سایه سنگین بی‌آبی بر ایران
«روزجهانی آب» همه ساله در میان دید و بازدیدهای نوروزی و تعطیلی نهادهای دولتی و رسمی ایران گم می‌شود و این در حالی است که امسال سنگینی خشکسالی و بی‌آبی بر شانه‌های ایرانیان ملموس‌تر شده‌است. عکس‌های منتشر شده از عمق خالی دریاچه سدهای امیرکبیر و لار، نشانه‌ای از همین موضوع است.
۵
ایران با میانگین بارش یک سوم نرم جهانی و به عنوان کشوری خشک و بیابانی با مسئله آب و چگونگی مدیریت آن دست به گریبان است؛ با این وجود کمتر توجهی به این مناسبت جهانی آن هم در اوج تعطیلات نوروزی دارد. تا آنجا که محمدجواد سمیعی، قائم مقام مدیرعامل گروه مهندسی اجتماعی آبانگاه در این باره به یورونیوز فارسی می‌گوید: «متاسفانه از کارکرد ارزشمندی که این مناسبت می‌تواند داشته باشد خیلی کم بهره برده‌ایم و به کم بسنده کرده‌ایم».
چیزی که دکتر منصور سهرابی، اگرو اکولوژیست و پژوهش‌گر بوم‌شناسی و محیط زیست هم از منظری دیگر آن را تایید می‌کند و به یورونیوز فارسی می‌گوید: «در ایران، به دلیل تقارن با نوروز، این روز کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد و افزایش مصرف آب در خانه‌تکانی، پیام صرفه‌جویی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. »
اما برخلاف کشوری خشک و نیمه‌خشک چون ایران که منابع آب محدودی دارد، کشورهای اروپایی قاره سبز که از بارش کافی و منابع آب خوبی برخوردارند با حساسیت بیشتری با منابع آب برخورد می‌کنند.
دکتر حسین طبری، استاد دانشکده مهندسی کاربردی دانشگاه آنتورپ بلژیک به تجربه کشورهای اروپایی از جمله توافق آبی اتحادیه اروپا (EU Blue Deal) اشاره کرده به یورونیوز فارسی می‌گوید: «توافق آبی اتحادیه اروپا الهام‌بخش بسیاری از توافق‌ها و برنامه‌های مشابه در کشورهای مختلف اروپایی بوده است». مناسبتی برای توجه بیشتر به آب
پس از آن که در سال ۱۹۹۲ سازمان ملل از همه کشورها خواست تا به اجرای برنامه‌هایی در راستای ترویج و آگاه‌سازی درباره آب بپردازند، همه ساله با تعیین شعاری سعی شد که توجه‌ها بیش از گذشته بر این موضوع متمرکز شود.
برای مثال سال ۱۹۹۵ به نام «آب و زنان» نام گذاشته شد. «آب و شهرهای تشنه» عنوان دیگری بود که برای سال ۱۹۹۶ درنظر گرفته شد و این رسم همه ساله به اجرا درآمده تا کنون که شعار سال ۲۰۲۵ میلادی «حفاظت از یخچال‌های طبیعی» تعیین شده است.
در سال ۲۰۱۵ میلادی نیز جهان با هدف توسعه پایدار SDG6 به عنوان بخشی از دستور کار ۲۰۳۰ متعهد شد که همه کشورها تا سال ۲۰۳۰ آب و فاضلاب را به طور ایمن مدیریت کنند. با این حال هنوز فاصله تا این هدف بسیار است تا آنجا که ۲.۲ میلیارد نفر در جهان هنوز به آب سالم و بهداشتی دسترسی ندارند.
سازمان ملل همچنین همه ساله از ۲۲ تا ۲۴ مارس اقدام به برگزاری کنفرانس آب می‌کند؛ برگزاری این کنفرانس فرصتی برای متحدسازی جهان در حل بحران آب و فاضلاب است.
منصور سهرابی با تاکید بر این که «روز جهانی آب فرصتی برای آگاهی‌بخشی درباره بحران آب و بهبود مدیریت آن است» به یورونیوز فارسی می‌گوید: «از سال ۱۹۹۲، این مناسبت باعث افزایش توجه دولت‌ها و جوامع به مسائل آبی شده است و به بهبود کیفیت منابع آب، کاهش آلودگی و مدیریت بهتر خشکسالی کمک کرده است. در اروپا، سیاست‌هایی مانند "دستورالعمل چارچوب آب" و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین به پیشرفت‌هایی در این حوزه منجر شده‌اند».
ایران و مسئولانی که فقط بیانیه میدهندعمق خالی دریاچه سدهای تامین‌کننده آب تهران در روزهای پایانی سال نگرانی‌ها از وضعیت پیش‌رو در سال ۱۴۰۴ را تشدید کرده است. آمارهای ارائه شده از وضعیت سایر سدهای کشور نیز نگران‌کننده است.
برای نمونه حمید احسانی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سمنان، از خالی بودن نیمی از مخازن سدهای تامین‌کننده آب این استان خبر داده است. بی‌آبی سدها حتی سبب شده کمتر از وضعیت وخیم دریاچه ارومیه خبری بگیریم و کمتر به موقعیت این اکوسیستم بحرانی ایران توجه کنیم.
آنچه در دریاچه خالی پشت سدهای امیرکبیر و لتیان دیدیم را می‌توان از زبان محمدرضا کاویانپور، رئیس موسسه تحقیقات آب، با روایت مستند به پایش‌ماهواره‌ای شنید. او به ایسنا گفته است: «پایش‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهند که ضخامت یخچال‌های ایران سالانه حدود ۲۵ سانتی‌متر کاهش می‌یابد. این کاهش تدریجی اما مداوم، تاثیر مستقیمی بر حجم آب رودخانه‌ها، افت سطح آب‌های زیرزمینی و خشک شدن چشمه‌های طبیعی دارد. »
ایرانیان در چنین شرایطی روز جهانی آب را در میان دید و بازدیدهای نوروزی پشت سر می‌گذارند و این مناسبت تنها به پیام‌های رسمی مسئولان که صرفا در رسانه‌های منتشر می‌شود و بدون بسیج عمومی یا اقدامی عملی محدود می‌ماند. مثل پیام وزیر نیرو و معاونش به همین مناسبت.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو در دولت چهاردهم، وقتی می‌خواست از مجلس رای اعتماد بگیرد یک برنامه ۶۶ صفحه ارائه کرد که اگر از ۶ صفحه جلد و مقدمه آب بگذریم ۳۲ صفحه به مسائل مربوط به بخش برق پرداخته بود و ۲۷ صفحه به مسائل آب اشاره کرده بود.
صفحه از همین ۲۷ برنامه‌هایش در مورد مسائل آب مرور اسناد بالادستی بود. در این میان فقط در یک جا به «سازگاری با کم آبی» آن هم در مورد کاشت محصولات کم‌آب‌بر اشاره کرده بود و بیشتر بر «انتقال آب» و «سازه» برای حل مشکل آب تکیه کرده بود.
حالا علی‌آبادی به مناسبت روز جهانی آب پیامی منتشر کرده و در آن با تاکید بر «سازگاری با کم آبی» تصریح کرده است: «سرزمین کهن و بزرگ ایران به عنوان بخشی از خاورمیانه و با اقلیم تاریخی خشک و نیمه خشک بیش از دیگر نقاط با معضلات تغییر اقلیم دست به گریبان است و هم اکنون اثرات این پدیده را در قالب تغییر الگوهای بارشی، افزایش دمای هوا و خشکسالی‌های تکرار شونده شاهدیم، چنانکه در سال آبی جاری نیز میزان بارش‌ها در ۱۹ استان کشور با کاهش چشمگیر مواجه بوده و در سال آبی جاری با خشکسالی جدی روبرو هستیم».
در همین حال محمد جوان‌بخت، معاون او در امور آب و آبفا نیز پیامی به همین مناسبت داده و در آن آورده است: «گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در کشور ما از حجم و سطح یخچال‌های طبیعی ایران در مناطق کوهستانی البرز و زاگرس مانند علم‌کوه، دماوند، سبلان، زردکوه بختیاری و تخت سلیمان کاسته است. بر اساس آمارها، حجم انباشت برف در یخچال‌های ایران در طول یک دهه اخیر حدود ۳۰ درصد کاهش یافته و میزان تولید برف در کشور نیز در طول دهه نود ۲۰ درصد کاهش یافته است».
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.