راستی آزمایی دو سویه ایران و آمریکا

آزمون مکتوب جدیت!

امروز (شنبه) ۲۳ فروردین‌ماه، مسقط پایتخت عمان میزبان هیات‌های ایران و آمریکا به ریاست سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز پنج‌شنبه و در آستانه برگزاری گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان اعلام کرد که «مذاکرات بخشی از یک طرح یا چارچوب گسترده‌تر نبوده و صرفاً برای سنجش جدیت ایرانی‌هاست».

«تمی بروس» گفت: نشست روز شنبه میان ایالات متحده و ایران تعیین خواهد کرد که آیا تهران در مواضع خود جدی است یا خیر.دیروز نیز سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت: گفتگوهای شنبه در عمان، آزمونی برای سنجش نیت و جدیت آمریکا است.

اسماعیل بقایی در مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: ما با حسن نیت و هوشیاری کامل به دیپلماسی یک فرصت واقعی می‌دهیم. آمریکا باید این تصمیم را که به‌‌رغم هیاهوهای خصمانه آن‌ها اتخاذ شده است، قدر بداند. این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه ما نه پیش‌داوری می‌کنیم و نه پیش‌گویی، یادآور شد: در نظر داریم روز شنبه نیت و جدیت طرف مقابل را ارزیابی و متناسب با آن حرکت‌های بعدی را تنظیم کنیم.

تا اینجای کار سنجش‌ «جدیت»، از سوی طرفین رکن اصلی مذاکرات امروز بیان شده است؛ اما تا شامگاه جمعه درمورد نحوه این مذاکرات که قرار است از بعدازظهر امروز در مسقط و با وساطت بدر البوسعیدی وزیر خارجه عمان آغاز شود، اظهارات ضد و نقیضی از سوی طرفین مطرح شد. ایران می‌گوید که مذاکرات به صورت غیرمستقیم و از طریق تبادل متن مکتوب انجام خواهد شد؛ اما آمریکا بر اینکه مذاکرات مستقیم و در یک اتاق انجام خواهد شد؛ پای می‌فشرد.

یک مقام آمریکایی آگاه از روند برنامه‌ریزی مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا در عمان، به رویترز گفت که دو هیات ایرانی و آمریکایی در یک اتاق حاضر خواهند بود. وزیر خارجه آمریکا نیز گفت که مذاکرات روز شنبه با ایران مسنقیم خواهد بود. «مارکو روبیو»افزود که در جریان این مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای ایران رایزنی می‌شود.

روبیو همچنین از آنچه که آن را «یک دیدار مهم» میان «استیو ویتکاف» نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه و «یکی از مقام‌های عالی‌رتبه ایران» توصیف کرد، استقبال کرده است.وی در جریان نشست کابینه در واشنگتن و در کنار دونالد ترامپ گفت: «امیدواریم این گفت‌وگوها به صلح منتهی شود».

وزیر خارجه آمریکا افزود: «ما کاملاً روشن گفته‌ایم که چیزی که ایران هرگز نخواهد داشت، سلاح هسته‌ای است. فکر می‌کنم همین مسئله باعث شکل‌گیری این دیدار شده است. منتظر بازگشت نماینده‌مان از این گفت‌وگوها خواهیم بود و نسبت به آن امیدواریم».

این در حالی است که یک مجری صدا و سیما در پخش زنده درباره مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا در عمان گفت که شنبه هیچ تصویر دو نفره‌ای از عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی و ویتکاف نماینده ویژه آمریکا نباید منتشر شود. او افزود: «آن مسئله‌ای است که به صورت رسمی اعلام شده است و مجوزهایی هم که وجود دارد این را نشان می‌دهد. »

فارس نیز عصر دیروز نوشت: مذاکرات غیرمستقیمی که قرار است روز شنبه به ریاست عراقچی و ویتکاف و از طریق وزیر خارجه عمان در مسقط صورت بگیرد، بر پایه تبادل متن مکتوب انجام خواهد شد.

به نوشته این خبرگزاری، مدل مذاکراتی غیرمستقیم روز شنبه در عمان مسبوق به سابقه است و پیش از این هم در برخی موضوعات مورد استفاده قرار گرفته که نمونه اخیرش در موضوع اوکراین است که توسط آمریکا به کار گرفته شد.

آکسیوس به نقل از یک منبع دیپلمات اروپایی نوشت: ایران در حال بررسی ارائه پیشنهاد یک توافق هسته‌ای موقت به آمریکا پیش از ادامه مذاکرات برای یک توافق جامع است.

این منبع اروپایی در ادامه گفت که ایران دستیابی به یک توافق هسته‌ای پیچیده ظرف دو ماه را غیر قابل انجام می‌داند و به دنبال زمان بیشتری برای جلوگیری از تشدید تنش با آمریکا است.

منابع دیگر نیز به خبرنگار وب‌سایت آکسیوس در آمریکا، گفته‌اند ایران اعتقاد دارد که در مهلت کوتاه معین شده نمی‌شود به توافقی پیچیده و تکنیکی در زمینه برنامه هسته‌ای ایران دست یافت. بنابراین رسیدن به توافق موقت راهکار هیات اعزامی ایران برای حل این معضل است.

دیروز اما، معاون سیاسی وزیر خارجه ایران با اشاره به مذاکرات غیرمستقیم در موضوع هسته‌ای بین ایران و آمریکا در مسقط گفت: اگر طرف آمریکایی موضوعات و خواسته‌های غیر مرتبط مطرح نکند و تهدید و ارعاب را کنار بگذارد، امکان خوبی برای دستیابی به توافق وجود دارد. جمهوری اسلامی ایران معتقد به گفت‌وگو و تعامل در سایه احترام متقابل است و هرگونه قلدری و زورگویی از نظر ما مردود است.

مجید تخت‌روانچی بر رویکرد دولت جمهوری اسلامی ایران همانند گذشته و در راستای سیاست تعامل، آماده گفت‌وگو درخصوص برنامه صلح آمیز هسته‌ای است و در طول چند ماه گذشته با چین، روسیه و ۳ کشور اروپایی گفتگو کرده است.

خلاصه اظهارات مقام‌ها درباره مذاکرات عمان و دستیابی به توافق یا عدم توافق نیز به شرح زیر است:

پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا: تصمیم‌گیری در این باره [استقرار بمب‌افکن‌های آمریکا] با خودشان است... این بمب‌افکن‌ها ابزاری عالی هستند و برای همه حامل پیام هستند.

محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران: درخواست‌های احتمالی آمریکا برای توقف کامل غنی‌سازی و جمع‌آوری سانتریفیوژها شوخی است. جمهوری اسلامی از برنامه هسته‌ای خود عقب‌نشینی نخواهد کرد.

حسن روحانی، رئیس جمهور سابق ایران: مذاکرات مستقیم می‌تواند راهگشا باشد. تماس کوتاه من با اوباما فضا را تلطیف کرد و زمینه‌ساز توافق برجام شد. اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات ایران:‌ علائم جدی برای حمله نظامی وجود ندارد و آرامش کشور در سال جاری پیش‌بینی می‌شود. الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت: ما به مذاکره می‌رویم که تحریم‌های ظالمانه را برداریم، به مذاکره می‌رویم که شر آتش جنگ را از کشور و منطقه دور کنیم.

مقام‌های ایرانی تاکید می‌کنند که مذاکرات مستقیم نیست و مقام‌های آمریکایی می‌گویند مستقیم است. بسیاری از کارشناسان هم اعتقاد دارند شکل مذاکرات به‌اندازه برگزاری آن اهمیت ندارد. در تازه‌ترین اظهارات، محمدجواد لاریجانی، دبیر سابق ستاد حقوق بشر قوه قضاییه، در شبکه خبر تلویزیون ایران گفته است «می‌توانستیم مذاکره را قبول نکنیم؛ یعنی نظرات خود را به عمان بدهیم، عمان به آمریکا بدهد، آمریکا دوباره به عمان بدهد و عمان مجددا، به ما انتقال دهد تا یک کم جلو برویم و ببینیم جایی برای مذاکره هست».

توسعه ایرانی