نگاهی به تحریم‌های روسیه

بحران اوکراین و انضمام شبه جزیره کریمه از سوی روسیه روابط روسیه و اتحادیه اروپایی را وارد فاز جدیدی کرد و دوره ای از تنش در مناسبات طرفین آغاز شد. ابعاد این تنش روز بروز در حال گسترش است و می تواند به شرایط غیرقابل پیش بینی منجر شود. این در حالی است که اتحادیه اروپایی اهرم های زیادی برای اعمال فشار بر روسیه این سومین شریک تجاری خود با 420 میلیارد دلار حجم مبادلات تجاری ندارد و لاجرم به سمت اعمال یکسری تحریم های محدود روی آورده است. از طرفی باید در نظر داشت که کشورهای اروپایی موضع یکدست و منسجمی برای تحریم های گسترده تر علیه روسیه را ندارند و بخصوص با امریکا دارای اختلاف نظر اساسی هستند چه اینکه امریکا از حجم تجاری چندان گسترده ای با روسیه برخوردار نیست و مایل است از طریق شرکای خود یعنی کشورهای عضو اتحادیه اروپایی، تحریم های گسترده ای را به روسیه تحمیل کند و این امر مورد موافقت اروپائیان نیست. زیرا پیامدهای ناگواری بر موقعیت اقتصادی آنها وارد خواهد آورد. بنظر می رسد اروپائیان بیشتر مایلند برخی تحریم های سطحی و سملبولیک را بر روسیه وارد آورند و این از نتایج یک سیاست عملگرایی و رئال پلتیک است.
وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا در نشست مورخ 26/1/1393 در لوگزامبورگ با افزایش تحریم های این اتحادیه علیه روسیه موافقت کردند. به گزارش رویترز، اتحادیه اروپا با تاکید بر نقش روسیه در بحران به وجود آمده در شرق اوکراین، اعلام کرد که با افزودن افراد دیگر در فهرست تحریمی این اتحادیه به منظور مسدود کردن دارائی هایشان و جلوگیری از صدور ویزای این اتحادیه برای آنها، موافقت کرده است. وزیران امور خارجه مسکو را در قضیه حمله افراد مسلح به ساختمان های دولتی در شرق اوکراین مقصر دانسته٬ و اعلام کردند که این اقدامات با برنامه ریزی روسیه صورت گرفته است. در همین رابطه "کاترین اشتون"٬ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این نشست گفت: با توجه به وقایع اوکراین ما تصمیم به افزایش تعداد افرادی که در لیست مسدود شدن دارائی ها و همچنین ممنوعیت صدور ویزا قرار دارند، گرفتیم. از طرفی، وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا پرونده اعمال تحریم های بیشتر علیه روسیه را باز گذاشته اند و ممکن است در روزهای آینده تصمیماتی در این رابطه اتخاذ شود. در همین رابطه در نشست روز گذشته به روسیه هشدار داده‌ شد که اگر اقدامات بیشتری برای بی ثبات کردن شرق اوکراین انجام دهد، اروپا آماده است تا تحریم های خود علیه مسکو را افزایش دهد.
ویلیام هیگ، وزیر خارجه انگلیس گفت، وزیران خارجه اتحادیه اروپا توافق کردند تحریم‌های روسیه را به خاطر تحولات اوکراین افزایش دهند. هیگ افزود، این تحریم‌ها شامل مسدود ساختن دارایی‌ها و ممنوعیت صدور ویزا علیه برخی دیگر از مقامات روس است. هیگ بعد از نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ گفت، اعضای این اتحادیه به سرعت درباره تعداد و اسامی افرادی که مشمول تحریم خواهند شد، تصمیم خواهد گرفت. وزرای خارجه همچنین طرحی را برای ارائه یک میلیارد یورو کمک اقتصادی به اوکراین تصویب کردند. آنها همچنین از "کاهش موقتی یا حذف تعرفه گمرکی" بر صادرات اوکراین به اتحادیه اروپا حمایت کردند. در واشنگتن هم در جریان دیداری میان جیکوب لو وزیر دارایی آمریکا و الکساندر شلاپاک همتای اوکراینی او، آمریکا با اعطای یک وام یک میلیارد دلاری به کی‌یف موافقت کرد. امریکا مایل است روسیه را از سامانه مالی بین المللی دلار کنار بگذارد و تحریم های بانکی، مالی و انرژی را بر این کشور تحمیل کند تا از این طریق روسیه را به نرمش وا دارد؛ امری که پشتیبانی جدی شرکای اروپایی اش را بدنبال ندارد.
سرگئی گلازیف مشاور رئیس جمهور روسیه در امور اقتصادی منطقه ای، تحریم کشورش از سوی اروپا را "خودکشی اقتصادی" اروپا دانست. وی گفت آمریکا نیز احتمالا از گزینه های دیگری استفاده خواهد کرد. گفت: اعمال تحریم اروپا علیه روسیه و کنارگذاشتن این کشور از سامانه مالی بین المللی دلار و یورو همانند "خودکشی اقتصادی" برای اروپاست که این قاره را با احتمال تحمل خسارتهایی به میزان 1 تریلیون دلار روبرو خواهد کرد. گلازیف در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: آلمان با 200 میلیارد دلار بزرگترین زیان را خواهد دید و همچنین اوکراین و کشورهای بالتیک خسارت های سنگینی را متحمل خواهند شد.
با توجه به شدت یافتن بحران اوکراین و نقش روسیه در تامین انرژی کشورهای اروپایی، تحریمهای اتحادیه اروپایی خیلی سریع باعث افزایش چند دلاری قیمت نفت شد. بهای نفت به بالاتر از 108 دلار در هر بشکه رسید. الکساندر ردیوکو مدیرعامل شرکت نفتی گازپروم روسیه اعلام کرده است که این شرکت تحت تاثیر تحریم های غربی به دنبال پیوستن کریمه به این کشور، قرار نخواهد گرفت و حتی قادر به کاهش استفاده از دلار در قرار‌دادهای خود و تغییر مسیر این قرار‌داد‌ها با آسیا است. مدیر عامل گازپروم به خبرنگاران گفت که بعید به نظر می‌رسد که بانک‌های غربی همکاری خود با این شرکت را متوقف کنند و شرکت‌های نفتی بزرگ غرب نیز از هرگونه درگیری سیاسی که بر روابط طرفین تاثیر منفی بگذارد دور خواهند شد، اما در کنار این ادعاها، این شرکت روسی به منظور افزایش سرمایه در این کشور، آماده‌ی عقد قرار‌داد با وام‌دهندگان آسیایی می‌شود. مقامات روسی هم چنین اعلام کرده‌اند که شرکت‌های این کشور می‌توانند با هرگونه تحریم‌های اعمال‌ شده از سوی غرب طی درگیری‌های به وجود آمده، مقابله کنند.
ایالات متحده و اتحادیه اروپا محدودیت‌های گذر‌نامه‌ای و مسدود ساختن دارایی برای برخی از مقامات روسیه تحمیل کرده‌اند و در صورت دخالت بیشتر مسکو در امور اوکراین، این کشور را به افزایش تحریم‌ها که بر تمام بخش‌های اقتصادی این کشور موثر خواهد بود، تهدید کرده‌اند. کشورهای غربی معتقدند که شرکت‌های انرژی روسی به همکاری با شرکت‌های غربی به منظور تامین سرمایه کافی نیازمندند، اما شرکت گازپروم و دولت روسیه اعتقاد دارند که این سرمایه می‌تواند از جانب کشور‌های شرقی تغییر جریان پیدا کند. یکی از تبعات تحریم روسیه از سو یغرب، گرایش مسکو به سمت کشورهای شرق وبخصوص چین، ژاپن و هند است.
البته اگر وضعیت اوکراین با وخامت بیشتری مواجه شود و سطح تعاملات روسیه با اتحادیه اروپایی و امریکا متشنج تر شود، آنگاه میتوان شاهد تحریم های بسیار شدیدتری از سوی دو طرف در مناسبات اقتصادی تجاری آنها بود و این حالت ضربات بسیار سنگینی به اقتصاد هر یک از طرفین درگیری اوکراین وارد خواهد کرد.