چاچابهار در کشاکش سیاست فشار حداکثری ترامپ
ساعت 24- بندر چابهار، به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران و گذرگاهی حیاتی به آب‌های آزاد، نقش اساسی در تحقق اهداف اقتصادی و ژئوپلیتیکی ایران ایفا می‌کند.
این بندر در استان سیستان و بلوچستان و در سواحل دریای مکران قرار دارد و علاوه بر تسهیل دسترسی ایران به اقیانوس هند، یکی از نقاط کلیدی در کریدور ترانزیتی شمال-جنوب میان روسیه، آسیای میانه و شبه‌قاره هند می‌باشد. با ظرفیت تخلیه و بارگیری سالانه ۸.۵ میلیون تن کالا و توان پذیرش کشتی‌های اقیانوس‌پیما تا ۱۰۰ هزار تُن، چابهار نقش مهمی در تامین ۶۰ درصد از واردات کالاهای اساسی ایران ایفا می‌کند.
چابهار پیش از شروع دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ تنها بندر ایران بود که از تحریم‌های بین‌المللی مستثنی بود. موقعیت راهبردی این بندر در تلاقی مسیرهای تجاری شرق-غرب و شمال-جنوب، آن را به مرکزی کلیدی برای مبادلات انرژی، کالا و خدمات در سطح منطقه‌ای و جهانی تبدیل کرده است.
آخرین آمار دولتی حاکی از این است که ایران تاکنون ۱۸ میلیون دلار برای احداث مسیر ورودی بندر شهید بهشتی، توسعه ۳۵۰ هزار مترمربع پسکرانه بندری و راه‌اندازی ۲۱ خط لوله انتقال نفت در چابهار سرمایه‌گذاری کرده است. این اقدامات باعث شده سهم چابهار در تجارت خارجی ایران از ۴.۱ درصد در سال ۲۰۲۳ به ۸.۷ درصد در سال ۲۰۲۵ افزایش یابد و انتظار می‌رود با تکمیل مراحل توسعه، ظرفیت بارگیری این بندر به ۱۵ میلیون تن در سال برسد. سیاست فشار حداکثری ترامپ و آینده بندر چابهار
در سند اخیر امضاشده توسط دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به وزیر امور خارجه این کشور دستور داده شده است تا نسبت به «تعدیل یا لغو معافیت‌های تحریمی، به‌ویژه مواردی که هرگونه گشایش اقتصادی و مالی برای ایران فراهم می‌کنند، از جمله پروژه بندر چابهار»، اقدام کند. این در حالی است که در نوامبر ۲۰۱۸، پس از خروج ایالات متحده از برجام، فعالیت بندر چابهار به‌عنوان بخشی از فرآیند بازسازی و توسعه افغانستان، از تحریم‌های ایالات متحده مستثنی شد و این استثنا تاکنون لغو نشده است.
با اعمال تحریم‌های جدید در فوریه ۲۰۲۵ که شامل لغو معافیت‌های مربوط به پروژه‌های استراتژیک بندر چابهار می‌شود، هند در موقعیت پیچیده‌ای قرار گرفته است. هند باید بین حفظ روابط با واشنگتن و تامین منافع راهبردی خود در آسیای میانه تعادل برقرار کند. این تحریم‌ها که با هدف «انزوای کامل ایران» اعمال شده، هند را در معرض تحریم‌های ثانویه قرار داده‌اند. لغو معافیت‌های تحریمی بندر چابهار ضربه قابل‌توجهی به اهداف اقتصادی هند وارد می‌کند. سرمایه‌گذاری هند در چابهار
هند تاکنون ۳۷۰ میلیون دلار در توسعه زیرساخت‌های بندر چابهار سرمایه‌گذاری کرده است، در حالی که چین با اختصاص ۱.۲ میلیارد دلار به پروژه بندر گوادر در پاکستان، تلاش می‌کند توازن قوا را در منطقه به نفع خود تغییر دهد. این رقابت در توسعه بنادر، خطوط لوله نفت و گاز، مناطق آزاد تجاری و پایگاه‌های لجستیکی مشهود است.
چابهار به هند این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به عبور از پاکستان و چین، به آسیای میانه دسترسی پیدا کند. بهره‌برداری از موقعیت استراتژیک چابهار به‌عنوان یک هاب ترانزیتی، هند را قادر می‌سازد تا ارتباط مستقیم خود را با آسیای میانه حفظ کند. این مزیت در رقابت‌های ژئوپلیتیکی میان هند و چین ، به‌ویژه در مقابل حمایت چین از بندر گوادر در پاکستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
بدون بهره‌مندی از چابهار، هزینه‌های ترانزیت کالاهای هندی به آسیای مرکزی تا ۴۰ درصد افزایش می‌یابد و رقابت پاکستان از طریق توسعه بندر گوادر با حمایت چین تقویت می‌شود. چابهار به یکی از نقاط کلیدی در رقابت ژئوپلیتیکی میان هند و چین تبدیل شده است. چابهار: فرصت‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی هند در رقابت با چین و پاکستان
هند سال‌هاست بر توسعه بندر چابهار تمرکز کرده است. این بندر نه‌تنها امکان دسترسی مستقیم هند به آسیای میانه را فراهم می‌کند، بلکه موقعیت رقابتی این کشور را در برابر رقبای منطقه‌ای مانند پاکستان و چین تقویت می‌کند. در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، هند توانست با بهره‌گیری از معافیت‌های تحریمی و ارسال کمک‌های بشردوستانه به افغانستان، محدودیت‌های آمریکا برای فعالیت در چابهار را تا حد زیادی کاهش دهد.
با بازگشت سیاست «فشار حداکثری» ترامپ علیه ایران، چابهار همچنان برای هند اهمیت بالایی دارد. شاید تنها عاملی که بتواند رضایت ترامپ را برای ادامه سرمایه‌گذاری هند در چابهار جلب کند، ارائه پروژه‌هایی از سوی هند باشد که قادر به محدود کردن نفوذ چین در منطقه و دور زدن آن باشند. در این راستا، چابهار به یک نقطه استراتژیک کلیدی برای هند تبدیل می‌شود. این بندر، به‌عنوان مسیری جایگزین برای عبور از مناطق تحت نفوذ چین و پاکستان، به هند کمک می‌کند تا در برابر تهدیدات این دو کشور و سایر چالش‌های ژئوپلیتیکی مقاومت کند. طرح انتقال پایتخت به مکران
در ۱۸ دی‌ماه ۱۴۰۳، ، فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت مسعود پزشکیان ، اعلام کرد که دولت وی قصد دارد پایتخت را به منطقه مکران در سواحل جنوبی کشور منتقل کند. این منطقه که در جنوب شرقی ایران و استان سیستان و بلوچستان واقع شده، دارای بندر راهبردی چابهار و منابع مهمی مانند ذخایر نفت و گاز، قابلیت‌های کشاورزی و شیلات است. ادعا می‌شود که انتقال پایتخت به این منطقه می‌تواند به‌عنوان یک استراتژی اقتصادی و ژئوپلیتیکی برای مقابله با فشارهای تحریمی مورد توجه قرار گیرد.
پیش‌تر، مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۴ قانون «امکان‌سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری کشور و ساماندهی و تمرکززدایی از تهران» را تصویب کرده بود. این طرح، علاوه بر کاهش تمرکززدایی از تهران، پیامدهای اقتصادی و امنیتی مهمی برای استان سیستان و بلوچستان دارد. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مکران می‌تواند رشد اقتصادی و اشتغال را در یکی از محروم‌ترین استان‌های کشور افزایش دهد. همچنین، موقعیت استراتژیک این منطقه در مجاورت دریای عمان و دسترسی به آب‌های آزاد، ظرفیت‌های تجاری و ترانزیتی ایران را تقویت خواهد کرد. تاثیر توسعه چابهار بر سیستان و بلوچستان و ایراندر شرایط بدون تحریم، توسعه بندر چابهار و انتقال پایتخت به مکران می‌تواند نقش مهمی در تقویت موقعیت اقتصادی و ژئوپلیتیکی ایران ایفا کند. این پروژه‌ها نه‌تنها ظرفیت‌های تجاری و ترانزیتی کشور را افزایش می‌دهند، بلکه ایران را از وابستگی به مسیرهای تجاری تحت کنترل چین و آمریکا دور کرده و آن را به یک هاب ترانزیتی مستقل تبدیل می‌کنند. علاوه بر این، توسعه زیرساخت‌های مکران می‌تواند به تقویت روابط ایران با کشورهای غیرغربی کمک کند و یکی از مزایای کلیدی این طرح باشد. چالش‌ها و فرصت‌ها
پروژه انتقال پایتخت به مکران و توسعه بندر چابهار، علی‌رغم فرصت‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی، با چالش‌های متعددی مواجه است. هزینه‌های کلان موردنیاز برای توسعه زیرساخت‌ها در شرایط تحریمی ایران، تحقق آن را دشوار می‌سازد. علاوه بر این، انتخاب یک منطقه مرزی به‌عنوان پایتخت جدید می‌تواند از نظر امنیت ملی و دفاعی مشکلاتی ایجاد کند. همچنین، شرایط اقلیمی خشک و محدودیت منابع آبی در سواحل مکران، نگرانی‌های زیست‌محیطی را به همراه خواهد داشت که باید پیش از هرگونه تصمیم‌گیری مورد بررسی قرار گیرد.
بااین‌حال، موفقیت این پروژه‌ها می‌تواند زیرساخت‌های کشور را بهبود ببخشد، سرمایه‌گذاری‌های خارجی را جذب کند و توازن اقتصادی و سیاسی ایران را در سطح داخلی و بین‌المللی تقویت کند. این امر مشروط بر آن است که طرح با برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت بحران همراه باشد تا بتواند چالش‌های اقتصادی، امنیتی و زیست‌محیطی را به حداقل برساند و از ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی منطقه به بهترین شکل بهره‌برداری کند.
با وجود چالش‌های ناشی از تحریم‌های آمریکا و لغو معافیت‌های بندر چابهار، توسعه مکران و چابهار همچنان فرصتی استراتژیک برای ایران محسوب می‌شود. این طرح، در صورت مدیریت صحیح، نه‌تنها می‌تواند به بهبود زیرساخت‌های اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی کمک کند، بلکه جایگاه ایران را به‌عنوان یک مرکز ترانزیتی مستقل در منطقه تقویت خواهد کرد. در نهایت، موفقیت این پروژه‌ها می‌تواند ایران را به بازیگری تاثیرگذارتر در معادلات ژئوپلیتیکی تبدیل کرده و مسیرهای تجاری جدیدی را فراتر از محدودیت‌های تحریمی فراهم سازد.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.