آسیب‌های بازار کار غرب کشور با رشد بیکاری و مهاجرت
ساعت 24 - سال‌هاست سه استان لرستان، همدان و چهارمحال بختیاری دچار آسیب‌های شغلی متعددی مثل مهاجرت بین استانی نیروی کار، همزمان نرخ بالای بیکاری و در عین حال گسترش پدیده اشتغال به قاچاق غیرمرزی شده‌اند.
شتر باشد تا انگیزه کافی برای مهاجرت بیش از پیش نیز فراهم آید.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در شرایطی که برخی کارشناسان و نمایندگان کارفرمایی و برخی چهره‌های دولتی بر ضرورت اجرای طرح مزد منطقه‌ای و حق مسکن منطقه‌ای تاکید می‌کنند، تداوم نرخ بیکاری بالای دو رقم در برخی استان‌ها، به چالشی برای اجرای این طرح بدل شده و عملاً امکان تحقق آن را منتفی می‌کند.
در این میان برخی استان‌های غربی کشور که طی یک دهه اخیر از جمله بیکارترین استان‌ها ارزیابی می‌شوند، وضعیت بغرنج‌تری دارند، به نحوی که بدون داشتن مرز دریایی و زمینی با کشورهای همسایه، پدیده قاچاق در این استان‌ها نیز رشد قابل ملاحظه‌ای دارد.
سه استان لرستان، همدان و چهارمحال بختیاری در سال‌های اخیر باوجود فقدان مرز زمینی و دریایی با همسایگان و عدم امکان گسترش پدیده اشتغال به قاچاق و تجارت مرزی، دچار آسیب‌های شغلی متعددی مثل مهاجرت بین استانی نیروی کار، و همزمان نرخ بالای بیکاری و در عین حال گسترش پدیده اشتغال به قاچاق غیرمرزی (شوتی‌ها) شدند.
درحالی که بیش از ۲۵ استان کشور با روند کاهشی نرخ بیکاری مواجه هستند، چندین استان غربی کشور همچنان نرخ بیکاری بالای ۱۲ درصد را تجربه می‌کنند. استان‌های لرستان و چهارمحال بختیاری با نرخ بیکاری حدود ۱۳ درصد و باوجود امکانات متعدد طبیعی، معدنی، گردشگری و.. در شرایطی سال‌هاست دچار معضل در بازار کار هستند که نرخ بیکاری در کل کشور به‌طور متوسط به حدود ۷ درصد رسیده است.
در برخی موارد، استان‌هایی مانند همدان نیز وجود دارند که به دلیل وجود نیروی کار فصلی و مهاجر، نرخ بیکاری واقعی در آن‌ها منعکس نمی‌شود و وضعیت اشتغال آن‌ها دست کمی از سایر مناطق ندارد.
برای مثال، حمیدرضا حاجی بابایی (نماینده مردم همدان و رئیس کمیسیون برنامه و بودجه) سال گذشته در واکنش به انتشار آمار تک رقمی شدن نرخ بیکاری همدان به زیر ۹ درصد، اعلام کرده بود: نرخ بیکاری استان همدان پایین‌تر از ۱۸ درصد نیست و باید ۱۸ درصد اعلام شود، اعلام آمارهای اشتباه باعث شده بودجه کمتری به استان همدان اختصاص داده شود و گذشته از آن شرایط استقبال از سرمایه گذاران نیز در همدان مطلوب نیست. آمار تک رقمی بیکاری این استان در شرایطی است که اخیراً معاون اقتصادی استانداری استان همدان، این نرخ را ۱۲ درصد ارزیابی کرده بود.
جدا از دلایل توسعه‌ای و زیرساختی، برخی استان‌ها به دلیل عدم اختصاص منابع کافی در حوزه اشتغال و فقدان بسترسازی نهادی و قانونی برای سرمایه‌گذاری، نه تنها از ظرفیت اشتغال‌زایی کافی جدید بهره‌مند نیستند، بلکه مشاغل صنعتی دارای سابقه خود را نیز از دست می‌دهند.
در این چهارچوب، نماینده مردم همدان درخصوص بودجه استانی حوزه انتخابیه خود تاکید کرده بود: استان همدان ۹۵ پروژه ملی دارد، اما بودجه ما نصف برخی از استان‌هاست. در واقع بودجه استانی ما تقریباً حقوق کارمندان دولت و نیروهای لشگری و کشوری است.
وی درباره محرومیت این استان از زیرساخت‌هایی که موجب اشتغال می‌شود، گفته بود: ۲۰ سال است که شهرداران در همدان زمین می‌فروشند حقوق می‌دهند. ما برای استان همدان باید ۵۰ هزار مسکن بسازیم.
این اظهارات درحالی است که این استان و سایر استان‌های مشابه از مشکل کمبود و ناترازی گاز و برق نیز به ویژه در بخش صنعتی رنج می‌برند.
قدرت‌الله حمزه (نماینده مردم فارسان و کوهرنگ) در استان چهارمحال بختیاری زمستان سال گذشته در جلسه کارگروه اشتغال و سرمایه‌گذاری این استان گفته بود: چهارمحال بختیاری در حوزه راه‌های ارتباطی مشکلاتی ۶۰ساله دارد و کمک برای تکمیل و بهره‌برداری از طرح‌های زیرساختی راهی نیازمند عزم ملی است.
وی افزوده بود: مشکلات زیرساختی مانند آب پایدار (باوجود پرآب بودن این استان) و آموزش و پرورش از جمله مسائلی است که زیرساخت اشتغال را در استان چهارمحال بختیاری تضعیف کرده است. علاوه بر مشکلات اشتغال و نرخ بالای بیکاری در چهارمحال و بختیاری، باید تاکید کرد که یکی از اصلی‌ترین دلایل محرومیت، کمبود سرمایه‌گذاری است و هدایت و دعوت از هُلدینگ‌های سرمایه‌گذاری به‌منظور انجام سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف این استان، باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد. شرایط به نحوی است که میانگین استقرار صنایع مادر در کشور در هر استان بزرگ ۱۵ درصد و صنایع کوچک ۸۵ درصد است با این وجود سهم چهارمحال و بختیاری از صنایع مادر و کوچک تنها هشت درصد است. زیر پوست بازار کار لرستان
حسن موسیوند (دبیر اجرایی خانه کارگر خرم آباد) در رابطه با بیکاری استان لرستان و دلایل آن اظهار کرد: نرخ بیکاری استان لرستان مربوط و محدود به چندسال اخیر نیست و سابقه نسبتاً طولانی دارد و روند آن نیز سیر منفی دارد. در دولت‌های گذشته نیز نرخ بیکاری با شیبی آرام در استان لرستان روند صعودی داشته است.
وی افزود: متاسفانه اغلب کارخانه‌ها و کارگاه‌های مهم استان لرستان به حالت تعطیل و نیمه تعطیل درآمده است. کارخانه پارسیلون (نخ نایلون‌سازی خرم آباد) با ۲ هزار نیرو به تلی از خاک بدل شده و هیچ فعالیتی ندارد. ما امروزه به دلیل عدم سرمایه‌گذاری و خصوصی‌سازی واحدها کمبود شدید کارخانجات در سطح استان را داریم. با اینکه امروزه باید مهمترین برنامه در سطح وزارت صنعت، حفظ اشتغال باشد، اما باوجود ۱۸ نوع ماده معدنی مختلف در این استان و حتی بهره‌مندی از منابع نفت و گاز، باز هم دچار معضل بیکاری استانی هستیم.
موسیوند تصریح کرد: ما امروز در کارخانه نساجی بروجرد، شاهد آن هستیم که ۲ هزار و ۷۰۰ نیروی این شرکت به دلیل بحران‌های مختلف و عدم توجه به یک سوم (۹۰۰ نفر نیرو) کاهش یافته است. اخیراً نیز دوباره از تعداد همین نیروها کاسته شده است. متاسفانه مسئولان نیز اراده و اهمیتی از گذشته تا امروز به این مشکلات ندادند. یکی از اصلی‌ترین دلایل این موضوع آن است که مدیران مرتبط با حوزه‌ها به کار گرفته نشده است. برای مثال مدیران کل استانی وزارت صمت و وزارت تعاون ما عمدتاً از نظر تخصصی با حوزه‌های خودشان نامرتبط بودند.
این فعال کارگری اضافه کرد: علاوه بر نرخ بیکاری، شاخص فلاکت که ترکیب نرخ بیکاری و گرانی کالاها و خط فقر است، در استان لرستان بالاتر از تمامی استان‌هاست. این امر باعث می‌شود که بخشی از جوانان بیکار این استان وارد شغل خطرناک و پرتلفات شوتی‌بری و قاچاق شوند و همه این شرایط باید موجب شود که اراده‌ای ملی در عرصه اشتغال آفرینی در این منطقه ایجاد گردد.
دبیر اجرایی خانه کارگر خرم آباد تاکید کرد: جوانان ما در بسیاری از عرصه‌ها نخبه هستند و شاهد آن هستیم که بسیاری از نیروهای کار استان‌های کرمان، بوشهر و اصفهان و یزد در حوزه معدنی، صنعتی، فولاد و نفت و پتروشیمی از استان لرستان تامین می‌شود، اما خود این استان با ظرفیت‌هایش از نظر اشتغال و سرمایه‌گذاری با سایر استان‌های مرکزی کشور قابل قیاس نیست.
همچنین غلامرضا زندی (دبیر اجرایی خانه کارگر بروجرد) اظهار کرد: بیکاری در بروجرد بیش از دو دهه است که نرخ بالا دارد. با وجود اینکه در شمال استان لرستان و منطقه بروجرد، ازنا و درود، معادن و مناطق صنعتی بالقوه و بالفعلی داریم، اما در سال‌های اخیر بخش قابل توجهی از آن‌ها با ظرفیت اندک کار کرده و برخی از آن‌ها تعطیل ماندند. در جریان احیای واحدهای تولیدی طی سال‌های گذشته نیز، استان لرستان و استان‌های مشابه مورد توجه قرار نگرفتند.
وی افزود: نساجی بروجرد بیش از ۲ هزار پرسنل داشت که امروز حدود ۹۰۰ نفر نیرو دارد. سامان کاشی با ۱ هزار نفر نیرو؛ کاملاً تعطیل شده و قرار است پس از سال‌ها بالاخره توجهی به آن شود و وعده‌هایی برای بازگشایی آن مطرح شده است. در این مورد بروجرد باتوجه به جمعیتش وضعیت بدتری نسبت به ازنا و درود دارد، هرچند این روزها این دو شهر صنعتی (ازنا و درود) نیز به نسبت گذشته وضعیت بدتری در حوزه اشتغال را برخوردار است و نیروی کار آن به استان‌های صنعتی مانند اراک و قزوین مهاجرت می‌کنند.
زندی تصریح کرد: شمال استان لرستان بیش از هرچیز در صنعت سنگ ساختمانی شناخته شده است. امروزه ظرفیت تولید این بخش هم کاهش یافته است. سر جمع تشکیل واحدهای جدید نسبت به بسته شدن واحدهای تولیدی و معدنی و صنعتی قبلی در شمال لرستان کمتر است و این نشان می‌دهد در ادامه نیز با این روند نرخ بیکاری بیشتر خواهد شد. این امر حاکی از این است که استان‌های دیگر بیشتر دیده می‌شوند و بودجه بیشتری به آن‌ها از جنبه حمایت صنعتی اختصاص پیدا می‌کند. قدیمی‌ترین پایتخت ایران؛ در دام بحران مهاجرت نیروی کار
این مشکلات در حوزه بازار کار محدود به استان لرستان نیست. همدان نیز در جای خود باوجود ظرفیت‌های طبیعی و معدنی و فرهنگی، از بحران بیکاری رنج می‌برد.
رحیم جاویدان (رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی استان همدان) در این رابطه توضیح داد: قطعا در حوزه کارهایی مثل کار ساختمانی نرخ بیکاری در استان همدان مثبت بوده است. در گذشته بخاطر مشکل سرما سه ماه از سال نیروی کار ما در شهرهای جنوبی کشور مشغول به کار بوده و این به پدیده‌ای عادی و رایج در بازار کار استان همدان بخاطر سرمایه بیش از حد این استان بدل شده بود. اما در سال‌های اخیر بخش قابل ملاحظه‌ای از کارگران ساختمانی استان بطور دائم به سایر استان‌های جنوبی و مرکزی که بازار کار بهتری دارند مهاجرت کردند. برخی از آن‌ها نیز به اشتباه در آمار اشتغال استان گنجانده می‌شوند.
وی افزود: وضعیت در سایر صنایع نیز چندان مساعد نیست و شاهد آن بودیم که چند کارخانه تعطیل شده در استان کارگرانی ماهر داشتند که اغلب آن‌ها با کاهش نیروی کار ساختمانی، جذب کار ساختمان شدند. مهاجرت نیروی کار به اراک، قزوین و کرج به امری عادی در استان همدان بدل شده و این درحالی است که این استان ظرفیت قابل توجهی از نظر صنعتی و کشاورزی داشته است. همچنین از نظر گردشگری هم اشتغال قابل ملاحظه‌ای در گذشته حول این موضوع در استان داشتیم که به دلیل آنکه بسیار کمتر از سایر استان‌ها در این بخش سرمایه‌گذاری شد، به مرور اشتغال این بخش نیز از بین رفت.
چنگیز اصلانی (دبیر اجرایی خانه کارگر همدان) نیز با تایید نظرات مذکور اظهار کرد: استانی با ظرفیت‌های گردشگری، طبیعی، صنعتی و معدنی قابل توجه در چهارراه میان استان‌های مختلف قرار دارد اما از این ظرفیت‌ها برای رفع بیکاری در استان استفاده نشده است. بحث کشاورزی استان همدان نیز سنتی و کاملاً بدون برنامه بوده و همین موضوع باعث شده بخشی از اشتغال استان افت کند.
وی تاکید کرد: تنها افرادی مانند آقای احمد خرم تا حدی توانستند در دوره خود استان همدان را تا جای ممکن به اشتغال، توسعه و سرمایه‌گذاری نزدیک کنند، اما پس از آن شرایط اقتصادی استان به سمتی رفت که شاهد مهاجرت نیروی کار به استان‌های اطراف بودیم. ظرفیت‌هایی مانند تنوع قومی و مذهبی بالا نیز در استان وجود دارد که متاسفانه دیده نمی‌شود و پدیده‌هایی مثل گرایش به قاچاق و شوتی‌گری امروزه در استان همدان نیز مشاهده می‌شود.
اصلانی تصریح کرد: نرخ بیکاری پایین اعلامی در سال‌های اخیر تا حد قابل ملاحظه‌ای بخاطر بحث جایگزینی جمعیت و کاهش جمعیت است. استان همدان از نرخ بسیار پایین‌زاد و ولد هم برخوردار است که این نیز بیش از هرچیز به موضوعات معیشتی و مزد برمی‌گردد. بخش قابل ملاحظه‌ای از نیروها به دلیل مزد بالایی که در استان مرکزی پرداخت می‌شود، به سمت همسایه شمالی و صنعتی این استان می‌روند و گاه برای همیشه مهاجرت می‌کنند. این درحالی است که در همین استان همدان در شهری مانند ملایر کمبود کارگر هم همزمان با بیکاری وجود دارد!
این فعال کارگری خاطرنشان کرد: در استان همدان واحدهای بزرگی مثل کارخانه لرد همدان وجود داشت. در دهه هشتاد این کارخانه را به ۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به بخش خصوصی فروختند. همان موقع فریاد زدیم که قیمت این کارخانه چندین برابر بیش از این عدد است، اما از آنجا که همواره واگذاری‌ها با اما و اگر روبرو بوده، صدای ما به جایی نرسید.
نتیجه اینکه پس از دو سال مالک بخش خصوصی کارخانه را با قیمت ۵۶ میلیارد تومان (۸ برابر سود طی دو سال) با ماشین آلات ژاپنی و آمریکایی خود فروخت و این برند قدیمی تحت لیسانس ژاپن را با حدود یک هزار کارگر مستقیم و غیرمستقیم تعطیل کرد.
وی افزود: واحدهای کارخانه‌ای کیوان که متعلق به خاندان خسروشاهی در استان همدان بود نیز سرنوشت بهتری نداشت. امروزه این کارخانه مانند لرد همدان تعطیل نشده اما از نزدیک ۱۰۰۰ کارگر به ۵۰ نفر نیرو تعدیل یافته و تقریبا غیرفعال است.
مانند این واحدها در حوزه صنایع شیشه، فلز و… در استان همدان بسیارند که طی سال‌های اخیر به دلیل عدم سرمایه‌گذاری و رسیدگی بسته شدند و نرخ بیکاری استان را به مرور در دو دهه اخیر افزایش دادند. مرکز پژوهش‌های مجلس دنبال مزد منطقه‌ای نباشد
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.