ایرانیان در سیاه چاله های فقر و نابرابری

اگر ابتدای این سده را معیاری برای سنجش پیشرفت اقتصادی در نظر بگیریم و همه شرایط سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ایران و از سوی دیگر وضعیت جهانی و تحولات در سایر کشورها را نیز در کانون توجه قرار دهیم می‌توانیم به راحتی داوری کنیم که ایران دهه 1390 به طور نسبی و با مقایسه شاخص ها ، بدترین دهه دوره تاریخ معاصر خود را سپری کرده است.

این داوری قاطع را از کجای این اقتصاد بیرون کشیده و چنین تلخ نظر می‌دهم که دهه حاضر بدترین و تلخ ترین دهه تاریخ معاصر ایراناز نظر اقتصادی بوده وهست. ؟ بدون تردید و درمقایسه با معیارهای قابل قبول اقتصاددانان جهان هنوز رشد تولید ناخالص داخلی شناخته شده ترین شاخص رونق و پیشرفت اقتصادی و تولید ثروت در دنیای امروز معرفی به حساب می آید.

هنوز معیار علمی و کارشناسانه تر از این معیار برای اندازه گیری پیشرفت یک کشوربا کشورهای دیگر جهان و اقتصاد امروز همان کشور با گذشته خودش شناخته نشده است. بررسی از سر اشاره نشان می‌دهد میانگین نرخ رشد اقتصادی ایران در ده سال منتهی به 1399 با لحاظ کردن پیش‌بینی‌های جهانی برای امسال یکی از بدترین دوره‌ها درتاریخ معاصر بوده است.

پس از دوسال رشد منفی سالهای 1391 و 1392 و رشدهای کم عمق در سالهای 1393 تا 1396 - البته به جز یک سال 1395- شاهد سقوط رشد اقتصادی در سالهای 1397 ، 1398 بوده ایم. اکنون نیز بانک جهانی و نهادهای داخلی مثل مرکز پژوهش‌های مجلس و حتی نهادهای دولتی پیش‌بینی می‌کنند رشد امسال نیز منفی خواهد بود.

درصورتی که میانگین نرخ رشد اقتصاد ایران در دهه منتهی به 1399 درحد صفرباشد که چنین نیز هست و در شرایطی که نرخ رشد جمعیت به طور متوسط دراین مدت 1.5 درصد باشد معنایش این است که ایرانیان در این دهه به طور متوسط فقیر تر شده‌اند. آمارهای ارایه شده از سوی سرپرست مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد به همین دلایل و نیز به دلیل نرخ تورم دورقمی در این سالها به طور متوسط موجب شده است درآمد سرانه ایرانیان در سال 1398 به قیمت ثابت 50 در صد قیمت 1390 باشد. استمرار این وضعیت است. در دهه ۹۰ مردم ایران شاهد از دست رفتن بیش از یک سوم درآمد سرانه شان بوده‌اند، افراد زیادی به جامعه فقیران کشور افزوده شده‌اند، و ادامه وضعیت رشد اقتصادی منفی، وضعیت را بیش از پیش بدتر خواهد کرد و تنها راه حل درمان این معضلات، افزایش رشد تولید است. دلیل اصلی رشد میانگین صفر دریک دهه از کجا سرچشمه می‌گیرد ؟ شوربختانه باید با استناد به اطلاعات در دسترس اعتراف کرد دهه 1390 به لحاظ نرخ رشد سرمایه‌گذاری یکی از بدترین دهه‌های تاریخ ایران است. اقتصاد کشور در یک دهه گذشته با روند کاهشی نرخ سرمایه‌گذاری روبرو بوده است. نرخ سرمایه‌گذاری کل که در بازه سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۴ بالای ۳۰ درصد بوده کاهش خود را به دلیل کاهش در نرخ سرمایه‌ گذاری در ماشین‌آلات شروع کرده و این روند کاهشی بعد از سال ۱۳۹۰ تشدید شده به طوری که در سال ۹۷ این نرخ به کمترین میزان خود در ۴۰ سال اخیر یعنی به زیر ۲۰ درصد ‌رسیده است.

کاهش نرخ سرمایه‌گذاری بر روی ماشین آ لات در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰ را می‌توان زاده سیاست‌های ارزی کنترلی و رونق در واردات دانست. اما این روند با تحریم‌های بعد از سال ۹۰ تشدید شد به گونه‌ای که نرخ سرمایه ‌گذاری در ماشین‌آلات را که دوره‌ای بالای ۱۵ درصد بود به زیر ۱۰ درصد رساند و در سال ۹۷ به ۷ درصد رسید.

با وجودی که از سال 1400 دولت ریسی با وابستگی تام وتمام به سیاست‌های ضد آمریکایی و درونی کردن رشد اقتصادی شاخص‌های اقتصاد ایران همچنان ستم کشیده و ضعیف مانده‌اند. ادامه این وضعیت ایرانیان را به چاله‌های بزرگ فقر راهنمایی می‌کنند.