رشد تولید ملی در مسیر کاهش

ساعت 24 - آمارهای ارائه‌شده از سوی پژوهشکده پولی و بانکی که بازوی پژوهشی بانک مرکزی به حساب می‌آید نشان می‌دهد رشد تولید ناخالص داخلی پاییز1403 نسبت‌به مدت مشابه سال گذشته به 3/‏1درصد رسیده که در مقایسه با رشد برآوردی تابستان که 3/‏3 است کاهش قابل‌اعتنایی را تجربه کرده است.

به نظر می‌رسد منفی شدن رشد صنایع و معادن در پاییز امسال برابر با 7/‏1-درصد و کاهش رشد تولید ناخالص داخلی سهم مهمی داشته است. گزارش پژوهشکده پولی و بانکی را از اندازه تغییرات تولید ناخالص داخلی و نیز بخش‌های مهم در ادامه می‌خوانید. شاخص تولید ناخالص داخلی با توجه به برآورد رشد بخش‌های مختلف، می‌توان برآوردی از رشد تولید ناخالص داخلی ارائه داد. بر این اساس رشد سه‌ماهه پاییز1403 معادل 3/‏1درصد برآورد می‌شود که نسبت‌به رشد سه‌ماهه تابستان (3/‏3 درصد) کاهش داشته است. این کمترین نرخ رشد برآوردی از تابستان1401 به بعد است. بانک مرکزی رشد تولید ناخالص داخلی در تابستان را 5/‏2 درصد اعلام کرده است که با رشد برآوردی 3/‏3درصدی در این گزارش اختلاف اندکی دارد. مرکز آمار نیز رشد تولید ناخالص داخلی تابستان را 4/‏3 درصد اعلام کرده بود. شاخص فعالیت صنایع و معادن رشد شاخص فعالیت بخش صنایع و معادن در پاییز1403 نسبت‌به مدت مشابه سال قبل 7/‏1- درصد برآورد شده است. رشد این بخش در سه‌ماهه تابستان1403 نسبت‌به مدت مشابه حدود 6/‏0درصد بود که کمتر از رشد بهار بوده است. بانک مرکزی نیز رشد ارزش‌افزوده این بخش در تابستان را 7/‏1 درصد گزارش کرده که کمتر از رشد بهار بوده است. به عبارت دیگر برآوردهای این گزارش جهت رشد این بخش در تابستان را درست محاسبه کرده است و عدد برآوردی برای رشد نیز در فاصله معقولی از رشد رسمی گزارش‌شده قرار دارد. یکی از آمارهای به‌روز در بخش صنایع و معادن آمار تولید و فروش شرکت‌های بورسی است که به کمک آن می‌توان ترکیب و منبع تغییرات رشد در این بخش را بررسی کرد. براساس این آمار، در سه‌ماهه پاییز 1403 به جز صنایع شیمیایی، موادغذایی، ماشین‌آلات و تجهیزات و لاستیک و پلاستیک، رشد تولید سایر صنایع منفی گزارش شده است. ارزش اسمی تراکنش‌های بخش‌های مربوط به ساخت‌وساز و ساختمان در سه‌ماهه تابستان و پاییز نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 28 درصد و 33درصد رشد داشته است. شاخص فعالیت بخش نفت براساس برآوردهای مبتنی‌بر اطلاعات به‌روز در دسترس از بخش نفت، رشد شاخص فعالیت بخش نفت در سه‌ماهه منتهی به آذر 8/‏3 درصد برآورد شده است. این آمار برای سه‌ماهه تابستان 8/‏11درصد بوده است. این اطلاعات از روند نزولی رشد این بخش نشان دارد. رشد ارزش‌افزوده بخش نفت در حساب‌های ملی بانک مرکزی در تابستان 1403 معادل 8/‏8درصد گزارش شده است. مقایسه آمار برآوردی با آمار رسمی نشان می‌دهد که آمار برآوردی برای تابستان اندکی بالاتر از میزان رشد رسمی اعلام شده است. براساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا، رشد تولید نفت خام ایران در ‌ماهه انتهایی2024 نسبت‌به مدت مشابه سال قبل حدود 7/‏6 درصد برآورد می‌شود. این رشد در 9ماهه ابتدایی 2024 حدود 8/‏18 درصد بوده است که نشان از کاهش رشد این بخش دارد. شاخص فعالیت بخش کشاورزی براساس برآوردهای انجام‌شده، تولید بخش کشاورزی در سه‌ماهه پاییز 1403 به 2/‏2 درصد رسیده است. این رشد در سه‌‌ماهه تابستان 9/‏1 درصد بوده که بیشتر از رشد بهار در این بخش بوده است. رشد بخش کشاورزی در سه‌ماهه تابستان براساس حساب‌های ملی بانک مرکزی 8/‏2درصد گزارش شده که نسبت‌به رشد بهار روند صعودی داشته است. علاوه‌بر اینکه اختلاف رشد برآوردی و رشد رسمی منطقی بوده، روند صعودی رشد تابستان در این بخش نیز به درستی برآورد شده است. بررسی آمار بخش کشاورزی از مهیا بودن شرایط برای رشد مثبت در1403 نشان دارد. میزان بارندگی در کشور در سال آبی منتهی به شهریور نسبت‌به مدت مشابه سال قبل 19درصد افزایش داشته است. آمار گمرک نشان‌دهنده رشد بالای 30درصدی صادرات محصولات کشاورزی در سه‌ماهه منتهی به آبان نسبت به مدت مشابه سال قبل است. شاخص فعالیت بخش خدمات براساس برآوردهایی که با آمار ماهانه در دسترس انجام شده، رشد سه ماهه پاییز بخش خدمات 1/‏2درصد (نسبت به مدت مشابه سال قبل) برآورد شده که نسبت به رشد تابستان کاهش داشته است (شکل 1). براساس آمار حساب‌های ملی بانک مرکزی، رشد بخش خدمات در تابستان 1403 برابر 5/‏2 درصد بوده که در مقایسه با رشد بهار بیشتر بوده است. شاخص برآوردی این گزارش رشد بخش خدمات در تابستان را 5/‏3 درصد پیش‌بینی و جهت صعودی رشد را نیز درست برآورد کرده بود.