مکانیسمی را برای جذب بخش قابل توجهی از آن پول ایجاد کرد: بدهی‌های کوتاه مدت دارای بهره که با بانک‌ها ایجاد شد.

زمانی که میلی به قدرت رسید، کسری بودجه خزانه معادل ۴.۶٪ از تولید ناخالص داخلی بود. اما کسری بانک مرکزی در نتیجه «حباب» بهره‌ای که از آن بدهی کوتاه‌ مدت ایجاد شده بود، دو برابر کسری بودجه خزانه بود.

برای حل مشکل خزانه‌داری، میلی مستقیما به ریشه مشکل پرداخت: او با به کارگیری اره‌برقی نمادینی که در کمپین انتخاباتی خود از آن استفاده کرده بود، یک‌ سوم هزینه‌های عمومی را یکباره کاهش داد.

به این ترتیب، او از همان ماه اول دولت خود توانست انتشار پول که عامل اصلی تورم بود را کاهش دهد، و از کسری بودجه به مازاد بودجه (درآمد بیشتر از هزینه‌ها) برسد؛ چیزی که آرژانتین تنها چند بار در طول یک قرن گذشته به آن دست یافته بود.

بوژیانو می‌گوید، برای حل مشکل بدهی بانک مرکزی و توقف انتشار پول توسط این نهاد، میلی به ابزار دیگری روی آورد: مخلوط‌کن. «او به تدریج نرخ بهره‌ای که بابت بدهی‌های دارای بهره پرداخت می‌شد را کاهش داد، ارزش پزو را کم کرد، همچنین نرخ ارز رسمی را که کمتر از حد واقعی بود افزایش داد، و آن را تقریبا به همان سطح نرخ ارز بازار رساند».

مشاور اقتصادی میلی می‌گوید: «این اقدام باعث تنظیم قیمت‌های نسبی شد، که به نوبه خود یک جهش تورمی را به همراه داشت که از بهره‌ای که بابت آن بدهی پرداخت می‌شد هم فراتر می‌رفت. به این ترتیب، این اقدام باعث کاهش در بدهی‌های دارای بهره شد، و نرخ‌های بهره آن‌ها را به معنای واقعی در وضعیت منفی قرار داد».

میلی به تازگی در سخنرانی‌ خود در یک انجمن بازرگانی این‌ گونه از استراتژی خود یاد و به آن افتخار کرد: «هیچ‌ کس نمی‌دانست چطور این مشکل را حل کند، و ما آن را طی شش ماه حل کردیم. ما چیزی را که غیرممکن به نظر می‌رسید، ممکن کردیم». پایداری

بسیاری از منتقدان میلی ادعا می‌کردند که حفظ این مازاد برای او غیرممکن خواهد بود، چرا که چنین چیزی نیازمند به تعویق انداختن بدهی‌هایی بود که در نهایت باید پرداخت می‌شد، و در عین حال لازم بود هزینه‌های عمومی در پایین‌ترین سطح تاریخی خود منجمد شود. با این وجود واقعیت این است که دولت لیبرتارین در حفظ این مازاد در نه ماه نخست فعالیت خود موفق بوده است.

این دولت حتی پس از پرداخت بهره بدهی عمومی نیز توانسته به مازاد دست یابد؛ چیزی که در آرژانتین بی‌سابقه بوده و برای متعادل‌سازی حساب‌ها حیاتی محسوب می‌شود.

با این حال، برخی رئیس‌جمهور و وزیر اقتصاد، لوئیس کاپوتو، را متهم می‌کنند که صرفا برای «پنهان‌ سازی» کسری بودجه دست به مانورهای مالی می‌زنند.

کارلوس رودریگز، اقتصاددانی که سابقه مشاوره به میلی را دارد و در زمان دولت کارلوس منم به عنوان دبیر سیاست اقتصادی فعالیت می‌کرد، در حساب خود در شبکه ایکس هشدار دارد: «دولت در صورتی که با اوراق خزانه خود را تامین مالی نمی‌کرد، قادر نبود به مازاد اقتصادی دست یابد. این اوراق اجازه می‌دهند پرداخت بهره‌ها به تعویق بیفتد، چراکه این بهره‌ها، همراه با اصل سرمایه، تنها هنگام سررسید اوراق بدهی پرداخت می‌شوند.

او نوشته: «کسری شبه‌‌مالی، مثل جادو جمبل ناپدید شد، و میلی ناگهان کسری دولت را در حد چندین واحد از تولید ناخالص داخلی کاهش داد. این صرفا یک ترفند (فریب) است. کسری همچنان باقی است. آن‌ها نمی‌توانند کسی را فریب ‌دهند، فقط اعتبار خود را از دست خواهند داد».

کریستسنا فرناندز د کرشنر، رئیس‌جمهوری سابق هم اخیرا در حساب خود در شبکه ایکس در انتقاد از عملکرد میلی نوشت، میلی که در جریان تبلیغات انتخاباتی خود گفته بود بانک مرکزی را تعطیل خواهد کرد، «در نهایت بدهی‌های آن را از طریق اوراق خزانه موسوم به LEFI و Lecaps به دولت آرژانتین منتقل کرد، که ماهانه بیش از ۲ تریلیون پزو (۲ میلیارد دلار آمریکا) بهره تولید خواهد کرد، و در حال ایجاد حبابی است که وقتی بترکد، بهتر است در آن نزدیکی نباشیم».

گذشته از این بحث‌ها، میلی اطمینان دارد که با حفظ سیاست «کسری صفر» خود، موفق به کاهش تورم خواهد شد، که یکی از اصلی‌ترین وعده‌های انتخاباتی‌اش بوده است.

میلی در لایحه بودجه ۲۰۲۵ که آن را در ماه سپتامبر ارائه کرد، تخمین زد که تورم تا پایان سال جاری به رقم ۱۰۴.۴ درصد برسد، که این تقریبا نصف میزان تورم در سال ۲۰۲۳ خواهد بود.

با وجودیکه خوش‌بینی بازار به نسبت کمتر است، این توافق وجود دارد که کاهش قابل توجهی رخ خواهد داد: بر اساس تازه‌ترین نظرسنجی بانک مرکزی آرژانتین پیش‌بینی شده که تورم در سال ۲۰۲۴ به ۱۲۳.۶ درصد برسد، که این اندکی پایین‌تر از تخمین صندوق بین‌المللی پول (۱۴۰ درصد) است.

ماریانو، وکیلی که می‌گوید «بی‌اندازه مشتاق است شکوفایی آرژانتین را ببیند»، در میان بسیاری از پست‌های خود در شبکه ایکس که واقع‌گرایانه بودن اهداف دولت را زیر سوال می‌بردند، نوشته: «اگر این سیاست این دفعه موفق شود چی؟»

برخلاف تورم که به‌تدریج کاهش یافته است، دلار موازی که نشان‌دهنده اعتماد بازار به دولت است و به‌عنوان مرجع بی‌قیدوشرط در این کشور عمل می‌کند، مسیر پر نوسان‌تری را طی کرده است.

زمانی که میلی به قدرت رسید، هر دلار معادل ۱۰۰۰ پزو بود؛ رقمی که تا پایان ژانویه ۲۵ درصد افزایش یافت (۱۲۵۰ پزو). اگرچه قیمت دلار دوباره کاهش یافت و بین ماه‌های مارس و مه نزدیک به ۱۰۰۰ پزو باقی ماند، از آن نقطه به بعد روند صعودی را آغاز کرد. این موضوعی است که باعث نگرانی آرژانتینی‌ها شده است. زیرا آن‌ها می‌دانند که ارزش دلار «آبی» اغلب به‌سرعت به قیمت‌ها منتقل می‌شود.

تا ماه ژوئیه، دلار به بالاترین رقم خود رسید: ۱۵۰۰ پزو، یعنی تقریبا ۵۰٪ بیشتر از ارزش دلار رسمی که توسط دولت تنظیم می‌شود و به‌عنوان «لنگر» در برابر تورم، با نرخ ثابت ۲ درصد ماهانه افزایش می‌یابد.

این امر منجر به هشدارهای جدیدی شد، زیرا ترس از فشار بر قیمت‌ها وجود داشت.

با این حال، از آن زمان، دلار «آبی» به سطح قبلی قیمت خود در ماه ژانویه بازگشته است، که این برای دولت لیبرتارین یک پیروزی محسوب می‌شود.

اما میلی برای مهار دلار چه کرد؟

برخی معتقدند که یک عامل مهم در کاهش نرخ ارز، برنامه «عفو سرمایه» است که توسط دولت به اجرا در آمده و به افراد اجازه می‌دهد تا حداکثر ۱۰۰۰۰۰ دلار سرمایه اعلام‌ نشده خود را بدون جریمه یا مالیات اضافی اعلام کنند (مبالغ بالاتر مشمول نرخ ۵٪ تا ۱۵٪ می‌شوند). این اقدام عرضه دلار را افزایش داده که به نوبه خود به کاهش ارزش آن کمک کرده است.

با این حال دولت آنچه رخ داده را یک «رونق موقت ارزی» ناشی از عفو سرمایه نمی‌داند و ادعا می‌کند که کاهش دلار بخشی از برنامه‌اش بوده است.

رئیس‌جمهور در سخنرانی‌اش در جمع گروهی از اهالی کسب و کار که در تاریخ ۱۸ اکتبر در انجمن موسسه توسعه تجارت آرژانتین جمع شده بودند، در این باره بیشتر توضیح داد.

او گفت: «در مواجهه با یک حمله سفته‌بازانه که در آن دلار با نرخ ۱۵۰۰ پزو معامله می‌شد و پیش‌بینی می‌شد که در هفته بعدی به ۲۰۰۰ پزو برسد و همین‌طور ادامه یابد، تصمیم گرفتیم چارچوب پولی را تغییر دهیم و مستقیما به سمت انتشار صفر برویم».

او با افتخار گفت: «به نظر می‌رسد که این هم جواب داد و اتفاقی افتاد که هرگز در آرژانتین رخ نداده بود: دلار از ۱۵۰۰ پزو به ۱۱۰۰ پزو سقوط کرد. بنابراین، ما کار دیگری را که غیرممکن به نظر می‌رسید، ممکن کردیم».

بوژیانو در گفتگو با بی‌بی‌سی موندو این استراتژی را با جزییات بیشتری توضیح داد.

او اشاره کرد: «در ابتدای مدیریت رئیس‌جمهور میلی، بانک مرکزی در حال انتشار پزو برای خرید دلار و بازسازی تدریجی ذخایر خود بود که دولت آن را با موجودی منفی بیش از ۱۱ میلیارد دلار به ارث برده بود».

«دو یا سه ماه پیش، بانک مرکزی تصمیم گرفت که به‌طور کامل از انتشار پزو برای خرید دلار دست بردارد؛ به این ترتیب انتشار پول تحت هر شرایطی متوقف شد».

او تاکید کرد: «همچنین، چون خزانه هم مازاد بودجه دارد — به این معنی که کمتر از درآمد مالیاتی خود خرج می‌کند — خود خزانه در حال جذب پزو از اقتصاد است. نتیجه این است که پزوی بیشتری وجود ندارد و این باعث شده که دلار پایین بیاید. آرژانتین، به دلار هم گران است

پارادوکس استراتژی میلی این است که کسی که درباره دلاریزه کردن اقتصاد صحبت می‌کرد و در جریان کمپین خود برای ریاست جمهوری، پزوی آرژانتین را با «فضولات» مقایسه کرده بود، اکنون ارزش آن را به قدری بالا برده که این کشور حتی به دلار هم گران شده است.

دیه‌گو جیاکومینی، یکی از شرکای سابق و منتقد فعلی رئیس‌جمهور می‌گوید: «اگر نرخ ارز در جایی که امروز است باقی بماند، آرژانتین در دوازده ماه اول سال ۱۰۴٪ تا ۱۰۵٪ تورم دلاری خواهد داشت».

او اخیرا در مصاحبه‌ای با رادیو کان وس توضیح داد: «این بدان معنا است که اگر در ابتدای سال، زمانی که میلی به قدرت رسید، برای پرداخت قبض برق به ۱۰۰ دلار نیاز داشتید، تا پایان سال برای این کار به ۲۰۰ تا ۲۱۰ دلار نیاز خواهید داشت».

به گفته این اقتصاددان «این نرخ ارز نه به نفع کسانی است که برای بازار داخلی تولید می‌کنند، و نه برای کسانی که صادرات دارند. بنابراین، سطح فعالیت اقتصادی محکوم به رکود است».

او پیش‌بینی کرد: «این وضعیت باید در مقطعی با جهش نرخ ارز و تسریع تورم اصلاح شود».

برخی از آرژانتینی‌ها با او در این بدبینی شریک هستند. کاربری به نام ژان والژان در توییتی نوشته است: «ما به دلار گران هستیم، چون ارزش دلار به شدت عقب مانده است، دارند آن را پایین نگه می‌دارند!!! این فیلم را قبلا دیده‌ام و پایانش را می‌دانم: ۲۰۰۱، آشنا به نظر می‌رسد؟!!!»

با این حال، میلی کاهش دوباره ارزش را رد کرده و اعلام کرده است که به استراتژی خود برای افزایش ماهانه ۲ درصدی ارزش دلار رسمی ادامه خواهد داد، با وجود اینکه این کار باعث عقب‌ماندگی ارزش آن نسبت به تورم شده است.

وزیر اقتصاد، کاپوتو، اعلام کرده که برنامه دولت این است که در نهایت دلار رسمی و دلار «آبی» همگرا شوند؛ این اقدام گام مهمی پیش از لغو کنترل‌های سرمایه (موسوم به سپو) می‌باشد که دسترسی به دلار آمریکا را در این کشور محدود کرده است.

این موضوع همچنین باید تا پیش از دلاریزه‌سازی احتمالی – که همچنان بخشی از برنامه‌های رسمی دولت است – از طریق «رقابت آزاد ارزها» تحقق یابد.

در همین حال، دولت نگرانی‌های کسانی را که هشدار می‌دهند، فراتر از اخبار خوب مالی، «اقتصاد واقعی» به پیشرفت نمی‌رسد، رد می‌کند.

او اشاره می‌کند که اگرچه مقایسه‌های سالانه فعالیت اقتصادی منفی است، اگر ماه به ماه مقایسه شود، روند مثبت است—تغییری که در برخی بخش‌ها در حال مشاهده است.

میلی در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های خود تکرار می‌کند: «از اینجا به بعد فقط اخبار خوب در راه است».

خوش‌بینی او توسط بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نیز تایید شده است که پیش‌بینی کرده‌اند آرژانتین در سال ۲۰۲۵ رشد ۵٪ خواهد داشت و از اقتصادی با بیشترین رکود در میان کشورهای آمریکای لاتین، به اقتصادی با بیشترین رشد تبدیل خواهد شد.

باید منتظر ماند و دید که آیا این جهش اقتصادی آنطور که میلی وعده داده است، به سکویی برای آینده‌ای پررونق‌تر تبدیل خواهد شد که زندگی برخی از ۲۵ میلیون فرد فقیر کنونی این کشور را بهبود می‌بخشد، یا آنطور که مخالفان او هشدار می‌دهند، آرژانتین یک بار دیگر در یک چرخه بدهی گرفتار خواهد شد.