نفع و ضرر مذاکره نکردن با آمریکا

ساعت ۲۴ - دکتر حسین عبده‌تبریزی که در روزهای شروع مبارزه انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری در تیرماه امسال با عنوان مشاور مسعود پزشکیان در کنار او می‌نشست و نیز از سوی او درباره مسائل اقتصادی سخن می‌گفت در همه ماه‌های پس از نشستن پزشکیان روی صندلی ریاست‌جمهوری در کنار او دیده نشده است.

وی که هرگز نگفته هنوز نیز همین منصب را دارد یا نه، در ماه‌های گذشته با راه‌اندازی یک صفحه واتساپی توانسته است شمار قابل‌اعتنایی از مدیران و کارشناسان اقتصادی و مالی فعال در بازار سرمایه و نیز شماری از مدیران ارشد دولت‌های قبل را در این صفحه گرد هم آورد. اعضای این گروه واتساپی درباره مهم‌ترین مسائل روز اقتصاد سیاسی گفت‌‌وگو می‌کنند و یکی از فعال‌ترین گروه‌های واتساپی به‌شمار می‌آیند. در روزهای گذشته متنی در این صفحه انتشار یافته که از سوی عبده‌تبریزی بارگذاری شده است. این مشاور سابق- شاید هم فعلی- رییس‌جمهور پزشکیان در توضیح کوتاهی که درباره بارگذاری این متن که- در سطرهای بعدی به‌صورت کامل آمده است- توضیح داده است: این نظر آقای دکتر درگاهی با تلفیق دیدگاه دکتر مشایخی و سایر دوستان گروه واتساپی‌ها درباره روابط ایران و آمریکاست. یک توضیح ضروری واقعیت این است که مقوله بسیار بااهمیت «مذاکره مستقیم با آمریکا» که روزگاری «تابو» بود و آدم‌های اندکی می‌توانستند یا تمایل داشتند درباره آن بگویند یا بنویسند اکنون دیگر از حالت قبلی درآمده و به یک موضوع جاری تبدیل شده است که در هر محفل و گروه اقتصادی یا سیاسی درباره آن گفت‌وگوی کارشناسی می‌شود. این واقعیت موجب شد تا مسعود پزشکیان در صحن علنی مجلس و در برابر دیدگان اکثریت مجلس دوازدهم که شمار قابل‌اعتنایی از آن‌ها هنوز باور دارند نباید در این‌باره حرف زد گفت: من علاقه‌مند بودم با دونالد ترامپ، یا دولت جدید آمریکا گفت‌وگو کنم اما مقام رهبری گفتند نباید این کار انجام شود و من هم دیگر آن را کنار گذاشتم. اما پس از پزشکیان شماری از مدیران سیاسی دولت‌های قبلی و نیز کارشناسان اقتصادی و سیاسی در این‌باره سخن گفته‌اند. برخی مثل عباس آخوندی در گفت‌وگو با روزنامه جهان‌صنعت تاکید کرد زمان حل مساله ایران و آمریکا رسیده است و او بار دیگر در گفت‌وگو با یک رسانه تصویری این را تکرار کرد. آنچه در زیر می‌خوانید نیز از سوی اقتصاددانان مطرحی مثل آقایان درگاهی و مشایخی تهیه و در یک سایت واتساپی منتشر شده است که عین آن را می‌خوانید. نتایج احتمالی تصمیم‌گیری در باب مذاکره 1- رد مذاکره از طرف ایران – استراتژی: – ایران: عدم مذاکره و تکیه بر مقاومت – آمریکا: فشار حداکثری برای تسلیم ایران در شرایطی که تمامی اطرافیان ترامپ تحت‌تاثیر لابی اسرائیل به‌شدت به دنبال جنگ به‌جای دیپلماسی هستند. منافع: – حفظ حیثیت و استقلال سیاسی ایران در برابر قلدر – جلوگیری از تسلیم در برابر شروط منجربه تضعیف حاکمیت معایب: – توجیه‌پذیری اقدامات خصمانه آمریکا علیه ایران در افکار عمومی جهانی – تشدید فشار حداکثری به‌ویژه کاهش صدور نفت ایران – افزایش فشار اقتصادی و نارضایتی داخلی – تداوم شرایط رکود تورمی و کاهش مستمر ارزش پول ملی به‌دلیل تشدید انتظارات تورمی حاصل از نااطمینانی‌های اقتصادی و سیاسی – تحقق اجماع جهانی درباره ضرورت مذاکره ایران با آمریکا زیرا سیاست نفی مذاکره و گفت‌وگو در جهان طرفداری ندارد؛ حتی روسیه و چین خواستار ورود ایران به مذاکره با آمریکا هستند. احتمال درگیری نظامی آمریکا و اسرائیل با ایران – عدم همراهی اعراب و کشورهای منطقه با ایران به‌دلیل تعهدات آن‌ها به آمریکا و آسیب‌های اقتصادی از آشوب‌های منطقه‌ای – عدم همراهی موثر روسیه با ایران به‌دلیل تعهدات این کشور به آمریکا در مصالحه جنگ اوکراین – همراهی محدود چین با ایران در ابعاد سیاسی و عدم همراهی در ابعاد اقتصادی به‌ویژه خرید نفت به‌منظور حفظ توازن در رابطه با آمریکا و ایران – عدم همراهی اروپا به‌دلیل اختلاف با ایران در موارد هسته‌ای و سیاست‌های منطقه‌ای نتایج: – خسارت‌های سنگین و جبران‌ناپذیر انسانی، اقتصادی و زیرساختی ایران در صورت وقوع جنگ و اجبار به مصالحه و مذاکره بعد از جنگ در شرایط اضطرار – بی‌ثباتی شدید اقتصادی و شکنندگی شدید سیاسی ایران که در نهایت تصمیم‌گیری‌های دیپلماتیک را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. 2- اعلام آمادگی مشروط و محدود ایران برای مذاکره شرایط: – مذاکره در چارچوب احترام متقابل و بدون تحمیل نظرات – طراحی مذاکره هوشمندانه برای کاهش فشار و جلوگیری از فاجعه جنگ – مدیریت ریسک مذاکره – محور گفت‌وگو: مذاکره برای موضوع مذاکره – نتایج احتمالی: – آمریکا پیشنهاد را می‌پذیرد: – شفاف‌سازی خواسته‌های آمریکا و همچنین تعیین خطوط قرمز شفاف از طرف ایران: – مذاکره در مورد برنامه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها – غیرقابل مذاکره بودن برنامه موشکی و سیاست منطقه‌ای – تقویت جبهه سیاسی و اجتماعی داخلی براساس اینکه مذاکره از سر ضعف نیست – مدیریت افکار عمومی جهانی از طریق رسانه‌ها و دیپلماسی عمومی که ایران آماده گفت‌وگو است اما زیر بار زور نمی‌رود. این کار فشار را به آمریکا منتقل می‌کند. – آغاز مذاکره محدود: – یا توافق: – کاهش تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی و سیاسی – شکستن حلقه بازخورد منفی تحریم، ضعف اقتصادی، فشار داخلی، مقاومت بیشتر و تحریم شدیدتر – یا عدم پیشرفت مذاکرات: – ایران نشان می‌دهد که آمریکا مانع صلح است – استفاده از این اهرم برای کاهش فشار تحریم‌ها – آمریکا پیشنهاد را رد می‌کند: – ایران نشان می‌دهد که آمریکا مانع صلح است – استفاده از این اهرم برای کاهش فشار تحریم‌ها تفسیری کوتاه آنچه از متن در بالا آمده، می‌شود فهمید این است که رد مذاکره با ترامپ از سوی ایران معایب بیشتر و دردناک‌تری دارد و نتایج عدم مذاکره نیز خسارت‌های سنگین و جبران‌ناپذیر انسانی است. واقعیت این است که از سال1397 تا امروز که تحریم‌های ترامپ بر تحریم‌های دوره اوباما افزوده شد شهروندان ایران به‌معنای کامل آسیب دیده و کسب‌‌وکار و معیشت آن‌ها با خطر مواجه شده است. برخی اقتصاددانان باور دارند ادامه این وضعیت می‌تواند ایران را با خطر مواجه کند. این روزها که ناترازی آب، برق، گاز، جاده، راه و راه‌آهن به چشم می‌آیند، این روزها که ایران از نقشه جهانی کریدورها و نیز نفشه جهانی گاز در حال حذف شدن است می‌توان نتایج تحریم‌ را به‌خوبی دید.