سالانه ۵ میلیارد دلار در «فلرها» دود می‌شود

ساعت 24 - جمع‌آوری گازهای مشعل در ایران با وجود توان داخلی بالا و نیاز مبرم کشور اما هنوز به نتیجه نرسیده و شاهد هدررفت سالانه ۵ میلیارد دلاری در کشور هستیم.

به گزارش خبرنگار مهر طبق آمار شرکت بریتیش پترولیوم، در سال ۲۰۲۱ میلادی بیش از ۱۵۲ میلیارد مترمکعب گاز مشعل در دنیا بدون هیچ استفاده‌ای سوزانده شده است. این حجم سوزاندن گاز مشعل در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی پیامدهایی به همراه داشته است.

از نظر اقتصادی، حجم فلرینگ دنیا در سال ۲۰۲۱ معادل مصرف سالانه گاز طبیعی در قاره آفریقا یا حدود ۳۷ درصد از مصرف سالانه گاز طبیعی اتحادیه اروپا بوده است. از نظر اجتماعی و زیست‌محیطی نیز، این فرآیند موجب انتشار بیش از ۲۴۰۰ میلیون تن گاز دی‌اکسید کربن (حدود ۱.۲ درصد از کل انتشار گاز دی‌اکسید کربن دنیا) و دیگر آلاینده‌های مضر به جو کره زمین شده است.

در سال ۱۴۰۰، میزان گاز مشعل سوزانده‌شده در شرکت ملی ایران معادل ۴۱ میلیون مترمکعب در روز و توسط شرکت ملی گاز ایران ۸.۸ میلیون مترمکعب در روز بوده است. این در حالی است که در پالایشگاه‌ها، میزان گاز مشعل سوزانده‌شده بسیار کمتر است.

مجموع این میزان فلرینگ معادل صادرات گاز کشور یا ظرفیت تولید گاز از حدود ۲ فاز پارس جنوبی است. ایران نیز از جمله کشورهایی است که بیشترین حجم گاز مشعل را سوزانده و با سوزاندن حدود ۱۸.۴ میلیارد مترمکعب گاز مشعل در سال ۲۰۲۱، بعد از روسیه دومین کشور از این حیث به شمار می‌رود.

بر اساس آمار تولید نفت خام کشور، به ازای تولید هر بشکه نفت، حدود ۱۸.۳ مترمکعب گاز به مشعل هدایت می‌شود که بیش از سه برابر متوسط جهانی است (که معادل ۵.۱ مترمکعب گاز به ازای تولید هر بشکه نفت است).

طبق بند «الف» ماده ۴۸ قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه، دولت موظف به اجرای طرح‌های جمع‌آوری، مهار، کنترل و بهره‌برداری از گازهای همراه تولید نفت و مشعل در همه میادین نفتی و تاسیسات صنعت نفت و مهار و کنترل ۹۰ درصد گازهای مشعل تا پایان برنامه ششم توسعه بوده است.

وزارت نفت نیز اقداماتی را در این زمینه نیز انجام داده است، از جمله تعریف طرح‌های فروش و مزایده گازهای مشعل (در قالب طرح‌های کوتاه‌مدت) و احداث واحدهای ان‌جی‌ال و تاسیسات جمع‌آوری این گازها (در قالب طرح‌های بلندمدت). با این حال، طی سال‌های اجرای قانون برنامه ششم توسعه، اقدامات انجام شده تنها به جمع‌آوری ۴۳۱ میلیون مترمکعب در روز گاز مشعل (معادل ۵۲۲ میلیون مترمکعب در سال) منجر شده که نشان‌دهنده عملکرد ۵ درصدی این طرح‌ها است.

جمع‌آوری و ساماندهی گازهای مشعل با چالش‌ها و موانعی روبه‌رو است. از مهم‌ترین این موانع می‌توان به عدم جذابیت مالی پروژه‌ها در مقایسه با سایر پروژه‌های وزارت نفت، عدم وجود رویکرد تشویقی-تنبیهی برای شرکت‌های تابعه وزارت نفت، عدم مشارکت موثر بخش خصوصی و نبود زیرساخت‌های مناسب در این حوزه اشاره کرد.