بیشترشدن فقر در خانوارهای متوسط

ساعت ۲۴ - مدتی است دولت قصد بازگشت به سیاست کالابرگ را دارد و از رئیس مجلس گرفته تا وزرای مختلف دائم آن را به عنوان سیاست حمایتی تبلیغ می‌کنند و این در حالی است که دولت چهاردهم از ابتدای روی کار آمدن، همت خود را بر حذف ارز ترجیحی و نیمایی، که آثار حذف آن در تورم 100 درصدی خوراکی‌ها در سال 1401 نمایان شد، گذاشته است. کنیم.

در همان ابتدا ادعا می‌شد که این حذف در راستای تک‌نرخی شدن است و اثری بر معیشت مردم نخواهد گذاشت اما اکنون که دلار آزاد در کانال 80 هزارتومانی است و ارز توافقی هم در کانال 60 هزارتومانی، دوباره همان اختلاف نرخ آزاد و نیما زنده شده است و در این شرایط عبدالناصر همتی خود را کنار کشیده و به خبرنگاران پاسخ داده که ارز به من مربوط نیست از فرزین بپرسید!

در چنین شرایطی، سخنگوی کمیسیون تلفیق مدعی شده است که دولت مکلف است مابه‌التفاوت حذف نرخ ترجیحی ارز را صرف دهک‌های 1 تا 3 کند و همچنین اعلام کرده که این دهک‌ها می‌توانند بین یارانه 100 هزارتومانی و کالابرگ یکی را انتخاب کنند. از آنجا که درآمد حاصل از آزادسازی‌ها در ایران همیشه صرف هزینه‌های جاری دولت می‌شده، اکنون این شائبه مطرح است که شاید اینبار هم این مابه‌التفاوت حذف ارز ترجیحی صرف دهک‌های محروم نشود. همچنین بین کارشناسان درباره تاثیرگذاری یارانه و کالابرگ اختلاف است.

یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، جوانب مختلف این سیاست‌ها را بررسی کرده است.

برخی هزینه‌های دولت برای قشرهای فقیر آدرس‌دار نیستند

یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، درباره اینکه «آیا درآمد ناشی از مابه‌التفاوت حذف ارز ترجیحی صرف طبقات فقیر می‌شود یا صرف هزینه‌های جاری دولت؟»، پاسخ داد: مابه‌التفاوت حذف ارز ترجیحی قاعدتاً جزو درآمدهای دولت محسوب و صرف هزینه‌های دولت می‌شود.

سهراب دل‌انگیزان افزود: اما اینکه آیا صرف هزینه‌های دهک اول تا سوم شود، باید گفت که بخش قابل توجهی از هزینه‌های دولت عملا صرف این دهک‌ها می‌شود. برخی از این هزینه‌ها مشخص و آدرس‌دار هستند مانند یارانه‌ها اما بخش دیگری از هزینه‌هایی که صرف این دهک‌ها می‌شود گاه آدرس‌دار نیستند.

به گفته او، هزینه‌هایی که صرف عمران و خدمات روستاها، صرف آموزش و پرورش در مناطق محروم، صرف عمران و آبادانی شهرها در سکونت‌گاه‌های غیررسمی می‌شود، جزو همین هزینه‌های بدون آدرس است اما هزینه‌هایی است که برای دهک‌های فقیر جامعه صرف می‌شود و رقم‌های کوچکی هم نیست.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: اینکه این هزینه‌ها به صورت مستقیم و به شکل یارانه باشد یا نباشد، حرف دیگری است که به نظر می‌رسد خیلی نمی‌توان دولت را اجبار کرد که این هزینه‌ها را در کجا صرف بکند.

قیمت غذا در ایران جهانی است!

دل‌انگیزان همچنین بیان کرد: بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های ارز ترجیحی برای نهاده‌های دامی است که از آن برای تولید غذا و گوشت استفاده می‌شود و بخشی هم مربوط به نان و گندم و بخشی هم مربوط به دارو و حوزه‌های مربوطه است.

او ادامه داد: متاسفانه اکنون در کشور مشاهده می‌کنیم که هم قیمت غذا، هم دارو و هم نهاده‌های دامی تقریبا برابر قیمت جهانی و بین‌المللی است و این سوال برای ما طرح می‌شود که اگر این کالاها با ارز ترجیحی وارد می‌شوند پس چرا باید به قیمت بین‌المللی باشند؟

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در اینجا سوالاتی مطرح است که دولت باید پاسخ دهد، تاکید کرد: من به عنوان یک کارشناس اقتصادی نگرانی برای ارز ترجیحی ندارم و زمانی برای ارز ترجیحی نگران خواهم شد که قیمت ارز ترجیحی نصف قیمت بین‌المللی و بازار آزاد باشد.

برخی دهک‌ها دچار بحران‌های شدید می‌شوند

این کارشناس مسائل اقتصادی درباره شرایط اقتصادی خانوارها در سال بعد، بیان کرد: در بعضی از گروه‌هایی که فقیرتر می‌شوند، تجربه فقر موجود است یعنی این گروه‌هایی که قبلاً در دهک‌های پایین زندگی کردند تجربه فقر را دارند. این افراد وقتی فقیر می‌شوند سطح زندگیشان سطح مشخصی است که به نقطه‌ای می‌رسد و در آن نقطه باقی می‌ماند.

دل‌انگیزان تاکید کرد: وضعیت برای دهک‌های بالاتر به خصوص ششم حساس‌تر است زیرا این گروه‌ها وقتی که فقیر می‌شوند خسارات زیادی متحمل می‌شود.

او درباره این خسارات عنوان کرد: یعنی به‌سرعت آموزش این خانوارها دچار بحران می‌شود و نمی‌توانند فرزندان خود را به مدارس خوب بفرستند، همچنین بهداشت این خانوارها تحت تاثیر قرار می‌گیرد، سریع مسکن خود را جابه‌جا می‌کنند و هزینه‌های پوشاک را تغییر می‌دهند.

اکنون در کشور مشاهده می‌کنیم که هم قیمت غذا، هم دارو و هم نهاده‌های دامی تقریبا برابر قیمت جهانی و بین‌المللی است و این سوال برای ما طرح می‌شود که اگر این کالاها با ارز ترجیحی وارد می‌شوند پس چرا باید به قیمت بین‌المللی باشند؟

این اقتصاددان با اشاره به اینکه سخت‌جان‌ترین بخش سبد خانواده مسکن و خوراک است و مابقی عناصر را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد، در پایان خاطرنشان کرد: در زمانی که این خانوارها فقیر می‌شوند می‌توانیم شدت حجم و خسارت فقر در خانواده‌ها را مشاهده کنیم.

توسعه ایرانی