روسیه ظریف را دروغگو خواند
سخنرانی ظریف، پاسخ سفارت روسیه و واقعیت ماجرا
ساعت 24 -بازنشر اظهارات سال گذشته محمد جواد ظریف در جریان همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران در خصوص تمام شدن دوران اتحادها و ائتلاف‌ها بلندمدت و ذکر مثالی از پیشنهاد همکاری پدافندی روسیه به آمریکا در اروپا سبب شده است سفارت روسیه با اتخاذ رویکردی شتاب زده متنی علیه معاون امور راهبردی رئیس جمهور منتشر و وی را تلویحاً متهم به «دروغ گویی» و «بی‌دانشی» کند. اما واقعیت ماجرا چیست؟
حقیقت چیست؟
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، دو جریان «غرب گرایان» و کمی بعد «نئواوراسیانیست‌ها» سکان هدایت کاخ کرملین را بر عهده گرفتند. بین سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۹ حاکمان جدید روسیه بارها سعی کردند تا به عنوان بخشی از تمدن غرب و حتی قاره اروپا پذیرفته شده تا بتوانند از عوائد اقتصادی، فناوری، سیاسی و امنیتی آن بهره ببرند. با این حال آمریکا تحت رهبری جورج بوش پسر و بعدها باراک اوباما تصمیم گرفت تا روسیه جدید را در کنار چین، ایران و کره شمالی به عنوان کشورهای تجدید نظر طلب در نظام بین الملل شناسایی کرده و آن‌ها را در اسناد امنیت ملی آمریکا به عنوان تهدید علیه منافع واشنگتن و کشورهای غربی معرفی کنند. ظهور انقلاب‌های رنگی در اوکراین (انقلاب نارنجی- ۲۰۰۴)، گرجستان (گل رز- ۲۰۰۳) و در سال‌های بعدی نفوذ در ارمنستان برای دور کردن ایروان از مسکو نشان دهنده برنامه غرب برای نزدیک شدن به مرزهای حوزه «CIS» و محاصره روسیه جدید است. مداخله نظامی روسیه در گرجستان و اوکراین را می‌توان نشانه‌ای از واکنش روس‌ها در برابر نزدیک شدن نیروها و امکانات نظامی ناتو در نزدیکی مرزهای روسیه تاریخی دانست.
در سال ۲۰۰۶ میلادی دولت بوش با کمک پروژه «امنیتی سازی» اسرائیل سعی داشت تا توان موشکی ایران را تهدیدی علیه نه کشورهای منطقه غرب آسیا، بلکه تهدید مستقیم علیه برلین، رم، پاریس و حتی لندن معرفی کند. ورای این عملیات روانی اما واقعیت چیز دیگری بود. آمریکایی‌ها قصد داشتند تا با استفاده از موقعیت «فروپاشی دیوار برلین» به نزدیکی مرزهای روسیه نزدیک شده و اصطلاحاً تسلیحات آفندی- پدافندی خود را در شرق قاره اروپا مستقر کنند. در سال ۲۰۰۶ آمریکایی‌ها دور نخست مذاکرات با کشورهای جمهوری چک، لهستان و مجارستان را برای استقرار سیستم‌های ضدموشکی آغاز کردند. به فاصله چند ماه بعد ولادیمیر پوتین با ارائه ابتکاری امنیتی از واشنگتن خواست تا این سیستم پدافندی موشکی که در ظاهر علیه ایران بود، به صورت مشترک میان آمریکا، اروپا و روسیه تعریف شود. صحت این روایت را می‌توان با مطالعه اسناد کاخ سفید تایید کرد. نکته ظریف و قابل تامل در این روایت آن است که روس‌ها حقیقتاً قصد همکاری با آمریکا علیه ایران را نداشتند اما در آن «روایت سازی غربی» مجبور بودند که برای جلوگیری از استقرار سیستم‌های ضدموشکی در نزدیکی مرزهای خود با روایت «ضدایرانی» همراهی کنند. به بیان دیگر روسیه برای آنکه جلوی سو استفاده آمریکا از موج «ایران هراسی» در غرب را بگیرد، چاره‌ای جز همراهی موقت و ظاهری با آن برای خنثی کردن طرح ضدروسی ناتو نداشت. این موضوع پس از آنکه آمریکا اعلام مخالفت کرد برای همیشه به حاشیه رفت و دیگر مطرح نشد.
اما در خصوص روایت محمد جواد ظریف وزیر خارجه پیشین ایران و چرایی انتشار آن در شرایط کنونی و در عین حال نوع واکنش سفارت روسیه به این روایت سوالات و ابهاماتی زیادی وجود دارد؟ فارغ از اختلافات داخلی در خصوص قانونی بودن یا نبودن حضور ظریف در مقام مشاور امور راهبردی دولت چهاردهم به نظر میرسد اصل صحبت‌های وی در جریان همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران اساساً «ضد روسی» نبود بلکه برعکس در ستایش عمل گرایی و نگاه واقع گرایانه به منافع ملی این صحبت‌ها ایراد شده است. وزیر خارجه سابق ایران در فرصت‌های مختلف از لزوم گسترش روابط با روسیه و چین به عنوان بخشی از سیاست خارجی متوازن ایران دفاع کرده است. با این حال ایشان باید در بیان برخی اظهارات در خصوص مسائل دوجانبه ایران با روسیه، مخصوصاً پس از انتشار غیرقانونی و مشکوک فایل صوتی ایشان از شبکه ضدایرانی اینترنشنال، دقت بیشتری کرده و اجازه سو استفاده افراد سودجو و بدخواه را ندهد. در سوی مقابل سفارت روسیه در ایران نیز باید حد و حدود خود را شناخته و متناسب با قوانین و عرف دیپلماتیک در خصوص کارگزاران کشور میزبان اظهار موضع یا حتی گلایه کند. تکرار این خطا قطعاً با واکنش متناسب از سوی تهران مواجه خواهد شد.
نکته آخر
روابط میان تهران- مسکو علیرغم فراز و نشیب‌های تاریخی امروز در نقطه اوج هماهنگی و همکاری استراتژیک قرار دارد. امضای توافقنامه جامع راهبردی میان ایران و روسیه در جریان سفر مسعود پزشکیان به روسیه را می‌توان نشان دهنده آغاز فصل جدید در روابط این دو قدرت دانست. در دوران جدید روس‌ها باید بدانند که دولت ایران ارزش زیادی برای توسعه همکاری با همسایه شمالی خود قائل است اما دخالت در امور داخلی ایران یا توهین به کارگزاران سابق یا فعلی نظام به مثابه عبور از «خط قرمزی» است که می‌تواند دیوار اعتماد میان دو کشور را شکسته و تبدیل به «بدبینی» و «بی‌اعتمادی» کند.
حقیقت چیست؟
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، دو جریان «غرب گرایان» و کمی بعد «نئواوراسیانیست‌ها» سکان هدایت کاخ کرملین را بر عهده گرفتند. بین سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۹ حاکمان جدید روسیه بارها سعی کردند تا به عنوان بخشی از تمدن غرب و حتی قاره اروپا پذیرفته شده تا بتوانند از عوائد اقتصادی، فناوری، سیاسی و امنیتی آن بهره ببرند.
با این حال آمریکا تحت رهبری جورج بوش پسر و بعدها باراک اوباما تصمیم گرفت تا روسیه جدید را در کنار چین، ایران و کره شمالی به عنوان کشورهای تجدید نظر طلب در نظام بین الملل شناسایی کرده و آن‌ها را در اسناد امنیت ملی آمریکا به عنوان تهدید علیه منافع واشنگتن و کشورهای غربی معرفی کنند.
ظهور انقلاب‌های رنگی در اوکراین (انقلاب نارنجی- ۲۰۰۴)، گرجستان (گل رز- ۲۰۰۳) و در سال‌های بعدی نفوذ در ارمنستان برای دور کردن ایروان از مسکو نشان دهنده برنامه غرب برای نزدیک شدن به مرزهای حوزه «CIS» و محاصره روسیه جدید است. مداخله نظامی روسیه در گرجستان و اوکراین را می‌توان نشانه‌ای از واکنش روس‌ها در برابر نزدیک شدن نیروها و امکانات نظامی ناتو در نزدیکی مرزهای روسیه تاریخی دانست.
در سال ۲۰۰۶ میلادی دولت بوش با کمک پروژه «امنیتی سازی» اسرائیل سعی داشت تا توان موشکی ایران را تهدیدی علیه نه کشورهای منطقه غرب آسیا، بلکه تهدید مستقیم علیه برلین، رم، پاریس و حتی لندن معرفی کند.
ورای این عملیات روانی اما واقعیت چیز دیگری بود. آمریکایی‌ها قصد داشتند تا با استفاده از موقعیت «فروپاشی دیوار برلین» به نزدیکی مرزهای روسیه نزدیک شده و اصطلاحاً تسلیحات آفندی- پدافندی خود را در شرق قاره اروپا مستقر کنند. در سال ۲۰۰۶ آمریکایی‌ها دور نخست مذاکرات با کشورهای جمهوری چک، لهستان و مجارستان را برای استقرار سیستم‌های ضدموشکی آغاز کردند. به فاصله چند ماه بعد ولادیمیر پوتین با ارائه ابتکاری امنیتی از واشنگتن خواست تا این سیستم پدافندی موشکی که در ظاهر علیه ایران بود
صحت این روایت را می‌توان با مطالعه اسناد کاخ سفید تایید کرد. نکته ظریف و قابل تامل در این روایت آن است که روس‌ها حقیقتاً قصد همکاری با آمریکا علیه ایران را نداشتند اما در آن «روایت سازی غربی» مجبور بودند که برای جلوگیری از استقرار سیستم‌های ضدموشکی در نزدیکی مرزهای خود با روایت «ضدایرانی» همراهی کنند.
به بیان دیگر روسیه برای آنکه جلوی سو استفاده آمریکا از موج «ایران هراسی» در غرب را بگیرد، چاره‌ای جز همراهی موقت و ظاهری با آن برای خنثی کردن طرح ضدروسی ناتو نداشت. این موضوع پس از آنکه آمریکا اعلام مخالفت کرد برای همیشه به حاشیه رفت و دیگر مطرح نشد.
اما در خصوص روایت محمد جواد ظریف وزیر خارجه پیشین ایران و چرایی انتشار آن در شرایط کنونی و در عین حال نوع واکنش سفارت روسیه به این روایت سوالات و ابهاماتی زیادی وجود دارد؟ فارغ از اختلافات داخلی در خصوص قانونی بودن یا نبودن حضور ظریف در مقام مشاور امور راهبردی دولت چهاردهم به نظر میرسد اصل صحبت‌های وی در جریان همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران اساساً «ضد روسی» نبود بلکه برعکس در ستایش عمل گرایی و نگاه واقع گرایانه به منافع ملی این صحبت‌ها ایراد شده است.
وزیر خارجه سابق ایران در فرصت‌های مختلف از لزوم گسترش روابط با روسیه و چین به عنوان بخشی از سیاست خارجی متوازن ایران دفاع کرده است. با این حال ایشان باید در بیان برخی اظهارات در خصوص مسائل دوجانبه ایران با روسیه، مخصوصاً پس از انتشار غیرقانونی و مشکوک فایل صوتی ایشان از شبکه ضدایرانی اینترنشنال، دقت بیشتری کرده و اجازه سو استفاده افراد سودجو و بدخواه را ندهد.
در سوی مقابل سفارت روسیه در ایران نیز باید حد و حدود خود را شناخته و متناسب با قوانین و عرف دیپلماتیک در خصوص کارگزاران کشور میزبان اظهار موضع یا حتی گلایه کند. تکرار این خطا قطعاً با واکنش متناسب از سوی تهران مواجه خواهد شد.
نکته آخر
روابط میان تهران- مسکو علیرغم فراز و نشیب‌های تاریخی امروز در نقطه اوج هماهنگی و همکاری استراتژیک قرار دارد. امضای توافقنامه جامع راهبردی میان ایران و روسیه در جریان سفر مسعود پزشکیان به روسیه را می‌توان نشان دهنده آغاز فصل جدید در روابط این دو قدرت دانست. در دوران جدید روس‌ها باید بدانند که دولت ایران ارزش زیادی برای توسعه همکاری با همسایه شمالی خود قائل است اما دخالت در امور داخلی ایران یا توهین به کارگزاران سابق یا فعلی نظام به مثابه عبور از «خط قرمزی» است که می‌تواند دیوار اعتماد میان دو کشور را شکسته و تبدیل به «بدبینی» و «بی‌اعتمادی» کند.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.