ترامپ و شی در مسر آشتی یا اوج گیری نبرد

ساعت 24 - لورا بیکر خبرنگار امور چین در بی بی سی گزارش مشروح خود را از مناسبات چین و آمریکا با یک پارک در چین شروع می‌کند و می‌نویسد: در یک پارک ورزشی، کنار دیوارهای قرمز و کاشی‌های براق آبی که «معبد آسمان» پکن را احاطه کرده‌، گروهی از بازنشستگان در حال ورزش کردن هستند. یکی از آن‌ها بعد از تمام کردن تمرین بارفیکس خود می‌گوید: «من ۷۴ سال دارم و امیدوارم این کار باعث شود عمر طولانی‌تری داشته باشم.»

هم‌زمان باد سردی برگ‌های درختان سرو پارک را به حرکت در می‌آورد و تمرکز مرد دیگری را که تلاش می‌کند روی سرش بایستد،‌ به هم می‌زند. زنان دستکش‌ها و ژاکت‌هایشان را می‌پوشند و به نوبت از دستگاه‌های ورزشی استفاده می‌کنند.

قرن‌ها پیش امپراتور‌های چین به این مکان مقدس سلسله مینگ می‌آمدند تا برای برداشت پربار محصول دعا کنند. اکنون این پارک به محلی تبدیل شده که ساکنان محلی آن پس از دهه‌ها مشارکت در رشد چشمگیر اقتصادی چین، از دوره بازنشستگی خود لذت می‌برند. آن‌ها شاهد دوره‌ای بوده‌اند که در آن درهای کشورشان به روی جهان باز شد و کارخانه‌هایشان اقتصاد چین را به جایی رساند که اکنون با اقتصاد اول جهان، یعنی آمریکا، رقابت می‌کند. اما برخی نگران وعده‌های دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا هستند که گفته است تعرفه‌های سنگینی بر کالاهای ساخت چین وضع خواهد کرد. آن‌ها از تاثیر اجرای چنین وعده‌هایی بر اقتصاد متکی به صادرات چین ابراز نگرانی می‌کنند.

برای بسیاری در چین، ترامپ شخصیتی خنده‌دار و مایه تفریح است و ویدیوهای او در حال رقصیدن با آهنگ وای‌ام‌سی‌ای، به شکل گسترده در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته می‌شود. گروهی دیگر نگران هستند که او بیش از حد غیرقابل پیش‌بینی باشد.

بازنشسته ۷۴ ساله، که نخواست نامش را بیارویم، می‌گوید: «من ترامپ را دوست دارم، اما او بی‌ثبات است. هیچ‌ کس نمی‌داند چه خواهد کرد. »بعضی از انتخاب‌های ترامپ برای کابینه، که بعد از پیروزی در انتخابات اعلام کرده، بدون شک مردم را نگران‌تر خواهد کرد. مارکو روبیو، که ترامپ او را برای سمت وزیر امور خارجه انتخاب کرده، پکن را «تهدید قرن» خوانده است. پکن هم او را تحریم کرده است. مایک والتز، انتخاب ترامپ برای مشاور امنیت ملی، چندی پیش نوشت که آمریکا باید «فورا» به درگیری‌های اوکراین و خاورمیانه پایان دهد تا بتواند «سرانجام توجه راهبردی خود را روی جایی که لازم است متمرکز کند: مقابله با تهدید بزرگ‌تر از سوی حزب کمونیست چین.»اما به گفته یو جیه، پژوهشگر ارشد چین در اندیشکده چتم‌هاوس در لندن، چین در حال آماده شدن برای دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ بوده است.او می‌گوید با وجود بعضی نگرانی‌ها در میان مردم، بازگشت ترامپ برای پکن «غیرمنتظره نیست»، اما هشدار می‌دهد که جهان همچنان باید «انتظار یک رابطه پر فراز و نشیب» را داشته باشد. هشدار «جنگ سرد» پکن به واشنگتن رقابت بین دو کشور از مدت‌ها پیش شدت گرفته است، خیلی قبل‌تر از پیروزی ترامپ در انتخابات. این تنش‌ها به ویژه در دولت جو بایدن، به دلیل حفظ تعرفه‌های وارداتی و تشدید اختلاف‌های سیاسی، از حمله روسیه به اوکراین گرفته تا آینده تایوان، افزایش یافت.با این حال، گفت‌وگوهایی نیز بین دو طرف برقرار بود و چند مقام ارشد آمریکایی به پکن سفر کردند. شی جین‌پینگ، رئیس جمهور چین، وعده داده است که با دولت جدید ترامپ همکاری کند، اما در آخرین دیدار خود با جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، به واشنگتن هشدار داد که نباید «جنگ سرد جدیدی» آغاز شود چون «برنده‌ای نخواهد داشت».او گفت که تلاش برای «مهار چین اقدامی نسنجیده، غیر قابل قبول و محکوم به شکست است.» پکن مدت‌ها است آمریکا و متحدانش را به تلاش برای مهار چین متهم می‌کند. از تعرفه‌هایی که کالاهای ساخت چین را هدف قرار می‌دهد تا قوانین محدودکننده دسترسی به تراشه‌های پیشرفته هوش مصنوعی و ائتلاف‌های نظامی در دریای جنوبی چین و فراتر از آن، همه به عنوان بخشی از این رویکرد تلقی می‌شود. به گفته لایل موریس از مرکز تحلیل چین در انجمن آسیا، انتخاب روبیو و والتز از سوی ترامپ نشان می‌دهد که دولت او رویکردی «سخت‌تر و پرقدرت‌تر» علیه چین در پیش خواهد گرفت. او می‌گوید: «در حالی که ترامپ رابطه شخصی‌ خود با شی جین‌پینگ را به عنوان ابزاری برای مذاکره می‌بیند، احتمالا بر والتز و روبیو تکیه خواهد کرد تا سیاستی تهاجمی‌تر و بدون سازش در قبال چین طراحی کند. »این دیدگاه در واشنگتن تنها به این دو نفر محدود نمی‌شود. بسیاری از مقام‌های آمریکایی چین را تهدیدی برای امنیت و اقتصاد ایالات متحده می‌دانند، در حالی که چنین دیدگاهی برای مردم عادی پکن باعث تعجب است.یکی از بازنشستگان پارک در حالی که برای انجام حرکات کششی آماده می‌شود، می‌گوید: «شما الان در چین وضعیت بهتری دارید تا در آمریکا.» از اتهام‌زنی درباره کووید تا رقابت هسته‌ای کمی دورتر، در شمال معبد آسمان، شهر ممنوعه قرار دارد؛ جایی که امپراتوران چین نزدیک به ۵۰۰ سال در آن زندگی کردند. در سال ۲۰۱۷ شی جین‌پینگ در این مکان تاریخی از ترامپ میزبانی کرد و ارج و منزلتی برای او قائل شد که هیچ یک از روسای جمهور دیگر آمریکا از زمان تاسیس جمهوری خلق چین تجربه نکرده بودند. شی کل محوطه را برای ورود ترامپ قرق کرد او را به گشت و گذار در داخل کاخ امپراتوری برد. این بازدید لحظه به لحظه به صورت زنده از تلویزیون دولتی چین پخش شد. در شام رسمی، برای ترامپ مرغ کونگ پائو سرو شد و او نیز ویدیویی از نوه‌اش، آرابلا کوشنر منتشر کرد که ترانه چینی می‌خواند. این ویدیو به سرعت در شبکه‌های اجتماعی وایرال شد. این دیدار به عنوان نقطه اوجی در روابط آمریکا و چین معرفی شد. اما خیلی زود، با شیوع کووید-۱۹ در ووهان در سال ۲۰۱۹ و شیوع جهانی آن در سال ۲۰۲۰، این روابط تیره و تار شد. ترامپ بارها کووید را «ویروس چینی» خواند و پکن را مقصر دانست. او همچنین جنگ تجاری متقابلی را آغاز کرد و تعرفه‌هایی را به اجرا گذاشت که همچنان برای بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار کالا برقرار است. شد ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوری خود با شی‌ جین‌پینگ قوی‌تری روبرو خواهد شد که موقعیت خود را با پیروزی تاریخی در دوره سوم ریاست جمهوری خود محکم کرده و این احتمال وجود دارد که تا پایان عمر در قدرت باقی بماند. چین اکنون دارای بزرگ‌ترین ارتش و نیروی دریایی جهان است و واشنگتن نگران است که این کشور در حال ساخت زرادخانه‌ هسته‌ای بزرگ‌تری باشد. در حالی که ترامپ اعضای کابینه جدیدش را معرفی می‌کرد، رسانه‌های دولتی چین ویدئوهایی از بزرگ‌ترین نمایشگاه هوایی این کشور منتشر کردند که شامل جنگنده رادارگریز جدید جی‌۳۵-ای بود که به صورت عمودی و وارونه پرواز می‌کرد. چین اکنون دومین کشوری است که دو جنگنده رادارگریز در ناوگان خود دارد. کشور دیگر آمریکا است. نخستین جنگنده رادارگریز دو سرنشینه جهان (جی۲۰-اس) نیز در چین به نمایش گذاشته شد. تحلیلگران موسسه مطالعات بین‌المللی میدلبری در کالیفرنیا اخیرا تصاویری ماهواره‌ای یافتند که نشان می‌داد چین در حال کار روی پیشران هسته‌ای برای یک ناو هواپیمابر جدید است.تونگ ژائو از اندیشکده بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی می‌گوید این مطالعات «نگرانی‌هایی جدی درباره احتمال اتخاذ راهبرد ضربه اول از سوی پکن و افزایش تهدیدات هسته‌ای مطرح کرده و در واکنش، حمایت‌ها برای تقویت توانایی‌ هسته‌ای آمریکا در داخل این کشور افزایش یافته است.»او می‌گوید: «به نظر می‌رسد این دو کشور در آستانه رقابت هسته‌ای بسیار شدیدی قرار دارند که می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای ثبات جهانی داشته باشد، مگر اینکه ترامپ شخصا مداخله کند، که بعید به نظر می‌رسد. » مسئله تایوان چین تحت رهبری شی در سال‌های اخیر، در ادعاهای سرزمینی خود نسبت به تایوان و دریای جنوبی چین صریح‌تر شده است.یکی از نگرانی‌ها این است که پکن از لحاظ نظامی برای حمله به تایوان آماده می‌شود؛ جزیره‌ای که آن را استانی جدا شده می‌داند که سرانجام تحت کنترل خود در خواهد آورد. آیا آمریکا، تحت رهبری ترامپ و کابینه‌اش، حاضر است از تایوان دفاع کند؟این سوالی است که روسای جمهور قبلی آمریکا هم با آن روبرو بوده‌اند. ترامپ از پاسخ صریح طفره رفته و گفته است که نیازی به استفاده از نیروی نظامی نخواهد داشت چون شی می‌داند که او «دیوانه» است و اگر چنین اتفاقی بیفتد، تعرفه‌های فلج‌کننده‌ای بر واردات چین اعمال خواهد کرد. با وجود بی‌میلی ترامپ به مشارکت در جنگ‌های خارجی، اکثر کارشناسان انتظار دارند که واشنگتن به ارائه کمک‌های نظامی به تایوان ادامه دهد. اول این که بر اساس قانون موظف به فروش تسلیحات دفاعی به این جزیره است. و دوم این که دولت اول ترامپ بیش از هر دولت دیگری به تایوان سلاح فروخته است.موریس می‌گوید در آمریکا «حمایت دوحزبی قدرتمندی برای ادامه کمک نظامی به تایوان وجود دارد. انتظار ندارم ترامپ تغییری اساسی در مسیر فروش تسلیحات به تایوان ایجاد کند». نظر واقعی ترامپ درباره شی جین‌پینگ با وجود اختلافات آشکار، به نظر می‌رسد ترامپ تصویر مقتدر شی جین‌پینگ را تحسین می‌کند. حتی در میانه جنگ تجاری تلخ با چین در سال ۲۰۲۰، ترامپ اعلام کرد که او و شی «به یکدیگر علاقه دارند».او اخیرا در مصاحبه‌ با وال‌استریت ژورنال گفت: «من رابطه‌ای بسیار قوی با او داشتم.»اما به سختی می‌توان فهمید که شی درباره ترامپ چه فکر می‌کند. او درباره این رابطه صحبتی نکرده و به ندرت نام ترامپ را به زبان می‌آورد. در سال ۲۰۱۸ رسانه دولتی چین مستقیما ترامپ را هدف گرفت و ویدیویی ناخوشایند با عنوان کنایه‌آمیز «متشکریم آقای ترامپ، شما عالی هستید!» منتشر کرد که البته بعدا سانسور شد. با تمام این اوصاف روشن است که هر دو رهبر نوعی ملی‌گرایی قدرتمند را به نمایش می‌گذارند. رویای شی «احیای باشکوه ملت چین» است و ترامپ باور دارد که تنها او می‌تواند «عظمت را به آمریکا بازگرداند». هر دو وعده می‌دهند که در مسیر رسیدن به دوره‌ طلایی جدیدی برای ملت‌هایشان گام برمی‌دارند. عصر طلایی ترامپ برای آمریکا شامل تعرفه‌های ۶۰ درصدی بر کالاهای ساخت چین است. اما پکن تمایلی به آغاز جنگ تجاری دیگری ندارد. چین مشکلات خودش را دارد. اقتصاد کساد در برابر عامل ماسک رویای شی برای رونق و شکوفایی در معرض خطر است. اقتصاد چین تضعیف شده، بخش مسکن و املاک با بحران روبرو است، نزدیک به ۲۰ درصد از جوانان برای یافتن شغل مشکل دارند و چین یکی از سریع‌ترین نرخ‌های رشد جمعیت سالخورده در جهان را دارد. بخشی از این مشکلات اقتصادی در معبد آسمان به وضوح قابل مشاهده است. ما در میان گروه‌های گردشگران چینی قدم می‌زنیم که از دروازه‌های مرمر سفید عبور می‌کنند. اخیرا پوشیدن لباس‌های دوره سلسله چینگ بین جوانان مد شده است، هرچند ردای‌ بلند ابریشمی آن‌ها اغلب نمی‌تواند مد دیگر را پنهان کند: کتانی‌های سفید بزرگ. ده‌ها گروه دانش‌آموزی در حال گوش دادن به راهنماهای خود درباره تاریخ پرماجرای شهر هستند، و هم‌زمان صفی برای ادای احترام در اطراف نیایشگاه تشکیل شده است. نوبت زنی میان‌سال می‌رسد که لباس مشکی به تن دارد. او سه بار می‌چرخد، دستانش را به هم قفل می‌کند، چشمانش را می‌بندد و به آسمان نگاه می‌کند. بعد از تمام شدن نیایش از او می‌پرسیم چه آرزویی کرده است. او می‌گوید بسیاری به اینجا می‌آیند و از خدا می‌خواهند که فرزندانشان کار پیدا کنند یا وارد مدرسه خوبی شوند. او می‌گوید: «ما آرزوی زندگی بهتر و آینده‌ای روشن‌تر داریم.» در حالی که چین ادعا می‌کند فقر شدید را ریشه‌کن کرده، میلیون‌ها کارگری که در سراسر کشور در رشد اقتصادی چین سهیم بوده‌اند، نگران آینده‌ خود هستند. آینده آن‌ها و آینده اقتصاد چین ممکن است تا حدی به جدی بودن ترامپ در عمل به وعده‌اش درباره تعرفه‌‌ها بستگی داشته باشد. یو جیه می‌گوید این بار پکن آماده است.او می‌گوید: «چین قبلا منابع واردات کشاورزی خود را گسترش داده (به ویژه از برزیل، آرژانتین و روسیه) و حجم صادرات خود را به کشورهایی که متحد آمریکا نیستند، افزایش داده است. در سطح داخلی، تامین سرمایه برای بازپرداخت بدهی‌های دولت‌های محلی نیز زمینه برای جبران تاثیرات منفی جنگ تجاری احتمالی با دولت ترامپ آماده می‌کند. » پکن ممکن است امید دیگری نیز داشته باشد. به نظر می‌رسد ایلان ماسک، میلیاردر مشهور، اکنون نفوذ زیادی روی ترامپ دارد. شرکت او، تسلا، برای تولید خودرو به چین وابسته است و حدود نیمی از خودروهای الکتریکی آن در این کشور ساخته می‌شوند. رهبران چین ممکن است این پرسش را مطرح کنند که آیا ایلان ماسک قادر است هیجانات تجاری ترامپ را مهار کند. اما نبرد قدرت‌های بزرگ در قرن ۲۱ تنها بر سر تجارت نیست. شی رویای تبدیل چین به قدرت برتر جهان را در سر دارد. برخی کارشناسان معتقدند این همان جایی است که یک دوره دیگر از ریاست جمهوری ترامپ ممکن است فرصتی برای پکن فراهم کند. چین در جایگاه قدرت جهانی یو جیه می‌گوید: «رهبران چین این روایت خود را تقویت خواهند کرد که آمریکا منبع اصلی و مخرب‌ترین عامل بی‌ثباتی جهان است، و هم‌زمان چین را به عنوان یک قدرت مسئول و مطمئن جهانی به نمایش خواهند گذاشت.»بایدن چهار سال دولت خود را صرف تقویت روابط دوستانه در آسیا با کشورهایی مانند کره جنوبی، ژاپن، فیلیپین و ویتنام کرد، که همه با هدف مهار چین بود. در گذشته رویکرد «اول آمریکا» که ترامپ در پیش گرفته بود، این اتحادها را منفک و تضعیف کرده بود. او به جای دیپلماسی حساب‌شده، معامله‌گری را ترجیح می‌داد و اغلب روی دوستی‌های آمریکا قیمت می‌گذاشت. برای مثال در سال ۲۰۱۸ او از کره جنوبی خواست پول بیشتری برای ادامه حضور نیروهای آمریکایی در این کشور بپردازد. پکن از مدت‌ها قبل با اقتصادهای نوظهور اتحادهایی ایجاد کرده است. چین همچنین برای ترمیم روابط خود با بریتانیا و اروپا و همچنین رفع اختلافات تاریخی با همسایگان آسیایی، کره جنوبی و ژاپن تلاش می‌کند. اگر نفوذ واشنگتن در جهان کاهش یابد، می‌تواند یک پیروزی برای شی جین‌پینگ تلقی شود. در پارک، در حالی که درباره نتایج انتخابات آمریکا صحبت می‌کنیم، مردی چهار انگشت خود را بالا می‌برد. او می‌گوید: «او فقط چهار سال وقت دارد. آمریکا همیشه رهبرانش را تغییر می‌دهد. در چین، ما زمان بیشتری داریم.» زمان واقعا به نفع پکن است. شی می‌تواند تا پایان عمر رئیس جمهور باشد و می‌تواند به آرامی اما با اطمینان به سمت اهدافش حرکت کند. حتی اگر ترامپ سد راه او شود، مدت زیادی دوام نخواهد آورد.