کرنش خزری پوتین
ساعت 24 - حالا پس از حدود دو سال پیگیریهای مداوم کشورهای ساحلی خزر در خصوص کاهش سطح آب آن، به نظر میرسد روسیه نیز به عنوان یکی از کشورهای دارای بیشترین منابع حقابههای خزر نگرانی اش برای بحران این دریاچه جدی و وارد فاز عملیاتی شده است.
به این منظور اوایل این هفته وزیر منابع طبیعی و محیطزیست روسیه با دستور پوتین به باکو در آذربایجان رفته و ضمن مذاکره خزری با مختار بابایف وزیر اکولوژی و منابع طبیعی این کشور، نشست گستردهای با متخصصان برگزار کرده است. کم لطفی روسیه با رودخانه ولگا اما این که چرا سطح آب این دریاچه رو به افت است.
جدا از مسئله تغییر اقلیم و کم بارشیهای گسترده، گرم شدن زمین و سرعت بالای تبخیر آب، کم لطفی روسها با کاهش حقابههای این دریاچه از سرچشمههای روسیه نیز بیشترین اثر را دارد. ورودی آبهای سطحی حدود ۷۴ تا ۸۵ درصد آب ورودی خزر را تامین میکند که طبق برآوردها، رودخانه ولگا در روسیه با حدود ۲۵۰ میلیارد مترمکعب از کل ۳۲۰ میلیارد مترمکعب آب ورودی از طریق آبهای سطحی، حدود ۸۰ درصد آب ورودی به خزر را تامین میکند.
ایسنا نیز در بررسی حقابههای خزر مینویسد: بیش از ۱۳۰ رودخانه به دریای خزر میریزند و رود ولگا به تنهایی نزدیک به ۸۵ درصد آب دریای خزر را تامین میکند که احداث سدهای جدید توسط روسیه (۴۰ سد ساخته شده و ۱۸ سد دیگر در دست مطالعه و ساخت) روی رودخانه قابل کشتیرانی ولگا موجب کاهش دبی آب ورودی به دریای خزر و آغاز روند عقب نشینی آب در ساحل جنوبی آن شده است.
بیشترین ضرر کاهش سطح آب برای ۳ کشور بنابر بررسیهای علمی مقاله منتشر شده در نشریه نیچر با عنوان «طرف دیگر سطح تراز آب دریاها» در سال ۲۰۲۰، طی سه دهه گذشته سطح آب دریای خزر مقداری افت کرده اما تبخیر زیاد آب، یخ نبستن دریای خزر طی زمستان در مناطق شمالی و تعادل نداشتن در میزان آبهای ورودی باعث خواهد شد که تا پایان قرن حداقل ۹ متر از سطح آب دریا کاهش یابد و این رقم حتی میتواند به ۱۸ متر برسد. از این رو با توجه به این که آبهای بخش روسیه، قزاقستان و ترکمنستان خزر کم عمق است، با افت ۹ متری آب حدود ۲۴ درصد از مساحت سطح دریا کوچک خواهد شد و اگر ۱۸ متر آب افت کند، ۳۴ درصد از سطح دریای خزر خشک خواهد شد در حالی که بسیاری از پرندگان و آبزیان دریای خزر در فصول مختلف سال به شمال و جنوب مهاجرت میکنند و خشک شدن بخشهای شمالی که پناهگاه گونههای مختلفی مانند فکهای خزر در فصل گرم تابستان است، میتواند زندگی این جانداران را به خطر بیندازد.
گزارش غم انگیز لوموند آن چه کشورهای ساحلی به ویژه در مناطق شمال دریاچه را به تکاپو انداخته سرعت زیاد دور شدن ساحل از زندگی و نگاه آنان است. نشریه فرانسوی لوموند این فاجعه را ماه قبل در گزارشی توصیف کرده است: «آمانجای ایباتولو، معلم بازنشسته ورزش ۷۰ ساله، با سبیلهای مرتب، پیراهن آستین کوتاه آبی و هیکلی باریک، در یک خانه بزرگ در ساحل شمالی دریای خزر، در استان آتیراو قزاقستان زندگی میکند.
بیست سال قبل، خط ساحلی در ۲ کیلومتری خانه او در حومه روستای ژانبای قرار داشت. اما اکنون، بیش از ۲۰ کیلومتر با آن فاصله دارد. ایباتولو میگوید: آب و هوای اینجا جالب نیست، ما بارندگی بسیار کمی داریم و دایم باد می وزد. » او دلتنگ خاطرات قدیم اش است: «سالهای ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰، ما حتی به قایق هم نیاز نداشتیم زیرا ماهیها بسیار زیاد بودند. یک تور والیبال برمی داشتیم، کمی قدم می زدیم و بعد از نیم ساعت با دو سه تا ماهی خاویاری برمی گشتیم، اما حالا دیگر از این خبرها نیست...» کاهش ۱۸ متری تا پایان قرن! در سالهای اخیر، وضعیت رو به بحران خزر نگاه همراه ترحم جهان را به خود دوخته است.
کنفرانس بین المللی آبان ماه گذشته تغییر اقلیم سازمان ملل متحد در باکو که نمایندگانی از ایران هم در آن حضور داشتند، در بخشهایی به بحران خزر پرداخت. خانم اینگر آندرسن متخصص محیط زیست و مدیر اجرایی برنامه محیط زیست سازمان ملل، در سخنرانی خود که سایت این سازمان (www.unep.org)آن را گزارش کرده، میگوید: «دریای خزر، بزرگ ترین مجموعه آبی محصور روی زمین، تحت محاصره بحران سه گانه سیارهای قرار گرفته است:
بحران تغییرات آب و هوایی، بحران طبیعت، از دست دادن زمین و تنوع زیستی و بحران آلودگی و زباله. تا پایان این قرن، سطح آب دریای خزر میتواند تا ۱۸ متر کاهش یابد. این چیزی فراتر از یک بحران زیست محیطی است. این یک بحران انسانی است. چنین کاهشی اکوسیستم ها و گونهها را ویران میکند، معیشت را تهدید میکند و به امنیت و ثبات غذایی در سراسر منطقه آسیب میرساند. » خطر آواره شدن ۵ میلیون نفر از خزر سخنان او که روایت تازه ترین بررسیها درباره بحران خزر است، دردناک است: «بدون اقدام فوری -از جمله اقدام جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای- تا اواسط قرن میتوانیم شاهد آواره شدن ۵میلیون نفر از حوزه خزر باشیم. اکنون ما شاهد تبعات منفی هستیم: شیلات در حال کاهش، شور شدن بیش از حد آب و فوک خزری (گونهای که در هیچ کجای دیگر روی زمین یافت نمیشود) رو به انقراض است.»
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.