انحلال مرکز مبادله ارزی در دستور کار است؟

ساعت 24 - بانک مرکزی برای اینکه بتواند بازار ارز را در اختیار بگیرد و راه‌های پرش ارزهای معتبر به سوی بالا را ببندد در ماه‌های گذشته اقدام به تاسیس مرکز مبادله ارزی کرد. این مرکز که از زمستان امسال کارش را آغاز کرده است قرار بود به سویی برود که قیمت ارز را تعیین و به سمت تک‌نرخی شدن پیش برود اما در عمل و با حذف دلار نیمایی بازار شاهد دو نرخ بوده و هست.

یک قیمت در بازار توافقی رقم می‌خورد که دیروز هر دلار اسکناس در آن از مرز 70‌هزار تومان عبور کرد. یک نرخ دیگر در بازار آزاد است که از مرز 90‌هزار تومان گذشته است. به این ترتیب است که مرکز مبادلات ارزی نتوانسته است به هدف نزدیک کردن دو نرخ برسد. در هفته‌های تازه سپری شده و پس از آنکه عبدالناصر همتی مدافع تک‌نرخی کردن ارز از سپهر سیاسستگذاری اقتصادی کنار رفت و در حالی که دلار 28500تومانی قرار است به صحنه برگردد برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد احتمال اینکه مرکز مبادلات ارز منحل شود، بیشتر شده است. خبر گزاری تسنیم دراین‌باره نوشته است : نیاز به انحلال مرکز مبادله و اتخاذ رویکرد جدید یک ضرورت است. در این نوشته اضافه شده است. با توجه به اثرات منفی که از هر دو جهت- رشد هزینه واردات و تداوم عدم بازگشت ارز صادراتی- شاهد هستیم، اصلاح عمیق مرکز مبادله طلا و ارز و اتخاذ یک رویکرد پیشنهادی در حوزه ارز صادراتی و تعیین تکلیف هزینه‌های گمرکی الزامی به‌نظر می‌رسد چراکه در برنامه‌های بالادستی نیز مورد توجه قرار گرفته و مرکز مبادله کمکی به این حوزه نکرده است. این موضوع نشان می‌دهد که سیستم فعلی مدیریت ارزی کشور، نیازمند بازنگری عمیق است. انتقاد صمت از عملکرد مرکز مبادله ارزی مشاور عالی و دستیار ویژه وزیر صمت دراین‌باره با اشاره به اینکه در کل امسال، میزان پرداخت ارز به کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی در مقایسه با سال قبل، 5/‏2‌میلیارد دلار افت داشته است، افزود: صادرکننده و واردکننده باید به طور مستقیم بتوانند مراوده ارزی داشته باشند و محدودیت‌های پیش‌روی این بخش از فعالان اقتصادی که ناشی از سیاست‌های جدید بانک مرکزی و فعالیت مرکز مبادله ارزی است، باید برچیده شود. لطفی‌زاده در ادامه با بیان اینکه مقدار ارز حاصل از صادرات بیش از نیاز حوزه‌های تجارت و تولید به عنوان مصرف‌کنندگان این ارز هستند، تصریح کرد: به دلیل ساختار طراحی شده، بخشی از این میزان ارز به چرخه تولید و تجارت وارد نمی‌شود. وی تصریح کرد که ساختار فعلی برای مراودات ارزی، نه در تامین و تولید ارز و نه در مصرف آن نقشی ندارد اما گردش ارز را مختل کرده ‌است. به گفته مشاور عالی وزیر صمت، امکان مراوده مستقیم میان صادرکننده به عنوان تامین‌کننده ارز و واردکننده در مقام مصرف‌کننده آن، حذف و برچیده شده و این بانک‌های عامل هستند که به عنوان واسط میان خریدار و فروشنده ارز وارد عمل شده و منافع بانک‌ها نیز ایجاب می‌کند که ارز صادرکننده را تا 70 ، 80 روز نگه‌داشته و به حساب واردکننده که اعلام شده، انتقال ندهند و در نتیجه این مکانیسم، سرمایه بخش تولید کشور دچار اخلال می‌شود. لطفی‌زاده در ادامه با بیان اینکه «ارز هست اما نمی‌توان به موقع آن را به دست تولیدکنندگان رساند»، گفت: دخالت‌های بی‌موقع، فرآیندهای تخصیص ارز را مختل کرده که باید این رویه اصلاح شود. باید مراودات ارزی با رعایت ضوابط، میان صادرکنندگان و واردکنندگان بخش خصوصی روان‌سازی شود. مشاور عالی وزیر صمت با بیان اینکه در شرایط کنونی، رفع ناترازی‌ها مهم‌ترین وظیفه دولت است، تصویب برخی مصوبات و دستورالعمل‌های جدید برای تامین پنل‌های خورشیدی از طریق واردات را مورد اشاره قرار داد و گفت: براساس مصوبه‌ای که به تازگی ابلاغ شده‌ است، به تمامی بازرگانان کشور اجازه داده شد که تا 135‌درصد سهمیه ارزی خود، پنل خورشیدی وارد کنند. لطفی‌زاده همچنین با اشاره به اینکه در کشور 20‌میلیون دستگاه بخاری گازی پرمصرف وجود دارد، تصریح کرد که با جایگزینی این تعداد با بخاری‌های کم‌مصرف، می‌توان تا 100‌میلیون مترمکعب در روز مصرف گاز در کشور را کاهش داد و میزان صرفه‌جویی شده را در اختیار صنایع قرار داد. او در همین رابطه به طرح جایگزینی بخاری‌های گازی پرمصرف اشاره کرد که آماده بهره‌برداری است اما تلاش‌های وزارت صمت برای توافق با شرکت ملی گاز برای اجرای این پروژه هنوز به سرانجام نرسیده است. وی در بخش دیگری از سخنانش، با بیان اینکه طی امسال، میزان مصارف ارزی واحدهای تولیدی براساس برنامه تولید که این واحدها به وزارت صمت اظهار کرده‌اند، تعیین شده است، افزود که برای سال آینده نیز طبق برنامه تولید اعلامی کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی، مصارف ارزی آن‌ها اعلام می‌شود. او تصریح کرد که سهمیه ارزی واحدهای تولیدی برای سال آینده، کمتر از میزان امسال نخواهد بود. لطفی‌زاده سپس در خصوص سهمیه ارزی برای واردات ماشین‌آلات نیز، به پیشنهاد اخیر وزارت صمت اشاره کرد که براساس آن، برای ثبت‌ سفارش تا سقف 5‌میلیون دلار در هر استان با تایید دفتر تخصصی، سهمیه ارزی پرداخت می‌شود و برای ثبت ‌سفارش بیش از 5‌میلیون دلار، باید تایید معاونت نیز اخذ شود. دستیار ویژه وزیر صمت سپس با بیان اینکه مداخلات قیمتی در ارز، باعث شد تا صادرکنندگان تمایلی به فروش ارز صادراتی خود به واردکنندگان نداشته باشند، افزود: برای رفع این مشکل، سهمیه جدیدی با عنوان واردات در برابر صادرات مازاد برای واحدهای صادراتی طراحی شده که در حال گفت‌وگو با بانک مرکزی برای پیاده‌سازی آن هستیم. به سوی انحلال؟ آیا این نوشته‌ها و این سخنان و نیز نارضایتی بازرگان از فعالیت مرکز مبادلات ارزی مقدمه‌ای برای تعطیلی زود هنگام مرکز است؟ در این صورت آیا فروش طلا نیز در این مرکز تعطیل می‌شود. واقعیت این است که در هفته‌های تازه سپری شده و پس از اینکه دونالد ترامپ درباره ایران سخن گفته است سیاسیون دنبال این هستند که با تمرکز بر بازار ارز جلوی برخی تحولات از جمله تک‌نرخی شدن ارز را بگیرند.