رشد 8درصد بسیار دور از دسترس

ساعت 24 - اقتصاد سیاسی ایران نشان می‌دهد که شاخص‌ها و متغیرهای کلان اقتصاد و نیز بازارها در سردرگمی به سر می‌برند. در حالی که دولت احتمالا با هدف تامین ریال موردنیاز دو ماه آخر سال فروش یک ‌میلیون سکه را با قیمتی بسیار پایین‌تر از قیمت بازار در دستور کار قرار داده است، بازار سهام از تعادل خارج شده و در شرایط گیجی به سر می‌برد. از سوی دیگر بودجه ایران شرایط مبهم دارد و سیاست خارجی ایران موفقیت جذب سرمایه را از اقتصاد ایران گرفته است.

بانک جهانی ایران اما در یک گزارش از اقتصاد ایران نشان داده است رشد اقتصادی ایران تا سال2029 کمتر از عدد پیش‌بینی‌شده در قانون برنامه هفتم است و روندی کاهنده را سپری خواهد کرد. گزارش یادشده را در ادامه می‌خوانید. چشم‌انداز اقتصاد ایران دولت در سال جاری دستیابی به رشد 7درصدی اقتصادی را هدف‌گذاری کرده است. هرچند این هدف‌گذاری با استناد به رشد اقتصادی شش‌ماهه اول سال ۱۴۰۲ صورت گرفته اما صندوق بین‌المللی پول در گزارشی رشد اقتصادی ایران برای سال۲۰۲۵ را کاهشی پیش‌بینی کرده است. کاهش سرعت رشد اقتصادی که از سال۲۰۲۳ آغاز شده اما همچنان تا سال‌های آتی ادامه خواهد یافت. براساس پیش‌بینی IMF ، رشد اقتصادی پیش‌بینی‌شده برای ایران در سال۲۰۲۵ به 1/‏3‌درصد می‌رسد و در جایگاه دوازدهم منطقه قرار خواهد گرفت. اتاق بازرگانی ایران نیز در گزارشی اعلام کرده به‌دلیل ادامه تحریم‌ها، عدم سرمایه‌گذاری، کسری بودجه دولت و کاهش فروش نفت، ایران در سال آینده در رکود تورمی به سر می‌برد. سال۱۴۰۲ با امیدواری‌هایی در عوامل سیاسی و اقتصادی از جمله افزایش صادرات نفت، آزاد‌سازی منابع بلوکه‌شده ایران در عراق و کره، عضویت ایران در پیمان‌های شانگهای و بریکس و تنش‌زدایی با عربستان آغاز شد که این عوامل انتظارات تورمی را تا حدی کاهش می‌داد. براساس گزارشات داخلی منتشرشده، در سال۱۴۰۲، رشد اقتصادی معادل 5/‏1‌درصد بود و 2/‏6 واحد‌درصد از آن به بخش نفت برمی‌گشت. رشد مصرف بخش خصوصی در همان دوره 9/‏5‌درصد و رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص 4/‏5‌درصد بود. تورم نرخ تورم در هر کشور، میزان افزایش قیمت شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی را نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین متغیرهای اقتصادی برای فعالان اقتصادی و خانوارها محسوب می‌شود. همچنین نقدینگی، حجم پول نقد در خارج از سیستم بانکی است که قابلیت تورم‌زایی دارد، بدین معنی که چنانچه حجم پول نقد بالا باشد، قدرت خرید بالا رفته و باعث گران‌شدن کالا یا خدمات بیشتر از ارزش موجودشان می‌شود. براساس گزارش مرکز آمار ایران در دی‌ماه۱۴۰۳ شاخص قیمت مصرف‌کننده خانوارهای کشور به عدد 4/‏293 رسیده است که نسبت‌به ماه قبل، 9/‏2‌درصد افزایش، نسبت‌به ماه مشابه سال قبل، 8/‏31‌درصد افزایش و در دوازده‌ماهه منتهی به ماه جاری نسبت‌به دوره مشابه سال قبل، 0/‏32‌درصد افزایش داشته است. براساس داده‌های بانک مرکزی، از سال۱۳۵۷ تا پایان دی۱۴۰۳ یعنی طی 4۷ سال، اقتصاد ایران فقط طی ۲۴ سال تورم کمتر از ۲۰‌درصد را تجربه کرده است و در سال‌های اخیر با نرخ تورمی بالای ۳۵‌درصد شرایط ویژه‌ای برای اقتصاد پیش آمده است که در صورت عدم کنترل درست متغیرهای پولی، اقتصاد ایران می‌تواند به فاجعه ابرتورم دچار شود. متوسط ساده نرخ تورم طی 4۶سال مورد بررسی 5/‏21‌درصد و بیشترین تواتر مربوط به نرخ تورم در بازه ۱۰ الی ۲۰‌درصد طی ۲۰سال بوده است. طی 5 سال متوالی منتهی به دی۱۴۰۳ (۱۳۹۹ الی ۱۴۰۳) نرخ تورم در اقتصاد ایران بالای ۳۵‌درصد بوده و بیشترین مدت ماندگاری را در این دوره داشته است. بالاترین نرخ تورم ایران طی سال‌های ۱۳۵۷ الی ۱۴۰۳ مربوط به سال۱۳۷۴ و برابر با 4/‏49‌درصد است که در سال ۱۳۷۵ به 2/‏23 درصد کاهش یافت. بازار پول براساس آخرین گزارش بانک مرکزی در آبان‌ماه1403 پایه پولی کشور به 046/‏12 هزار میلیارد ریال رسیده است. ضریب فزاینده نقدینگی عدد 795/‏7 را نشان می‌دهد. نقدینگی نیز به عدد 922/‏93 هزار میلیارد ریال رسیده است. بازار سرمایه ایران بازار سرمایه ایران از 4 بازار بورس تهران، فرابورس ایران، بورس کالا و بورس انرژی تشکیل شده است. مجموع ارزش این 4 بورس ارزش بازار سرمایه را مشخص می‌کند. ارزش بازار بورس و فرابورس همواره بیش از 99درصد ارزش بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد. بازار اولیه و ثانویه سهام با توجه به نمودارهای رسم‌شده در 10ماهه ابتدایی سال1403، نسبت ارزش معاملات به حجم معاملات طی سه سال اخیر رشد ملموسی داشته است و این روند ضمن کاهش حجم معاملات، ارزش معاملات و تعداد معاملات بیانگر عدم رونق بازار تا به اینجای کار در 10ماهه سال1403 است. همچنین بالا رفتن ارزش معاملات، تعداد معاملات و کاهش همزمان نسبت ارزش معاملات به تعداد معاملات را می‌توان مشابه دوران طلایی بازار سرمایه، دوره رونق بازار دانست. بازار بورس و فرابورس براساس آخرین گزارش آماری سازمان بورس و اوراق بهادار مجموع ارزش 4 بازار بورس تهران، فرابورس ایران، بورس کالا و بورس انرژی در پایان دی‌ماه1403 361، 244، 123 میلیارد ریال است. ارزش بازار بورس تهران و فرابورس ایران به 987/‏091/‏122 میلیارد ریال در پایان دی‌ماه 1403 رسیده است. از سال1396 تا دی‌ماه1403 همواره بیش از 90درصد ارزش بازار سرمایه را بازار سهام تشکیل می‌دهد. سهم بازار اوراق بدهی همواره کمتر از 10درصد بوده است. نمودار رو‌به‌رو ارزش بازار بورس تهران و فرابورس ایران را به تفکیک سهام و اوراق بدهی نشان می‌دهد. ارزش جذب و تجهیز منابع به تفکیک سرمایه‌ای و بدهی بیشترین سهم در جذب سرمایه‌ای در 10ماه نخست سال1403 مربوط‌به افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی به‌ترتیب افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی، جمعا به مبلغ 678/‏29 میلیاردریال، افزایش سرمایه از محل سود انباشته جمعا به مبلغ 545/‏654 میلیارد ریال و افزایش سرمایه از محل آورده و مطالبات حال‌شده جمعا به مبلغ 529/530 میلیارد ریال بوده است. در این بین عرضه اولیه سهام شرکت‌ها (بورس و فرابورس) و تاسیس شرکت‌های سهامی عام، به ترتیب 518/‏51 و 400/‏12 میلیارد ریال از جذب منابع مالی در 10ماه ابتدایی سال1403 را شامل می‌شود. با توجه به مقایسه 10ماهه ابتدایی سال1402 و سال 1403 سهم روش بدهی از ارزش جذب و تجهیز منابع به‌صورت قابل‌توجهی افزایش یافته است. ارزش اوراق بدهی در سال 1403 تا انتهای دی‌ماه مبلغ 3/‏496 هزار میلیارد تومان مجموع اوراق منتشر شده بوده که در این میان سهم انتشار اوراق شرکتی 6/‏51 هزار میلیارد تومان در قالب 126اوراق بوده است. (میانگین مبلغ تامین مالی شرکتی 410 میلیارد تومان) از نکات حائز اهمیت دیگر در سهم انتشار اوراق شرکتی می‌توان به رشد مبلغی 21درصدی نسبت‌به مدت مشابه سال گذشته و کاهش تعداد انتشار اوراق از 159 به 126 اوراق منتشره در سال 1403 اشاره کرد. انتشار اوراق دولتی (1403- 1397) دولت طی هفت سال گذشته حجم تامین مالی خود از بازار سرمایه را از 40همت در سال1397 به 310همت در پایان سال1402 و 433همت تا انتهای دی‌ماه 1403 رسانده است. نرخ رشد متوسط سالانه تامین مالی دولت طی این سال‌ها 51درصد بوده است.