قیمت دلار در کدام نقطه میخکوب می شود

ساعت 24 - کاهش 20‌درصدی قیمت دلار در بازار آزاد در چند روز تازه سپری شده این پرسش را در جامعه ایرانی و میان گروه‌های گوناگون پدیدار کرده استکه دلار در رویدادهایی که یک سر آن عباس عراقچی و سردیگر آن را ویتکاف آمریکایی ایستاده‌اند تا کجا پایین می آید. از پیش معلوم است پیش‌بینی دقیق نقطه‌ای که دلار در آن در بازار آزاد ارز در ایران می‌ایستد را کمتر کسی می‌تواند حدس بزند.

قیمت هر دلار آمریکا به رخدادهای آشکار و پنهان و نیز مسائل واقعی و مسائل هیجانی بستگی دارد و نمی‌توان به این سادگی جوابی برای آن یافت جز اینکه تحلیلی عمیق‌، کارشناسانه و با داشتن اطلاعات دقیق از رفتارهای آتی نظام جمهوری اسلامی‌؛ کاخ سفید و نیز رهبری اسرائیل در دست باشد. واقعیت این است که باوجود پیشرفت در گفت‌وگوهای دوطرف در دو روز تازه سپری‌شده که به ارزان شدن دلار و افزایش خوش‌بینی در بازار ارز ایران و دیگر بازارها منجر شد اما ادامه این روند را نمی‌توان حدس زد و نیاز به این دارد که کمی جلوتر برویم. سناریوهای ایران نظام جمهوری اسلامی ایران تا همین الان نیز راه درازی را برای گفت‌وگو با مقام‌های آمریکایی آمده است. انکار گفت‌وگو در ماه‌های تازه سپری‌شده حالا جایش را به انعطاف قابل‌توجهی داده است. بدیهی است برای اینکه بتوانیم مسیر دلار مشهور به عباس عراقچی را ببینیم باید سناریوهای جمهوری اسلامی به‌خوبی دیده شود.

واقعیت این است که یکی از دلایل اصلی که جمهوری اسلامی را راضی به گفت‌وگو کرد قیمت افسار‌گسیخته دلار در بازار آزاد بود که رهبری قیمت دیگر کالاها را برعهده گرفته و آن‌ها را به پیش می‌راند. به همین دلیل و اگر جمهوری اسلامی بخواهد دست‌کم برای یک دوره موقت هم از دست دلار سرسام‌گرفته رها شود به‌سوی نرمش بیشتر پیش می‌رود.

در این صورت می‌توان تصور کرد راه برای افزایش قیمت دلار به‌شرط ثابت بودن دیگر شرایط بسته شده و قیمت‌ها در همین محدوده فعلی باقی بماند. سناریوی بعدی این است آرامشی که جمهوری اسلامی دنبال آن است با گفت‌وگو به دست نیاید و گفت‌وگوها به درازا بکشد یا رها شود. در این صورت می‌توان دید که قیمت دلار در بازار آزاد بار دیگر در مسیر لجام‌گسیختگی رفتار کند. سناریوی آمریکا در‌باره سناریوی آمریکا برای اینکه با جمهوری اسلامی به جایی برسد بسیار سخت است. آمریکایی‌ها برنامه‌های درازمدت دارند و نمی‌توان فهمید در بلند‌مدت دنبال چه هدف‌های بزرگی هستند. برخی باور دارند آمریکا می‌خواهد ایران را از استیلای روسیه و چین رها کرده و این نظام را به سویی ببرد که برای گام‌های بعدی آمریکا راه‌بندان درست نکنند؛ به این معنی که نظام سیاسی ایران کاری نکند که آمریکا بخواهد برای رفتارهای ناشناس آن هزینه و فرصت بدهد.

به همین دلیل برخی می‌گویند ممکن است ترامپ و یارانش به این نتیجه برسند که با نظام جمهوری اسلامی به سازگاری برسند. در این صورت باید گفت قیمت دلار در بازار آزاد از هیجان دور شده و در قیمت‌هایی معقول تثبیت می‌شود. خوشحالی اندازه دارد بیایید فرض کنیم که نظام جمهوری اسلامی و دونالد ترامپ شگفتی‌آفرین باشند و در ادامه گفت‌وگوها دادوستدی با منفعت هردوطرف را شکل دهد. در این صورت انتظار می‌رود بازارهای ایران به‌ویژه بازار ارز از رفتارهای هیجانی و نیز نوسان‌های با سرچشمه سیاست خارجی دور شده و آرام و قرار گیرد.

با این فرض که البته به گمان برخی سیاست‌ورزان راه درازی تا رسیدن به آن وجود دارد. اقتصادایران باید دادو‌ستدی داشته باشد که بتوان آن را از گرداب‌هایی که در آن به سر می‌برد نجات داد. یکی از فرض‌ها این است که تحریم نفت ایران برداشته شود.

در این صورت و با توجه به بازار جهانی نفت و با توجه به اینکه احتمال رکود دست‌کم برای سال2025 حتمی شده است نباید انتظار داشت که درآمد ارزی ایران ناگهان چندین برابر شود. درصورتی‌که تقاضای بازار جهانی نفت در همین اندازه بماند نباید بسیار خوشحال بود.

نفت مازاد در بازار جهانی و رقابت‌های آمریکا، عربستان، روسیه و نیز بازار از دست‌رفته ایران در کره‌جنوبی و نیز ژاپن راه توسعه صادرات بیشتر را برای ایران می‌بندد. در این حالت نباید بسیار خوشحال بود زیرا درآمدهای ارزی ایران برای سرمایه‌گذاری‌های انجام‌نشده که زیر‌ساخت‌ها را از بین برده و ناترازی‌ها را برملا کرده است باید هزینه شود. در این صورت و با توجه به احتیاط‌های نخستین کشورها و شرکت‌های سرمایه‌گذار در جهان از جمله ایران نباید انتظار داشت ارز هنگفتی به بازار ایران سرازیر شود. احتیاط شرط عقل است ایرانیان تجربه تلخ داستان برجام را در یاد دارند. ایرانیان می‌دانند که حتی امضای قرارداد با پنج‌کشور مهم جهان به اضافه آلمان هم تضمین‌کننده چیزی نیست و نباید به جلو رفتن‌های تاکتیکی در مساله هسته‌ای و دیگر مسائل میان ایران و غرب دل بست.

پس باید در هر زمینه از جمله گشایش ارزی و کاهش‌های جدی درباره دلار و قیمت آن در بازار ارز احتیاط کرد. خرد سیاسی و تجربه‌های تلخ و نیز سرسختی نظام سیاسی در ایران و همچنین دونالد ترامپ و احتمال کارشکنی روسیه و چین و اسرائیل فرمان می‌دهد گمانه‌زنی‌های بسیار خوش‌بینانه را کنار گذاشت و به آینده دلار در کوتاه‌مدت هوشمندانه نگاه کرد.