اقتصاد تکه- تکه شده جهان

ساعت 24 - یکی از سنت‌های رایج در ماه آخر هر سال، بررسی سالی است که رو به پایان است و تفکر درباره آنچه ممکن است پیش‌رو باشد. این زمان از سال فرصتی برای بررسی تقاطع اقتصاد، سیاست ملی و ژئوپلیتیک جهانی است. مطلب زیر نگاه محمد الریان برای سال 2025 است.

در سال 2024، ژئوپلیتیک جهانی و سیاست‌های ملی دچار تحولات قابل‌توجهی شده‌اند و اقتصاد جهانی هم ضعف‌های چشمگیری مانند وضعیت اروپا و چین و هم نقاط روشن قابل‌توجهی، به‌ویژه در ایالات‌متحده داشته است. در سال آینده میلادی یعنی سال 2025، دامنه نتایج ممکن حتی بیشتر گسترش خواهد یافت. وی مطرح می‌کند اگر در ابتدا انتظار داشته باشید که این سه حوزه باهم همسو باشند، قابل درک است. در نهایت، این حوزه‌ها عمیقا به یکدیگر مرتبط هستند و تعاملات خود تقویت‌کننده‌ای را پیشنهاد می‌دهند. اما سال 2024 انحرافی غیرعادی در این رابطه نشان داد که در طول سال بیشتر از آنکه کاهش یابد، افزایش یافت. محمد عبدالله الریان، با ژئوپلیتیک شروع می‌کند. در سال 2024، روسیه در جنگ اوکراین نسبت به پیش‌بینی‌های اجماعی سال گذشته موفقیت بیشتری کسب کرد. به‌‌طور مشابه، رنج انسانی و تخریب فیزیکی ناشی از جنگ رژیم صهیونیستی و حماس در غزه از پیش‌بینی‌های تیره بسیاری از ناظران فراتر رفت و به کشورهای دیگر، مانند لبنان گسترش یافت. به نظر می‌رسد مصونیت ظاهری قدرت‌های قوی و نبود ابزارهای موثر برای جلوگیری از بحران‌های انسانی وخیم، برای بسیاری این حس را تقویت کرده است که نظم جهانی اساسا نامتوازن و فاقد ضمانت‌های اجرایی است. در مورد سیاست داخلی، آشفتگی ویژگی بسیاری از کشورها بوده است. دولت‌ها در فرانسه و آلمان- ‌ بزرگ‌ترین اقتصادهای اروپا- ‌سقوط و اتحادیه اروپا را بدون رهبری سیاسی رها کرده‌اند. پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه گذشته، ایالات‌متحده در حال آماده‌شدن برای انتقال سیاسی‌ است که احتمالا تاثیر سیاسی یک «ضد‌نخبگان» جدید را به‌شدت افزایش خواهد داد. در همین حال، یک «محور مصلحتی» متشکل از چین، ایران، کره‌شمالی و روسیه تلاش دارد نظم بین‌المللی تحت سلطه غرب را به چالش بکشد. تحولات اخیر- ‌از اعلام ناگهانی حکومت نظامی توسط رییس‌جمهور برکنارشده کره‌جنوبی (که به‌سرعت لغو شد) گرفته تا فروپاشی رژیم بشار اسد در سوریه- ‌این تصور را تقویت کرده است که ما در دوره‌ای از بی‌ثباتی استثنایی ژئوپلیتیکی و سیاسی زندگی می‌کنیم. سال گذشته همچنین شاهد برخی تحولات نگران‌کننده در عرصه کلان اقتصادی بود. بحران اروپا عمیق‌تر شده است، زیرا کشورها با رشد پایین و کسری بودجه‌های بزرگ دست‌وپنجه نرم می‌کنند و چین نتوانسته است پاسخ معتبری به خطر آشکار و قریب‌الوقوع «ژاپنی‌شدن» بدهد. ترکیبی از جمعیت‌شناسی نامطلوب، انباشت بدهی و رکود طولانی‌مدت در بازار املاک، رشد اقتصادی، کارایی اقتصادی و اعتماد مصرف‌کنندگان را تضعیف کرده است. با این حال، بازارهای سهام نسبتا پایدار مانده و بازدهی بالایی ارائه داده‌اند، از جمله نزدیک به 60رکورد جدید برای شاخص S&P. عملکرد استثنایی اقتصاد ایالات‌متحده دلیل اصلی این وضعیت است. برخلاف پیش‌بینی اکثر اقتصاددانان مبنی‌بر تضعیف اقتصاد، ایالات‌متحده حتی بیشتر از پیش جلو افتاد. با توجه به میزان سرمایه خارجی که ایالات‌متحده جذب می‌کند و مقیاس سرمایه‌گذاری آن در عوامل آینده‌ساز بهره‌وری، رقابت‌پذیری و رشد، انتظار می‌رود این کشور در سال 2025 نیز عملکرد بهتری نسبت‌به سایر اقتصادهای بزرگ داشته باشد. یکی از پیامدهای این موفقیت این است که فدرال‌رزرو ایالات‌متحده کاهش تسکین‌دهنده 75/‏1 تا 2 درصدی نرخ بهره که بازارها سال گذشته انتظار داشتند را ارائه نکرد. این روند نیز ادامه خواهد داشت: در نشست سیاستگذاری ماه دسامبر، فدرال‌رزرو کاهش‌های کمتری برای سال 2025 و نرخ نهایی (بلندمدت) بالاتری را پیش‌بینی کرد. اما بی‌ثباتی سیاسی و ژئوپلیتیکی- ‌و چشم‌انداز محدود بهبودهای قابل‌توجه‌– تهدیدی برای تداوم عملکرد استثنایی اقتصاد ایالات‌متحده محسوب می‌شود. حتی اگر ایالات‌متحده، همانطور که انتظار می‌رود، همچنان از همتایان خود پیشی بگیرد، دامنه نتایج ممکن از نظر رشد و تورم افزایش یافته است. در واقع، نتایج اقتصادی و سیاست‌گذاری جهانی اکنون به‌دلیل رشد خطرات نزولی و نوآوری‌های مثبت- ‌مانند پیشرفت در هوش‌مصنوعی، علوم زیستی، امنیت‌غذایی، مراقبت‌های بهداشتی و دفاعی- که می‌توانند بخش‌ها را متحول کرده و دستاوردهای بهره‌وری را تسریع کنند، با مجموعه‌ای گسترده‌تر از احتمالات مواجه هستند. در غیاب یک بازنگری بزرگ در سیاست‌گذاری، سناریوی پایه من برای ایالات‌متحده شامل نرخ رشد پایین‌تر در کوتاه‌مدت است، حتی با وجود اینکه اقتصاد همچنان از همتایان خود بهتر عمل می‌کند‌ و تورمی که به سختی کاهش می‌یابد. این امر فدرال‌رزرو را با یک انتخاب روبه‌رو می‌کند: پذیرش تورمی بالاتر از هدف یا تلاش برای کاهش آن و خطر انداختن اقتصاد به رکود. در سطح جهانی، تکه‌تکه شدن اقتصادی ادامه خواهد یافت و برخی کشورها را به سمت متنوع‌سازی ذخایر خود دورتر از دلار آمریکا و بررسی جایگزین‌هایی برای سیستم‌های پرداخت غربی سوق خواهد داد. بازده اوراق قرضه ده‌ساله دولت ایالات‌متحده- ‌که معیار جهانی است- ‌ افزایش خواهد یافت و عمدتا در محدوده 75/‏4 تا 5درصد معامله خواهد شد. اما برای بازارهای مالی، حفظ جایگاه خود به‌ عنوان «خانه‌ای امن» در یک محله اقتصادی چالش‌برانگیز دشوارتر خواهد بود. در انتها یادآوری می‌کند این تصویری است که اکنون دیده می‌شود. اما فراتر از شناسایی دامنه گسترده‌تر نتایج اقتصادی ممکن در سال 2025، بسیار مهم است که به ‌طور منظم سناریوی پایه‌ای را که انتخاب کرده‌اید در برابر تحولات واقعی آزمایش کنید.